گروه تشکل‌ها|
مشکلات پیش روی فعالان اقتصادی آن‌قدر در هم پیچیده و زیاد است که نهادهای دولتی برای برطرف‌سازی بخش عظیمی از مشکلات، آنها را به تشکل‌های مربوطه پاس می‌دهند؛ این موضوع در حالی است که به گفته فعالان اقتصادی بروکراسی‌های اداری در تشکل‌های مربوط به حوزه‌های اقتصادی نیز آن‌قدر زیاد است که به ندرت می‌توان امور مربوطه را مورد پیگیری و بررسی قرار داد. حال درباره کاهش مشکلات پیش روی فعالان اقتصادی، فاطمه مقیمی، عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران به «تعادل» می‌گوید: اتاق ایران دارای کمیسیون‌های تخصصی است که افراد خبره در این کمیسیون‌ها به‌طور تخصصی اقدام به فعالیت می‌کنند. از این رو فعالان اقتصادی می‌توانند برای رفع مشکلات بنگاه‌های صنعتی خود به این کمیسیون‌های تخصصی مراجعه کنند تا به مشکلات آنها رسیدگی شود. به نظر می‌رسد، این پیشنهاد آسان‌ترین راهی باشد که فعالان اقتصادی می‌توانند از طریق آن بنگاه خود را به بهترین نحو مدیریت کنند. ماحصل گفت‌وگو را با این فعال تشکلی در ادامه می‌خوانید:
این روزها اکثر صنعتگران کشور نسبت به کمبود نقدینگی در واحدهای صنعتی گله و شکایت دارند. بنا به گفته فعالان اقتصادی یکی از معضلات بخش‌های صنعتی کمبود نقدینگی در مسیر تولید کشور است. حال باتوجه به اینکه بسیاری از کارشناسان تزریق منابع مالی از سوی دولت به بنگاهها را نوعی رانت می‌دانند، برای ارتقا بخش تولید و صادرات کالاهای غیرنفتی به بازارها چه باید کرد؟
به نکته خوبی اشاره کردید این روزها اکثر صنعتگران کشور دغدغه کمبود سرمایه را مطرح می‌کنند؛ آنها راه برون‌رفت از مشکلات حوزه تولید را تزریق منابع مالی از سوی دولت می‌پندارند، درحالی که امروز زمان اجرای این نوع اقدام‌ها گذشته و امیدواریم که به روزهای گذشته باز نگردیم. اعطای پول به سیستم بدون آنکه بنگاهها مورد ارزیابی و واکاوی قرار گیرد اقدامی به خودی خود اشتباه است، ما باید سیستمی را راه‌اندازی کنیم و در کنار این سیستم کارشناسانی را قرار دهیم که بتوانند صورت وضعیت بنگاهها را واکاوی کنند و براساس معیارهای لازم به مسوولان واحدهای صنعتی منابع لازم را بپردازند.
به‌طور کلی با شارژ کردن مالی بنگاهها توسط دولتمردان موافق هستید یا مخالف؟
چناچه این نوع اقدام‌ها به‌طور کارشناسی و ضابطه‌مند انجام شود، خوب است. معتقدم که کارشناسان در حوزه صنعت باید صورت وضعیت از عملکرد بنگاهها را به‌طور کارشناسی و دقیق مورد بررسی قرار دهند. اگر تزریق منابع در جای خودش و به موقع پرداخت شود و اقدام‌ها نیز مورد زیرذربین قرار گیرد، می‌تواند اقدامی مثبت محسوب شود؛ چراکه این روزها جریان اعطای پول به سیستم جز دغدغه‌های اهالی صنعت شده که باید این نوع رفتارهای غیراصولی در نظام اقتصادی حذف شود. در واقع چناچه قرار باشد دولتمردان ما بدون اقدام‌های کارشناسی شده منابعی را برای بنگاه‌های زودبازده صنعتی تزریق کنند اقدام نا به جایی است و به نوعی باید گفت شارژ کردن این بنگاهها ریختن پول در چاه ویل است.
