گروه بازار سرمایه|
احیای برجام بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده و حالا فعالان اقتصادی و بازارهای داخلی با نگاهی خیره به برجام منتظر مشخص شدن نتیجه نهایی آن هستند. بورس تهران از روزهای شروع دور جدید مذاکرات برجام از روند نزولی خود خارج شد اما با افزایش ابهامات دوباره روی مدار نزولی افتاد. در یک ماه گذشته از تغییر روند بازار صنایع مختلف با شرایط خاصی روبرو بودند. در روزهای ابتدایی ماه اخیر شاخص بازار توسط اخبار مثبت برجامی جان تازه‌ای به خود گرفت و به جز تعداد اندکی از گروه‌ها، شاخص صنایع بازار با رشد همراه بود. روزهای اخیر نیز شاهد این دوگانگی در بورس تهران هستیم. شرکت‌هایی در بازار سرمایه وجود دارند که مواد اولیه مورد نیاز آنها کاملا به قیمت دلار وابسته است و با افزایش قیمت دلار در داخل کشور، هزینه آنها بالا می‌رود. از سوی دیگر نیز نرخ‌های فروش این شرکت‌ها به رالط است و قیمت‌گذاری جهانی ندارند؛ چنین شرکت‌هایی را اصطلاحا شرکت‌های ریالی می‌نامند. بنابراین اگر هزینه‌های یک شرکت دلاری بود اما نرخ‌های فروش آن به رالل محاسبه می‌شد، آن را به عنوان یک شرکت ریالی در نظر می‌گیریم. در طرف مقابل نیز، برخی از شرکت‌های فعال در بازار سرمایه که عمدتا شامل پتروشیمی‌ها، فلزات اساسی، معدنی‌ها و...هستند را شرکت‌های دلاری می‌نامند؛ چراکه نرخ‌های فروش آنها با قیمت‌های جهانی و نرخ ارز کاملا مرتبط است و بالا رفتن قیمت دلار باعث افزایش حاشیه سود آنها می‌شود. با توجه به رشد تراز شاخص صنایع ریالی و درجا زدن صنایع دلاری در این روزها خرید سهام در بورس تهران فقط نیازمند یک پیش بینی است؛ توافق یا عدم توافق برجام. آن دسته از فعالان بازار سرمایه که در این روزها امید به احیای برجام دارند در پی خرید سهام‌های ریالی بازار صف بسته‌اند و از طرفی تحلیلگرانی که به احیای برجام خوشبینانه نگاه نمی‌کنند معتقدند که خرید سهام‌های ریالی در این روزها که قیمت این نماد‌ها نیز به نسبت صنایع دیگر رشد یافته، کاری منطقی نیست. آنها بیان می‌کنند که درصورت شکست مذاکرات، طی چند روز این نماد‌ها به زیر قیمت‌های قبلی باز می‌گردند. حال این ریسک به گردن هر سرمایه‌گذار فعال در بازار سرمایه است که باید مبنای سرمایه‌گذاری خود را بر پایه پیش بینی سیاسی خود بگذارد.
سایه سنگین ابهامات
نوید قدوسی کارشناس بازار سرمایه در خصوص وضعیت بازار گفت: به نظر می‌رسد بازار فعلا اندکی متعادل و کم‌حجم باشد. به دلیل آنکه تا زمانی که بورس با ابهاماتی همچون مذاکرات برجامی و قیمت‌های جهانی روبرو باشد نه خریدار و نه فروشنده اقدامی را انجام نمی‌دهند. وی افزود: قیمت دلار از بحث برجام تبعیت می‌کند اما قیمت‌های جهانی به تازگی در بازار سرمایه نقش پررنگی را ایفا می‌کنند. در چنین شرایطی فضا مبهم است و با وجود این ابهامات اتفاق خاصی رخ نخواهد داد. قدوسی اظهار کرد: شرایط هر یک از کامودیتی‌ها متفاوت است. به‌طور مثال در زنجیره فولاد با کمبود تقاضا مواجه هستیم. موجودی انبار این کالا‌ها افزایش یافته و در این بین فروش نیز دچار مشکل شده است. اگر پتروشیمی‌ها را بررسی کنیم الفین‌ها و متانول روند نزولی داشته‌اند و تقاضای بالای ندارند. اما اوره تنها کامودیتی است که در سطح ایران اوضاع مطلوبی دارد. دلیل آن هم مصارف کشاورزی و بالا بودن قیمت گاز است که منجر به ابقای قیمت بالای این کالا شده است. قدوسی افزود: دیگر کامودیتی‌ها دچار رکود هستند. بخشی از کامودیتی‌های خاص که در بحث زنجیره عرضه دچار محدودیت هستند شاید رفتار قیمتی متفاوتی نشان دهند. در مجموع می‌توان بازار کامودیتی را راکد دانست.
اهمیت کامودیتی‌ها
این فعال بازار سرمایه با اشاره به بالا بودن تاثیر کامودیتی‌ها بر بازار سهام گفت: نمی‌توان گفت که تاثیر برجام بیشتر بوده یا کامودیتی‌ها. این مقایسه مشکل است، اما هرکدام به نوبه خود تاثیرگذار هستند. قدوسی در گفت‌وگو با بورس‌نیوز بیان کرد: به نظر می‌رسد که تاثیر برجام در شرایط فعلی بیشتر است. تحولات برجام در کوتاه‌مدت اثر بزرگ‌تری خواهد گذاشت و در بحث میان‌مدت و بلندمدت با توجه به عمده شرکت‌های بورسی که کامودیتی‌محور هستند، قیمت کامودیتی عامل مهم‌تری است. یعنی در صورت همزمانی توافق برجامی و ریزش کامودیتی‌ها شاید در کوتاه‌مدت بازار حرکت رو به بالا داشته باشد. در میان‌مدت و بلندمدت اوضاع سخت می‌شود. عکس این موضوع هم محتمل است و با وجود احتمال سودآوری شرکت‌های بورسی، رشد بازار ممکن است.
