یکی از مهم‌ترین کالاهای مبادلاتی ایران در بازارهای جهانی فرش دستباف است که علاوه بر نمایش هویت هنری ایران و ایرانی، سهم زیادی از درآمدهای ارزی حوزه صادرات غیر نفتی را به خود اختصاص داده است. فراز و نشیب‌های سیاسی ده سال اخیر صادرات فرش کشور را تحت الشعاع قرار داده است اما مشکلات و موانع توسعه صادرات فرش ایرانی داستان دیگری را روایت می‌کند.
رییس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف ایرانی سهم ناچیزی از مشکلات حوزه صادرات را مرتبط به تحریم‌ها دانست و گفت: ما از سال 74 شاهد کاهش صادرات فرش بودیم و علت اصلی آن نیز قوانین خلق الساعه در داخل بود.
احمد کریمی‌اصفهانی افزود: در سالی که گذشت ما کمتر از 300 میلیون دلار صادرات فرش داشتیم حال آنکه این حوزه ظرفیت یک میلیارد و هفتصد و چهل و دو میلیون دلاری داشته است و عمدتا دلیل این افت پیش از آنکه عاملی خارجی چون تحریم باشد به مقررات بد و سوءمدیریت بر می‌گردد.
وی گشایشها پس از اجرای برجام را تنها در مورد صادرات فرش به امریکا موثر دانست و گفت: لازم به ذکر است که در مدت ممنوعیت صادرات فرش به امریکا رقبا جای ایران را گرفته بودند و بازگشت به این بازار کار راحتی نبود. علاوه بر این توسعه صنعت کفپوش و زیر انداز باعث افزایش تنوع محصول در امریکا شده است که چالش برزگی برای کالایی چون فرش است. کریمی به دقت رقبا در بررسی بازارهای هدف به لحاظ دکوراسیون اشاره کرد و گفت: در زمانی که ما از بازار امریکا دور بودیم رقبا بازاریابی خود را توسعه دادند و قراردادهای خوبی بستند. امروزه مساله سلیقه بازار و بازاریابی نقش مهمی در میزان سهم ما از بازارهای هدف دارد.
وی مشکل اجازه بازگشت فرش‌های مرجوعی را یکی از موانع خودساخته داخلی در مسیر صادرات فرش عنوان کرد و گفت: صادرکنندگان ما اجازه برگرداندن محصولات صادراتی خود که به دلایل مختلف به کشور برگردانده می‌شوند ندارد. حال آنکه این حق مسلم صادرکننده است که به راحتی محصول خود را فرستاده و در صورت لزوم برگرداند. این مشکل را در داخل برای صادرکننده ایجاد کرده‌اند. متاسفانه بخشی از این مشکل از طریق پرداخت رشوه حل می‌شود و همچنان قانون مقابل صادرکننده است. کریمی اذعان داشت: تسعیر نرخ ارز از دیگر مشکلات حوزه صادرات فرش است که باز هم یک عامل درونی برای کاهش صادرات فرش دستباف است و نتیجه مشکلات مطرح شده این است که در مجموع ما یک ششم سال 74 صادرات داریم. وی بدعهدی‌های امریکا را در بی‌اعتمادی مردم برای ورود به معاملات با این کشور موثر دانست و افزود: نباید بدعهدی و توطئه امریکا را نادیده گرفت. امریکا هر روز عده‌یی را ممنوع المعامله می‌کند و فعالین اقتصادی این نگرانی را دارند که روزی آنها نیز در این لیست قرار بگیرند. تجار ما نمی‌توانند دایما ریسک قبول کنند. عدم اعتماد به سیستم امریکایی که هر روز بهانه‌یی برای کارشکنی پیدا می‌کند باعث شده نتوانیم به حجم صادرات فرش را به وضعیت عادی برگردانیم.
رییس اتحادیه صادرکنندگان فرش در ادامه گفت: ما هنوز حرف اول را در صادرات فرش به دنیا می‌زنیم. اما در پشت مشکلاتی که ذکر شد متوقف مانده‌ایم. رقبا این مشکلات را ندارند و توانسته‌اند کم کم جای خود را در بازار جهانی باز کنند. علاوه بر این صادرکنندگان فرش در دنیا از حمایت دولت برخوردارند حال آنکه در ایران نه تنها تسهیلات و تشویقی داده نمی‌شود بلکه مشکلات داخلی صادرکنندگان فرش را آزار می‌دهد.
وی حذف جوایز صادراتی و بیمه قالیباف‌ها را غیر منصفانه و به ضرر این صنعت دانست و گفت: یکی از بهترین حوزه‌های اشتغالزایی صنعت فرش است با وجود بحران بیکاری که در کشور وجود دارد این دست تصمیم‌گیری‌ها نه تنها کمکی به رفع این بحران نمی‌کند بلکه شوق و انگیزه را از صادرکننده می‌گیرد. با وجود اینکه این برخوردها غیرقانونی است و باید تعیین تکلیف شوند، ما چند سال است که در اتحادیه روی این موضوع کار می‌کنیم و هنوز جواب مثبتی در این رابطه نشنیده‌ایم.
کریمی‌اصفهانی خلأ تبلیغات را در صنعت فرش عنصر مهمی در کاهش سطح حضور در بازارهای بین‌المللی دانست و گفت: جای خالی تبلیغات در عرصه صادرات فرش دستباف به‌شدت حس می‌شود. در همه دنیا تبلیغات مقدم بر فروش است. حال انکه دولت ما در این باره هیچ اقدامی صورت نداده است. این خلأ تنها در مورد فرش نیست در مورد بسیاری از محصولات ما با وجود کیفیت بالا تبلیغات وجود ندارد. نمایشگاه‌هایی هم که برگزار می‌شود کیفیت پایینی دارد و در تراز کشور ما نیست.
وی خاطرنشان کرد: در زمینه ارتقا سطح نمایشگاه‌های بین‌المللی تذکرات زیادی از سوی اتحادیه داده شده اما متاسفانه فایده‌یی نداشته است.
احمد کریمی رشد صادرات فرش را در گرو حمایت دولت دانست و گفت: کشورهای موفق در حوزه صادرات انواع تسهیلات از جمله حمل و نقل ارزان، برگزاری نمایشگاه‌های متعدد، جوایز صادراتی و... را در اختیار صادرکننده قرار می‌دهند حال آنکه صادرکنندگان ما در ایران با وجود امتیاز بزرگ کیفیت فرش ایرانی همچنان با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند.