بسیاری از صنعتگران ما تنها بهانه برای صادرات محور شدن کالاهای تولیدی غیرنفتی را اخذ منابع مالی از دولت می‌دانند. برای خاتمه دادن به این رفتارها در نظام اقتصادی سالم و رقابت‌پذیر چه باید کرد؟
گاهی اوقات برای رقابت‌پذیری در حوزه صنایع و افزایش صادرات محور شدن کالاها راه‌حل‌هایی از سوی کارشناسان اقتصادی مطرح می‌شود. حال باید این پرسش را مطرح کرد که اساسا در نظام اقتصادی ما حلال مشکلات تنها ارائه برنامه است؟ معتقدم که صرفا تدوین برنامه نمی‌تواند گره گشای مشکلات پیش روی اقتصاد کشور باشد؛ چرا که اساسا در برخی موارد برای حل مشکلات صنعت برنامه‌هایی توسط کارشناسان اقتصادی نوشته شد که متاسفانه ارائه این نوع برنامه‌ها با روح بخش‌های اقتصاد کشور ما ناسازگار بوده است. بنابراین ارائه طرح می‌تواند توجیه‌پذیر باشد. به شرط آنکه ابتدا طرح‌ها نیازسنجی، آماده و به فعالان اقتصادی ارائه شود. در واقع اگر طرح قابلیت اجرا در زمان را نداشته باشد، بی‌فایده است.
در سخنانتان به اقدام‌های کارشناسی شده درباره تزریق منابع به بنگاه‌های دولتی اشاره کردید. آیا تشکل‌هایی همچون اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به شناسایی بنگاه‌های دارای مزیت با قابلیت صادرات محور پرداخته است؟
اگر بنگاهها به تشکل‌های خود مراجعه کنند، بخشی از این مشکلات در این باره برطرف می‌شود. به هرحال تشکل‌ها یکی از مبانی قابل قبول به شمار می‌روند و مراجعه به تشکل‌ها برای پیگیری امور و اختصاص منابع به واحدهای تولیدی می‌تواند اقدام خوبی باشد. ما در اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران دارای کمیسیون‌های تخصصی هستیم که افراد متخصص که در حوزه‌های تخصصی اقدام به کار می‌کنند،می‌توانند برای رفع مشکلات بنگاه‌های صنعتی خود به این مراکز (کمیسیون‌های تخصصی) مراجعه کنند تا به این شیوه بتوان براساس اولویت نسبت به مشکلات آنها اقدام شود. به اعتقاد ما فعالان تشکلی و اقتصادی، تشکل‌ها از مبنا و استناد کاری قابل قبولی برخوردار هستند. کمیسیون تخصصی جایی است که افراد متخصص در آن حضور دارند و از مسائل و چالش‌های نظام اقتصادی پیش رو آگاه هستند. تشکل‌هایی همچون اتاق بازرگانی برای بررسی و رفع مشکلات بنگاه‌های تولیدی به کمیسیون‌های تخصصی نهادینه شده در اتاق مراجعه می‌کند. بنابراین کمیسیون‌ها رساترین راهی است که فعالان اقتصادی می‌توانند به جوابگوی درستی دست یابند.
حال باتوجه به اینکه اکثر بنگاهها و فعالان اقتصادی ما نسبت به وضعیت حاکم در اقتصاد گله و شکایت دارند، آیا کمیسیون‌ها توانسته‌اند، جوابگوی نیاز این فعالان اقتصادی باشند؟
کسانی که تا به امروز برای برطرف‌سازی مشکلات بنگاهشان به کمیسیون‌های تخصصی اتاق بازرگانی مراجعه کرده‌اند بخشی از مشکلات آنها با پیگیری اعضای هیات‌مدیره برطرف شده، اما مشکلات پیش رو این است که برخی بنگاهداران برای برطرف‌سازی مشکلاتشان به کمیسیون‌های تخصصی اتاق بازرگانی مراجعه نمی‌کنند.
