اصرار بر خودکفایی گندم منطقی نیست
شاهرخ ظهیری کارشناس کشاورزی و از پیشکسوتان صنعت غذایی ایران معتقد است با توجه به اینکه کشور با بحران آب رو‌به‌روست نباید دولت به دنبال خودکفایی در برخی محصولات کشاورزی همچون گندم باشد. او می‌گوید: « آنچه ما در عمل می‌بینیم این است که خودکفایی در گندم عملا غیرممکن است، درست است که یک سال کشور از نظر بارندگی با سال آبی خوبی رو‌به‌رو می‌شود ولی در مقابل ایران در شرایط خشکسالی است و در این شرایط خودکفایی معنی ندارد، می‌بینیم که یک سال دولت جشن خودکفایی گندم را می‌گیرد و سالی بعد به یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان گندم در سطح جهان تبدیل می‌شویم، اتفاقی که سال‌هاست شاهد آن هستیم. او با بیان اینکه دولت نباید روی تولید گندم تعصب داشته باشد و ضرورتی در خودکفایی آن وجود ندارد، می‌گوید: «اگر چه که گندم کالای استراتژیک است ولی منابع آب کشور از اهمیت بسیار حیاتی‌تری برخوردار است، بنابراین نباید اصراری در تولید گندم در همه مناطق کشور وجود داشته باشد، اگر مناطقی آب به اندازه کافی دارند، کشت گندم منطقی است اما اگر این موضوع نیست نباید به نوعی برخورد کرد که کشاورزان به سمت کشت گندم بروند. در حال حاضر کشورهای زیادی وجود دارند که امکان واردات گندم از آنها وجود دارد. مگر واردات کشور در محصولات دیگر مثل برنج صورت نمی‌گیرد، آیا امنیت کشور به خطر می‌افتد؟ ببنید ما در گندم نمی‌توانیم خودکفا باشیم و بیشتر گندم کشاورزی ایران به صورت دیم است و نه آبیاری و ما که با کمبود آب رو به رو هستیم نمی‌توانیم ادعایی روی تامین ذخایر گندم داشته باشیم البته ممکن است یک یا چند سال این اتفاق بیفتد ولی بعد باز می‌بینیم که مجبور به واردات می‌شویم. » ظهیری در بخش دیگری از صحبت‌هایش به خرید تضمینی گندم با قیمت بیشتر از سوی دولت و از کشاورزان اشاره کرده و می‌گوید: « این برنامه دولت اصلا توجیه منطقی و اقتصادی ندارد که گندمی که قیمت جهانی آن بسیار پایین‌تر است را با قیمت بالاتر بدون توجه به کیفیت آن از کشاورز خریداری کرد؛ این کار فقط منابع کشور را از بین می‌برد، من به حمایت از کشاورزان و خرید تضمینی گندم از آنها معتقد هستم اما نه با قیمت بسیار بالاتر از قیمت جهانی. » این کارشناس کشاورزی با بیان اینکه خرید گندم با قیمت بالاتر از جهان فسادزاست و باعث بروز تقلب می‌شود، می‌گوید: « همین حالا شاهد هستیم که برخی گندم را وارد کرده و بعد با قیمت بالاتر به دولت می‌فروشند و این تنها به دلیل دو قیمتی بودن کنونی است. »
2 محدودیت تجاری برای فعالان صادراتی ایران
رضا نورانی رییس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی می‌گوید عراق برای برخی محصولات کشاورزی همچون کاهو، شلغم، چغندر، کلم و گل‌کلم ممنوعیت واردات ایجاد کرده است و به این ترتیب در کنار محصولات دیگری همچون هندوانه، سیب‌زمینی، سیب‌درختی، گوجه‌فرنگی و … این ممنوعیت‌ها را به وجود آورده است. این در حالی است که دولت عراق برای تصمیماتی که گرفته دلیل خاصی را مطرح نکرده است. با انتقاد از اینکه وزارت جهاد کشاورزی تاکنون تصمیم و اقدامی در این زمینه عملی نکرده خواستار یک تصمیم قاطع در این زمینه شد. به‌گفته وی این اقدامات باعث ضرر صادرکنندگان می‌شود، آنان اطلاعات روز و لحظه‌یی ندارند محصولات خود را تا مرز می‌برند و ناگهان متوجه می‌شوند که صادرات ممنوع شده است، همین امر سبب می‌شود خسارت قابل توجهی متوجه آنان شود. نورانی اضافه کرد: ایران یکی از مبادی اصلی تامین‌کننده محصولات کشاورزی عراق است و این کشور به راحتی نمی‌تواند جایگزینی برای ما بیابد.
