عوارض خروج یکی از بحث‌های جنجالی هفته قبل بود. این بحث به قدری داغ شد که عملا اخبار دیگر لایحه بودجه را تحت‌الشعاع قرار داد. براساس لایحه بودجه 97 عوارض خروج از کشور حدود سه برابر شده و ۲۲۰ هزار تومان تعیین شد، این در حالی است که اکنون این عوارض رقم 75 هزار تومان است. بر این اساس در سفر دوم به خارج از کشور 50 درصد این مبلغ بیشتر شده و به 330 هزار تومان می‌رسد و برای بار سوم و سفرهای بیشتر نیز این مبلغ به 440 هزار تومان افزایش می‌یابد که این موضوع واکنش بسیاری از مردم و مسوولان را در پی داشت. بر این اساس بخش خصوصی نیز به عنوان یکی از ارکانی که تحت تاثیر این تصمیم قرار می‌گیرد. به این مساله پرداخت و با آن مخالفت کرد.
هدف «درآمد» دولت بوده است
نایب‌رییس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی تهران در این رابطه معتقد است افزایش سه برابری عوارض خروج از کشور تبعات منفی در پی دارد و این تصمیم صرفا برای افزایش درآمدهای دولت گرفته شده است.
محمد نجفی‌عرب در این خصوص ادامه داد: اتاق بازرگانی با این تصمیم دولت مخالف هستند و آن را به نفع اقتصاد کشور نمی‌داند. افزایش ناگهانی عوارض شامل چند گروه می‌شود؛ یک گروه، افرادی هستند که به سفرهای تفریحی می‌روند. گروه دوم، تاجران و بازرگانانی هستند که برای صادرات، ارتباط‌گیری یا انجام امور خدماتی از کشور خارج می‌شوند که این افراد سالانه بین یک و نیم تا دو میلیون نفر را تشکیل می‌دهند.
وی افزود: به عبارت ساده‌تر تعداد مسافران ایرانی که در طول سال برای سفرهای زیارتی، تحصیلی، کاری و تفریحی از فرودگاه امام خارج می‌شوند بخش کمی از آنها مسافران تفریحی هستند و دولت نباید فقط صرفا این نگاه را داشته باشند که این افراد برای تفریح می‌روند. بنابراین اما آمار دقیقی وجود ندارد که گفته شود چه میزان از این سفرها سفرهای تفریحی است. لذا موضوعی که مهم است نوع سفر است. دولت باید این موضوع را مد نظر داشته باشد که تمام سفرهای ما گردشگری نیست.
نایب‌رییس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی تهران اضافه کرد: اشکال این سیاست آن است که مسوولان فکر می‌کنند بخش عمده‌یی از مسافران توریست‌ها هستند در صورتی که بخش عمده‌یی از آنها را تجار و بازرگانان تشکیل می‌دهند. برای فعالان اقتصادی اجرای این سیاست هزینه اضافی است. ضمن اینکه این درآمد چندان کارایی ندارد. دولت اگر به دنبال کسب درآمد است باید راهکارهای دیگری پیدا کند.
نجفی عرب با تاکید به اینکه سیاست دولت برای افزایش عوارض خروج از کشور، سیاست درستی نیست، ادامه داد: افزایش عوارض خروج از کشور قطعا روی سفرهای مردم تاثیرگذار است اما موجب کاهش محسوس سفرهای خارجی نمی‌شود. این اقدام بر تعداد مسافران حرفه‌یی و مسافرانی که مجبور به سفر هستند تاثیر چندانی ندارد.
به گفته وی موافقان این طرح می‌گویند آنهایی که آنتالیا می‌روند، آنجا خرج می‌کنند این عوارض را نیز بپردازند مگر چند درصد مسافران ما آنتالیایی هستند؟ از سوی دیگر مسافری که قصد سفر به آنتالیا را دارد به خاطر 200 هزار تومان افزایش نرخ عوارض، سفر خارجی را رها نمی‌کند که در داخل به گردش برود.
تفاوت عوارض در ایران و سایر کشورها
نایب‌رییس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی تهران تصریح کرد: تقریبا در هیچ یک از کشورهای دنیا چنین عوارضی وضع و اعمال نمی‌شود و آنها بحث‌هایی مانند مالیات بر ارزش افزوده را جزئی کرده و در تمام خدمات ارائه شده به مسافر در بخش‌های مختلف اعمال می‌کنند. اما اینکه به‌طور خاص ناگهان نرخ عوارض خروج از کشور با این رقم بالا وضع شود، غیرمنتظره و نادر است.
نجفی‌عرب افزود: دولت برای جبران کسری بودجه خود راهکارهای مختلفی دارد. یکی از این راهکارها آن است که دولت نرخ حامل‌های انرژی را منطقی و واقعی کند. در تمام دنیا بنزین زیر یک دلار نیست این ارزانی سبب شده که سالانه مقادیر هنگفتی قاچاق گازوییل و بنزین داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه دولت به جای چند برابر کردن عوارض خروج از کشور بهتر است با قاچاق کالا برخورد جدی کند، اضافه کرد: مقوله دیگری که دولت می‌تواند به راحتی در آن نظارت داشته باشد قاچاق است. حجم ورودی قاچاق سالانه 13 تا 20 میلیارد دلار است که دولت را از دریافت حقوق گمرکی محروم می‌کند. ضمن اینکه به اقتصاد و تولید کشور ضربه زده و سبب اخلال در بازار می‌شود. اگر دولت بتواند از ورود قاچاق کالا جلوگیری کند قطعا توانسته میزان درآمدزایی خود را افزایش دهد.
