گروه تشکل‌ها|
هزینه تمام شده بالا و مشکلات در بازاریابی عملا نفس صادرات را گرفته است. بازارهای منطقه ایران به دلایل مختلف رو به افول است و با این وضعیت عملا نمی‌توان به گسترش صادرات غیرنفتی امید داشت. در این میان به نظر می‌رسد ایران چاره‌یی ندارد جز آنکه با قراردادهای منطقه‌یی و ایجاد هم افزایی از طریق پروژه‌های مشترک با کشورهای همسایه بازارهای جدید و فرصت‌هایی را که امروز از طرق مختلف ایجاد می‌شود را به دست آورد. در سال‌های اخیر موارد زیادی مانند تحریم روسیه یا اخیرا ماجرای قطر فرصت تجاری خوبی برای ایران ایجاد کرد اما کمتر از این فرصت‌ها استفاده شد چراکه بخش خصوصی ایران به تنهایی قادر به اجرای چنین پروژه‌هایی نیست.
اگر در قطر با ترکیه همکاری می‌شد
یک خبرگزاری قطری در تازه‌ترین تحلیل خود به بررسی روابط ایران، ترکیه و قطر پرداخته و معتقد است مسیر تجاری جدید اعلام شده توسط این سه کشور به‌طور قابل‌توجهی هزینه حمل‌ونقل کالا را کاهش دهد.
به گزارش پایگاه خبری Sheen Service کارشناسان می‌گویند که خط جدید تجاری منجر به کاهش تقریبا 80 درصدی در هزینه حمل‌ونقل مواد غذایی در مقایسه با هزینه حمل‌ونقل هوایی می‌شود. در این رابطه محمد بن مهدی آل احبابی، عضو هیات تجاری قطر گفت: خط تجاری جدید بین ترکیه و قطر از طریق ایران، هزینه حمل‌ونقل کالا را تا میزان زیادی کاهش خواهد داد و این امر روابط تجاری را نیز تسهیل می‌کند.
رییس کمیته تجارت و تحقیق قطر که اخیرا یک هیات تجاری 100 نفره را به ترکیه رهبری کرد، افزود: هزینه حمل‌ونقل هوایی بین 1.2 تا 1.5 دلار در هر کیلوگرم است، در حالی که هزینه حمل‌ونقل جاده‌یی در هر کیلوگرم تقریبا 15 سنت است.
وی خاطرنشان کرد که خط تجارت جدید پایدار و قابل اعتماد خواهد بود و حجم تجارت چندجانبه و تجارت دوجانبه ترکیه و قطر را افزایش خواهد داد. وی در دیدار اخیر خود از ترکیه و دیدار با مسوولان ترکیه‌ای، بر ضرورت کاهش بروکراسی بین دو کشور در مسائل تجاری تاکید کرده است.
وزیر اقتصاد ترکیه در این رابطه هفته گذشته اعلام کرد که قصد دارد از طریق مسیری که از ایران می‌گذرد برای صادرات کالا به قطر استفاده کند. مسیر دریا بین ترکیه و قطر ابتدا 11 روز طول می‌کشد، در حالی که مسیر زمینی 14 روز زمان می‌برد. آزمایش‌های اخیر اما نشان می‌دهد این مدت تا 9 روز قابل کاهش است و ترکیه قصد دارد تا زمان سفر را به 5 یا 6 روز یا حتی کمتر کاهش دهد.
در این بین خطوط حمل‌ونقل زمینی تجاری که اخیرا از طرف شهر ماردین ترکیه به بندر بوشهر ایران وصل شده است زمان حمل کالا را از طریق زمینی و دریایی به دو روز می‌رساند. فاصله بین شهر ماردین (ترکیه) و بندر بوشهر (ایران) حدود 1700 کیلومتر است که می‌تواند توسط کامیون‌ها حدود 22ساعت طی شود، در حالی که فاصله بین بندر بوشهر و بندر حمد قطر حدود 8 ساعت است که زیاد نیست. بنابراین کامیون‌ها با کالاهای ترکیه می‌توانند از طریق این مسیر در دوحه طی دو روز یا کمتر به مقصد برسند.
احمد الخالف رییس شرکت توسعه بین‌المللی پروژه، شرکت مادران گوشت قطر در این رابطه می‌گوید: با توجه به ماهیت برخی اقلام غذایی مانند سبزیجات، میوه‌ها، مرغ و محصولات لبنی، حمل‌ونقل زمینی بهترین راه برای وارد کردن آنهاست. مسیر جدید نه تنها هزینه‌های حمل‌ونقل را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد، بلکه اقلام غذایی به صورت تازه به دست مشتری می‌رسند و از نظر کیفی با کیفیت‌تر خواهند بود.
