گمرک عراق از هفته گذشته، بدون اطلاع قبلی واردات ۴ محصول کشاورزی از ایران را ممنوع اعلام کرد که گفته می‌شود این کار به‌دلیل تولید داخلی و تامین نیاز عراق از این محل است. البته این‌بار اول نیست و پیش از این نیز سابقه اعمال چنین ممنوعیت‌هایی توسط عراق برای محصولات ایرانی تجربه شده است؛ درحالی که این کشور یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری ایران به‌شمار می‌رود و بخش زیادی از صادرات غیرنفتی ایران به مقصد این کشور انجام می‌شود. در همین رابطه شعبان فروتن، رییس اتاق بازرگانی ایلام و عضو اتاق مشترک ایران و عراق با اشاره به وضعیت صادرات به عراق گفت: عراق یکی از بازارهای صادراتی ایران به شمار می‌رود که دارای قوانین و مقررات ثابتی نیست و از این رو صادرکنندگان هر روز با مشکلات عدیده‌یی جهت صادرات به عراق مواجه می‌شوند.
وی ادامه داد: مشکلات در مرزها بیشتر از طرف عراقی‌هاست؛ آنها قانون خاصی ندارند و از سوی دیگر مجوزهای محصولات کشاورزی را در اختیار یک فرد قرار داده و تنها از طریق همان شخص می‌توان صادرات و واردات محصولات را پیگیری کرد. از طرفی شخص موردنظر به صورت دلخواه فعالیت کرده و حضور مستمر ندارد و حتی برای عقد قرارداد در زمان و موعد مقرر حضور پیدا نمی‌کند.
فروتن درباره مشکلات صادرات کالای ایرانی به عراق افزود: نخستین مساله این است که طرف عراقی استراتژی مناسب و منسجمی ندارد. یک روز ورود کالا آزاد است و در روز دیگر محدودیت وجود دارد. در این آشفته بازار تنها اشخاصی که زیان فراوانی می‌بینند تجار و بازرگان ایرانی به ویژه در بخش محصولات کشاورزی و لبنی هستند.
عضو اتاق مشترک ایران و عراق اظهار کرد: وضعیت جنگ و ناآرامی و اقتصاد جنگ‌زده عراق روی رابطه تجاری-بازرگانی آنها با ایران اثرگذار است. این بزرگ‌ترین گره ارتباط تجاری ایران با عراق است. کشور عراق باید برنامه‌ریزی دقیق و منظمی در حوزه تجارت با ایران داشته باشد. اما متاسفانه تصمیمات در این کشور خلق‌الساعه است.
رییس اتاق بازرگانی ایلام اضافه کرد: گاهی دیده می‌شود برای محصولات کشاورزی زمانی که خود آنها یک نوع محصول رادارند اجازه ورود کالای ایرانی را نمی‌دهند؛ یا در بخش ساختمان‌سازی اگرچه صادرات کالاها به آنجا آزاد است اما به سیمان اجازه داده نمی‌شود. به بیان دیگر قانون صادرات و واردات آنها بی‌ثبات و متغیر است.
عضو اتاق مشترک ایران و عراق با اشاره به اینکه طبق قوانین تجارت برای ممنوعیت واردات کالاها باید از مدت‌ها قبل تاریخ محدودیت اعلام شود، تصریح کرد: این مساله از سوی عراقی‌ها قبلا هم تکرار شده است. ما بارها این مشکلات را به‌طرف عراقی توضیح داده‌ایم ولی متاسفانه قول آنها به عمل تبدیل نمی‌شود. به بیان دیگر عراق ظرفیت‌های بالایی برای سرمایه‌گذاری و ارتباط تجاری دارد و اینگونه مسائل و مشکلات می‌بایستی از طریق کنسولگری‌ها پیگیری شود و اگر کنسولگری عراق در ایلام تاسیس شود پیگیری امور از این طریق به مراتب آسان‌تر و عملی‌تر خواهد بود.