به گفته نجفی‌عرب ورود کالای قاچاق به کشور موجب تعطیلی و ورشکستگی واحدهای تولیدی زیادی در کشور شده است. بنابراین زمانی که واحدهای تولیدی درآمدی نداشته باشند برای پرداخت مالیات با مشکل مواجه خواهند شد و بدین‌ترتیب دولت مالیات کمتری دریافت می‌کند.
وی اضافه کرد: در قانون پنجم توسعه بنا بود حجم دولت هر سال 10درصد کاهش پیدا کند در صورتیکه خلاف این امر به اثبات رسیده و روز به روز به حجم دولت اضافه می‌شود لذا این امر بر هزینه‌های دولت نیز می‌افزاید. بنابراین همین مقوله موجب می‌شود فضای کسب وکار با مشکلات عدیده‌یی مواجه شود.
گردشگری داخلی رونق نخواهد گرفت
نایب‌رییس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی تهران با اشاره به اینکه نمی‌توان با افزایش عوارض خروج از کشور انتظار داشت مسافران سفر داخلی را ترجیح دهند، گفت: اظهارنظرهایی مبنی بر اینکه مسافران خروجی چون عوارض گران شده، به سفر داخلی خواهند رفت و سفرهای داخلی رونق پیدا می‌کند، از پایه بی‌اساس و منطقی نیست. مسافری که برای تفریح عازم خارج کشور باشد افزایش 200هزارتومانی عوارض نمی‌تواند مانع خروج وی شود. بنابراین معتقدم چنین سیاست‌هایی نتوانسته مانع از سفر خارجی ایرانیان شود.
وی ادامه داد: باید به این نکته توجه داشت که هزینه‌های سفر گردشگری در داخل کشور بسیار بالاست بطور مثال یک سفر به کیش میانگین حدودا دو میلیون تومان خرج دارد و با همان پول می‌توان به کشورهای همسایه مثل ترکیه سفر کرد لذا مردم این راه را انتخاب می‌کنند. دولت نباید با اهرم‌های فشار این ضعف را بپوشاند و به این بحران دامن بزند.
به گفته وی مجموعه زیرساخت‌ها، صنعت هتلداری، حمل و نقل و فرودگاهی درست نبوده و نیاز به اصلاح دارد که باید به آن توجه شود یعنی در ابتدا باید سخت افزار درست شود تا بتوان نرم افزار را روی آن پیاده کرد. در حال حاضر عوارض خروج از کشور افزایش پیدا کرده است اما خدمات فرودگاهی اصلا تغییری نکرده است. دولت ابتدا باید این مشکلات را رفع کند سپس انتظار جذب گردشگر و رونق گردشگری داخلی را داشته باشد.
نجفی‌عرب در خصوص خروج ارز توسط مسافران گفت: به دلیل وجود مشکلات و مواردی که ذکر شد در حال حاضر تراز گردشگری در کشور ما به‌شدت منفی است و به جای اینکه دربخش گردشگری ارز به کشور وارد کنیم ارز از کشور خارج کرده‌ایم. اما راهکار اصلی برای مبارزه با افزایش خروج از کشور این است که دولت با قاچاق مبارزه کند نه اینکه عوارض خروج را سه برابر افزایش دهد.
وی در پایان در خصوص تنبیه پولدارها توسط دولت نیز گفت: بنابراین اگر دولت می‌خواهد از این طریق پولدارها را مجازات کند، روش درستی نیست و راه را اشتباه می‌رود. دولت به‌جای اتخاذ تدابیری برای افزایش آمار ورود گردشگران به کشور به دنبال سنگ‌اندازی بر سر راه گردشگران است تا از این طریق آمار خروج از کشور را کاهش دهد اما نکته‌یی که آن را فراموش کرده این است که رونق گردشگری از کاهش سفر به دست نمی‌آید و سه برابر کردن خروج از کشور صنعت گردشگری را نابود می‌کند.
علت سفر به ترکیه بررسی شود
پیش از این ابراهیم پورفرج رییس جامعه تورگردانان ایران به نمایندگی از تشکلی که در زمینه تورهای ورودی فعال است، با این بخش از لایحه پیشنهادی مخالفت کرده بود. به گفته وی ما نمی‌توانیم مردم را از سفر رفتن منع کنیم، یا آنهایی که مسافر خارج هستند را جریمه و تنبیه کنیم، معنای افزایشی که در عوارض خروج از کشور اتفاق افتاده، همین می‌شود. وی افزود: قطعا ما به عنوان بخشی که گفته شده قرار است از طریق ۱۶۰ میلیارد تومانی اعتبار عوارض خروج حمایت شویم، باید خوشحال باشیم؛ ولی ما چنین منافعی را نمی‌خواهیم. اصلا سازمان میراث فرهنگی با این پول چه کار می‌تواند انجام دهد؟ آیا قرار است مثل گذشته بخشی از این پول را به صنایع‌دستی و بخشی هم به مرمت میراث فرهنگی اختصاص دهد و باز تبلیغات گردشگری روی زمین بماند؟
پورفرج ادامه داد: سالانه دو میلیون ایرانی به ترکیه سفر می‌کنند، چرا علت آن را بدون تعارف بررسی نمی‌کنند؟ مردم به ترکیه می‌روند، چون این کشور انگیزه سفر ایجاد کرده است، می‌توانند آنجا در آرامش خرید کنند، انواع خوراک‌ها و دسرها را مصرف کنند، در هتل‌های خوب اقامت کنند، حمل‌ونقل راحتی داشته باشند، وقتی هم از سفر برمی‌گردند خوشحالند، چون به کشوری رفته‌اند که تنوع و برنامه داشته است.