او گفت که موافقت‌های اولیه برای انتقال بعضی از مواد غذایی ترکیه از طریق مسیر جدید پس از ترکیه و ایران صورت گرفته و انتظار می‌رود به‌صورت رسمی در این هفته توافق‌هایی صورت گیرد. یکی دیگر از بازرگانان برجسته قطر، علی حسن الخالف که یک شبکه از خرده فروشی‌ها را در سراسر این کشور اداره می‌کند گفت: مسیر جدید در آینده پایدارتر و اقتصادی‌تر
خواهد بود.
وی گفت که در روزهای آینده حتی کشورهای همسایه ترکیه و ایران مانند روسیه و پاکستان نیز می‌توانند از مسیر جدید برای صادرات کالاهای خود به قطر بهره‌مند شوند. وی همچنین گفت که ایران شبکه گسترده‌یی از خطوط جاده‌یی و خطوط راه‌آهن را توسعه داده است که به حرکت کالاها بسیار سریع‌تر کمک می‌کند.
علی حسن خاطرنشان کرد که بر خلاف مسیر زمینی سابق عربستان‌سعودی، مسیر ترکیه-ایران-قطر تعداد کمی از ایستگاه‌های بازرسی را خواهد داشت که حرکت سریع‌تر کامیون‌ها را تضمین می‌کند. این نه تنها صرفه‌جویی زیادی در زمان و پول می‌کند، بلکه کالاها بدون از دست دادن مقدار زیادی از ارزش غذایی خود به مقصد خواهند رسید.
معاون وزیر امور خارجه قطر نیز در این رابطه می‌گوید: خط تجارت جدید تاثیرات مستقیمی بر حجم مبادلات تجاری بین قطر و ترکیه در مرحله بعدی خواهد داشت. به گفته صالح بن حمد الشروقی، تمرکز بر این خط تجارت، اقلام غذایی، به‌ویژه آن دسته از مواد غذایی است که به‌طور سنتی توسط مسیر زمینی وارد قطر می‌شد را با بهبود روند تجاری همراه خواهد کرد. وی همچنین اشاره کرد که مسیر زمینی جدید بر حرکت کالاهای غیرغذایی نیز تاثیر خواهد گذاشت و باعث خواهد شد که کالاها سریع‌تر وارد شود.
استفاده از فرصت‌های سیاسی
وضعیت سیاسی منطقه و نفوذ ایران در کشورهای همسایه عملا فرصت مناسبی را ایجاد کرده است که بخش خصوصی ایران می‌توانست از آنها استفاده کند. با وجود این چنین اتفاقی عملا رخ نداد. گذشته از بازار قطر که اخیرا درهای آن به‌دلیل شرایط سیاسی باز شده است بازارهای عراق و سوریه سال‌هاست که می‌تواند در اختیار ایران قرار گیرد. با وجود این به دلایل اقتصادی کالاهای ایرانی در این بازارها کمتر مورد استقبال قرار می‌گیرد. اگر ایران از پتانسیل‌های سیاسی خود برای همکاری مشترک میان ایران و کشورهای دیگر برای فروش محصولات مشترک استفاده می‌کرد عملا وضعیت متفاوت می‌شد.
در چند روز گذشته نایب‌رییس اتاق ایران در صدر هیاتی تجاری به دعوت وزیر اقتصاد سوریه و برای افتتاح پنجاه و نهمین نمایشگاه بین‌المللی دمشق به این شهر سفر کرده است. حسین سلاح‌ورزی نایب‌رییس اتاق ایران، با محمد سامر الخلیل وزیر اقتصاد و تجارت خارجی این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دیدارها بحث توافقنامه‌های تجارت آزاد میان ایران و سوریه مطرح شده است.
نایب‌رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نیز ضمن ابراز خرسندی از روند به وجود آمدن ثبات و امنیت در سوریه به تشکیل ستاد ویژه‌یی در اتاق برای توسعه همکاری‌های اقتصادی اشاره کرد و افزود: در صورت مشخص شدن و اعلام نیازهای تجاری فوری و لیست پروژه‌هایی که نیاز به بازسازی و احداث دارند، اتاق ایران با استفاده از ظرفیت تشکل‌ها، اتاق‌های استانی و شرکت‌های توانمند ایرانی، حداکثر تلاش خود را در جهت تامین این نیازمندی‌ها به‌عمل خواهد آورد.
با وجود این اگر این پروژه‌ها به شکل قراردادی چند جانبه به امضا برسد مسائل اقتصادی ریشه‌دار ایران مانع از توسعه روابط نخواهد شد. به نظر می‌رسد چنین پروژه‌هایی عملا با کمک تشکل‌های بخش خصوصی به ویژه اتاق‌های مشترک ممکن باشد به این شکل که اتاق‌های مشترک که ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند فضا را برای توافقات چند جانبه تجاری آماده کنند.