فروتن درخصوص اینکه این محدودیت‌ها موقتی یا پایدار است، اضافه کرد: به نظر می‌رسد محدودیت‌های اتخاذ شده موقتی و سلیقه‌یی باشد و احتمالا طی یکی، دو هفته آینده آزاد شود. وی تاکید کرد: عراق ثبات و قوانین مشخصی برای واردات محصولات کشاورزی ایران ندارد و هر زمان که بخواهد واردات را ممنوع و سردرگمی را برای صادرکنندگان ایجاد می‌کند.
رییس اتاق بازرگانی ایلام با اشاره به اینکه مدیریت واحد در مرز با داشتن اختیارات قانونی می‌تواند از هرگونه تداخل کاری جلوگیری کرده و زمینه رفع مشکلات را فراهم کند، افزود: در این میان حضور کم‌رنگ مدیریت واحد به وضوح دیده می‌شود، چرا که وجود مدیریت واحد در انجام امور صادرات و واردات موجب ایجاد نظم و هماهنگی در این فرآیندها شده و از بروز هر گونه چالش جلوگیری می‌کند.
عضو اتاق مشترک ایران و عراق درباره علت ممنوعیت واردات برخی محصولات کشاورزی از ایران، اظهار کرد: گفته می‌شود گمرکات عراق به‌دلیل تولید همین محصولات در عراق و تامین نیاز کشورشان، مانع واردات این محصولات از ایران شده است که البته این دلیل منطقی نیست و می‌بایستی دولت عراق پیش از این ممنوعیت، اطلاعیه‌یی برای کشور ایران صادر می‌کرد و مراتب را به اطلاع تجار و بازرگانان ایرانی می‌رساند.
فروتن تصریح کرد: بازرگانان ما اکنون در پایانه مرزی مهران با تجار عراقی همکاری می‌کنند اما انتظار می‌رود با توجه به توانمندی‌های این استان، روابط اقتصادی ما و طرف‌های عراقی بیش از این گسترش یابد. این امر زمانی محقق می‌شود که با مسوولان عراقی بیش از پیش رایزنی صورت گیرد.
رییس اتاق بازرگانی ایلام درخصوص وضعیت صادرات محصولات ایرانی به کشور عراق گفت: صادرات کاشی و سرامیک بدون هیچ گونه مشکلی انجام می‌شود اما سیمان مدتی است که به این کشور صادر نمی‌شود. دیگر اقلام هم از جمله محصولات کشاورزی هر روز با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کند.
به گفته فروتن به نظر می‌رسد حل مشکلات مرزهای ایران و عراق فراتر از اراده اتاق ایران، اتاق ایلام یا اتاق مشترک ایران و عراق است. حل این مشکل به اراده وزارتخانه نیاز دارد و باید از طریق دولت‌های مرکزی ایران و عراق چالش‌ها مرتفع شود. بنابراین با وضعیت موجود مرزها و بازارچه‌های عراقی ما نمی‌توانیم از فرصت‌های منطقه به‌خوبی بهره بگیریم؛ بدین‌ترتیب باید دولت نسبت به این وضعیت اقدامات گسترده‌یی انجام دهد. از سوی دیگر سیدرضا نورانی عضو هیات رییسه کنفدراسیون صادرات با اشاره به اینکه طبق قوانین تجارت برای ممنوعیت واردات کالاها باید یک ماه قبل با تعیین تاریخ محدودیت اعلام شود، تصریح کرد: این مساله از سوی عراقی‌ها قبلاً هم تکرار شده است. عراق ثبات و قوانین مشخصی برای واردات محصولات کشاورزی ایران ندارد و هر زمان که بخواهد واردات را ممنوع و سردرگمی را برای صادرکنندگان ایجاد می‌کند. نورانی به صادرکنندگان توصیه کرد: قبل از صادرات هر محصولی به عراق ابتدا از گمرکات این کشور استعلام گرفته تا از محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها مطلع شده و دچار خسارت نشوند. وی در مورد علت این امر برای ممنوعیت 4 محصول هم گفت: گفته می‌شود به دلیل تولید همین محصولات در عراق و تامین نیاز کشورشان مانع از واردات از ایران شده‌اند.