در دوران برجام موضوعاتی همچون پیوستن به سازمان تجارت جهانی مطرح می‌شود. در مسیر این راه چه اقداماتی باید از سوی نمایندگان تشکلی رعایت شود؟
برای الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی یکی از اصولی که باید موردتوجه قرار گیرد، تجهیز ناوگان حمل‌ونقل زمینی است. باید گفت که ناوگان زمینی ایران در مقایسه با استانداردهای بین‌المللی وضعیت مناسبی ندارد. مساله‌یی محوری و زیربنایی که برای توسعه اقتصادی کشور الزامی است بازسازی و نوسازی ناوگان‌ها است که از اساسی‌ترین نیاز کشور به شمار می‌رود. بنابراین ابزارهای ارتباط اقتصادی برای حضور در فضاهای بین‌المللی باید همتراز با سایر دنیا شود.
به عنوان عضو هیات رییسه کمیسیون حمل و نقل اقداماتی که در دوران برجام برای برطرف‌سازی ناوگان هوایی انجام شد را چطور ارزیابی می‌کنید؟
بعد از اجرای تفاهمنامه برجام، اقدام مثبتی در حوزه تجهیز ناوگان‌های هوایی کشور برداشته شد و ایران توانست مطابق با تفاهمنامه‌ها چند فروند هواپیما به داخل کشور وارد کند؛ اما این اقدام به‌تنهایی کافی نیست و باید دیگر راه‌های حمل‌ونقل کشور هم تقویت شود. از سوی دیگر باید اشاره کرد که ناوگان‌های زمینی ایران در مقایسه با استانداردهای جهان وضعیت نامناسبی دارند، حتی باید گفت که ما در حوزه حمل و نقل زمینی اقدام قابل قبولی را انجام نداده‌ایم. تحریم‌ها باعث انسداد بسیاری از مسیرها شد و قابلیت تردد از هیچ راهی برای ما ممکن نبود. زمان تحریم‌ها اجازه توقف در بندرگاه‌ها را نداشتیم و همچنین قادر به بیمه ناوگان‌ها نبودیم و برای رفع نیاز خود از پرچم دیگر کشورها استفاده می‌کردیم اما اینها همه مشکلات نیستند و راننده‌ها هم در روادید خود دچار مشکل شده بودند. تحریم‌ها ارتباط ما را با اروپا مسدود کرد و تردد به‌ندرت پیش می‌آمد اما در این برهه زمانی که سختی‌های آن دوره را دیگر تجربه نمی‌کنیم باید در اجرای صحیح مقررات جابه‌جایی کالای تجارت و همچنین برای الحاق به قوانین WTO تلاش لازم را به عمل آوریم. باید گفت که در شرایط امروز سایه تحریم‌ها کم‌رنگ از گذشته شده و باید چاره‌یی برای نوسازی و به‌روزرسانی هرچه سریع‌تر وسایل حمل‌ونقلی کشور درنظر بگیریم.
فعالان اقتصادی بارها گفته‌اند که به دلیل موانع در بخش‌های حمل و نقلی ما نتوانسته‌ایم از فرصت‌های تجاری سایر کشورها استفاده کنیم. چه راه‌حلی در این باره ارائه می‌دهید؟
همین طور است ما در بخش‌های حمل و نقلی با مشکلات عدیده‌یی مواجه بوده و هستیم. کامیون‌ها نتوانسته‌اند، جوابگوی جابه‌جایی کالاها شوند و این موضوع باعث فرصت‌سوزی بسیاری از مجال‌های تجاری ایران شده است. باید زمینه اجرای قوانین را فراهم کرده و توسعه ناوگان و ابزارهای لازم را برای ورود به روابط اقتصادهای بین‌الملل اولویت قرار دهیم. برای حل این موضوع دولت باید به شرکت‌های حقوقی اجازه ورود کامیون‌ها و ناوگان‌های پیشرفته را بدهد هرچند که قوانین واردات آن وجود دارد اما در اجرا با سختی مواجه خواهیم شد.
حرف آخر...
باید امکانات زیرساختی ایران را تقویت کنیم. تسهیلات دولت می‌تواند به توانمندی اعتبارها کمک کند و همچنین ایجاد تشکل‌هایی که به نحو تخصصی وارد مباحث اصلی حمل‌ونقل می‌شود برای حل هرچه بهتر و سریع‌تر این موضوع الزامی است.