رییس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران درباره اینکه آیا بازار روسیه می‌تواند مشکل ایجاد شده برای بازار عراق را جبران کند؟، افزود: هر بازاری، جای خودش را دارد؛ به‌هرحال تولیدکنندگان براساس آمار و ارقام سال‌های گذشته صادرات، تولید کرده‌اند و اکنون با شرایط ایجاد شده باید به دنبال بازارهای جدید باشند. نورانی تصریح کرد: وقتی شرایط به‌طور ناگهانی تغییر می‌کند تمام برنامه‌ریزی‌های تولیدکننده و صادرکننده به‌هم می‌ریزد و آنان را دچار مشکل می‌کند. وی با بیان اینکه تجارت یک جاده دو طرفه است، اظهارداشت: متاسفانه ما با بسیاری از کشورهایی که مراوده تجاری داریم در یک جاده یک طرفه قرار گرفته‌ایم که از جمله آنها می‌توان به هند، پاکستان، چین، کره‌جنوبی و … اشاره کرد و فقط عراق نیست که در مورد آن، به چنین مشکلی برخورد کرده‌ایم. رییس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ادامه داد: اگر تعرفه‌های واردات و صادرات را بررسی کنیم متوجه می‌شویم که تعرفه واردات از این کشورها به ایران خیلی پایین است در حالی که تعرفه صادرات از ایران به آن کشورها به قدری بالاست که قابل رقابت نیست. نورانی ادامه داد: این نشان‌دهنده آن است که ما باید در دیپلماسی اقتصادی خود تجدید نظر جدی کنیم. وی با تاکید بر اینکه چراغ سبز ما در کشور چراغ سبز برای واردات است، افزود: حتی مشوق‌هایی هم که داده می‌شود برای واردات است؛ به عنوان مثال می‌گویند در مقابل صادرات پرتقال، سیب و کشمش مجوز واردات موز داده می‌شود. در حالی که ما باید از واردات رهایی یابیم. وی تصریح کرد: اگر در بحث برجام به دیپلماسی اقتصادی نیز توجه می‌شد هم‌اکنون وضعیت ما اینگونه نبود و دیوار تعرفه‌ها این همه بلند نبود که ما را دچار مشکل کند. نورانی با اشاره به اینکه صادرات در کشور ما کار دشواری است، ادامه داد: اگر شرایط به گونه‌یی شود که وارد‌کننده ارز وارداتی را از صادرات غیرنفتی حاصل نماید وضعیت ما بهتر خواهد شد. وی گفت: توجه به دیپلماسی اقتصادی سبب اشتغال‌زایی و رشد صادرات می‌شود و نیازی نیست که ما گردنمان را برای صادرات محصولاتمان کج کنیم یا اینکه به یارانه دولت نیاز داشته باشیم که بتوانیم محصولاتمان را صادر کنیم. نورانی افزود: واقعیت این است که امروز صادرات برای ما گران تمام می‌شود، قدرت چانه‌زنی مان پایین است، و درنتیجه برای توسعه صادرات نیاز است که دولت ضمن بهبود زیرساخت‌های صادراتی و برطرف کردن موانع، مشوق‌های بیشتری به بخش خصوصی اعطا کند. رییس اتحادیه صادرکنندگان محصولات کشاورزی در ادامه گفت: با توجه به تعرفه بالای واردات که هند برای محصولات کشاورزی ایران تعیین کرده، هیاتی از وزارت جهاد کشاورزی برای حل مساله به هند سفر می‌کنند. سید رضا نورانی خاطرنشان کرد: هند در برخی موارد تعرفه 50 درصدی روی محصولات کشاورزی می‌بندد، در حالی که این موضوع برای کشورهای دیگری مانند افغانستان یا پاکستان صدق نمی‌کند.