جولان تردید در بورس
پیام الیاس‌کردی دیگر کارشناس بازار سرمایه هم اظهار کرد: به‌طور کلی بازار سرمایه مدتی است که در یک دوراهی قرار دارد؛ دوراهی برجام و یا عدم امضای برجام، این دوراهی بزرگی است که اقتصاد کشور نیز درگیر آن است. بسیار مهم است که در صورت وقوع این اتفاق بدانیم که در چه سطحی قرار است رخ دهد. این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: بازار سهام تا زمانی که این موضوع تعیین تکلیف شود، بلاتکلیف است. باید قبول کنیم که نوساناتی نیز در بازار خواهیم داشت. اگر بلاتکلیفی و شرایط موجود حاکم باشد شاخص در زیر محدوده یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد خواهد بود و یکسری نوسانات اتفاق خواهد افتاد. اما مشخص شد که این بلاتکلیفی چند ماه دیگر به پایان می‌رسد و ادامه‌دار نخواهد بود. هرچقدر زودتر این بلاتکلیفی برطرف شود برای بازار بهتر می‌شود. وی بیان کرد: به عنوان یک سرمایه‌گذار بهتر است که در فضای آرام تصمیم بگیریم، اما در همین فضای ناآرام نیز می‌شود با سود خیلی کمتر، در بازار سرمایه ادامه دهیم و سود‌هایی کسب کنیم. الیاس‌کردی در پایان درخصوص کامودیتی‌ها بیان کرد: نباید این نکته را فراموش کرد که حتی با وجود کرونا وقتی قیمت کامودیتی‌ها در سقف و کف قیمت بود، بازار رفتار‌های خاصی از خود نشان داد. به نظر من رفتار کلیت بازار مهم‌تر است. من تصمیم سرمایهگذاران عمده را به حتی مباحث بنیادی مثل قیمت‌های جهانی ارجح می‌دانم.
اهمیت اخبار
در روز و هفته‌های گذشته و به‌خصوص هفته‌ای که آن را پشت‌سر گذاشتیم، اخبار مثبتی از روند مذاکرات احیای برجام در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. این اخبار مثبت و البته گمانه‌‌‌‌‌‌‌زنی‌‌‌‌‌‌‌ها منجر به استقبال سرمایهگذاران بازار سرمایه از دو گروه خودرویی و بانکی شد و بالتبع، برخی دیگر از سهم‌های ریالی، به‌صورت ضعیف‌‌‌‌‌‌‌تر در این روند، این دو گروه را همراهی کردند. حالا در این میان و با توجه به فضایی که مذاکرات احیای برجام بعد از مدت‌ها سکوت خبری پیدا کرده است، ممکن است که این پرسش برای سهامداران خرد به وجود بیاید که آیا رویش‌‌‌‌‌‌‌ها و ریزش‌‌‌‌‌‌‌های بازار سرمایه، تماما به اخبار مذاکرات احیای برجام و گمانه‌‌‌‌‌‌‌زنی‌‌‌‌‌‌‌ها در این رابطه برمی‌گردد یا علل و عوامل دیگری هم در این اتفاق دخیل هستند و حتی این سوال بیش از هر زمان دیگری مطرح شود که آیا با احیای برجام وضعیت بورس تغییر خواهد کرد یا خیر. در پاسخ به این پرسش باید این نکته را مطرح کرد که نوسانات بازار سرمایه، طی روزهای گذشته و روزهای آینده، متاثر از مذاکرات احیای برجام و اخبار و گمانه‌‌‌‌‌‌‌زنی‌‌‌‌‌‌‌های مرتبط با این مذاکرات است. به همین علت، تا مشخص‌شدن نتیجه مذاکرات و سرانجام آن، نوسانات بازار اتفاقی طبیعی است، اما این مساله نباید منجر به این موضوع شود که از سایر عوامل اثرگذار بر وضعیت بازار سرمایه چشم‌‌‌‌‌‌‌پوشی کنیم، در نتیجه نباید عواملی چون فروش حقوقی‌‌‌‌‌‌‌ها در سهم‌های پیش‌‌‌‌‌‌‌روی بازار را نادیده بگیریم، به‌طوری‌که طی روز سه‌‌‌‌‌‌‌شنبه هفته گذشته، شاهد فروش نامتعارف در این سهم‌‌‌‌‌‌‌ها در بازار بوده‌‌‌‌‌‌‌ایم. مساله دیگری که جا دارد در رابطه با طرح چنین پرسش‌‌‌‌‌‌‌هایی به آن اشاره شود این است که شاید اگر اتفاقات سال۱۳۹۹ در بازار سرمایه به واسطه برخی سیاست‌گذاری‌‌‌‌‌‌‌ها پیش نمی‌‌‌‌‌‌‌آمد و تصمیمات اقتصادی دولتمردان طی دو سال‌اخیر، ضربه‌های بزرگی به بازار سرمایه و روند این بازار وارد نمی‌کرد، روند صعودی حرکت بازار، نسبت به اخبار مثبت مذاکرات احیای برجام، قوی‌‌‌‌‌‌‌تر از آن چیزی بود که امروز شاهد آن هستیم، اما با توجه به اتفاقاتی که طی سال‌های گذشته برای بازار سرمایه رخ داده و سلب‌اعتماد حداکثری سرمایهگذاران خرد و بدبینی آنها نسبت به روند بازار سرمایه، بازگشت اعتماد سرمایهگذاران به این بازار، نیازمند تصمیمات حمایتی تاثیرگذارتری است.
