شاخص کل بورس در سومین هفته دی ماه با روند صعودی مواجه شد و با رشد ۴.۶ درصدی در سطح یک میلیون و ۶۵۲ هزار واحدی ایستاد. در سوی دیگر بازار، بقیه شاخص‌ها نیز صعودی بودند و شاخص هم‌وزن با افزایش ۶.۵ درصدی در ارتفاع ۵۰۴ هزار و ۲۰۵ واحدی قرار گرفت؛ شاخص کل فرابورس نیز رشد بیش ۴ درصدی را در کارنامه خود ثبت کرد.
در این هفته ارزش معاملات خرد و حق‌تقدم‌ها نسبت به هفته گذشته افزایشی بود و در مجموع به ۴۷ هزار و ۳۸۱ میلیارد تومان رسید. بر همین اساس ارزش معاملات روز شنبه، ۷ هزار و ۷۵۳ میلیارد تومان، یکشنبه ۹ هزار و ۵۴۷ میلیارد تومان، دوشنبه ۹ هزار و ۹۱۲ میلیارد تومان، سه‌شنبه ۹ هزار و ۹۳۳ میلیارد تومان و چهارشنبه ۱۰ هزار و ۱۷۶ میلیارد تومان ارزش معاملات بازار سرمایه ثبت شد.
این هفته وضعیت بورس در مقایسه با هفته گذشته بهتر بود و چهار روز کاری نقدینگی وارد بازار شد و تنها یک روز خروج نقدینگی رقم خورد. بر اساس آمار روز شنبه ۷۰۰ میلیارد تومان، روز یکشنبه ۵۸۹ میلیارد تومان، روز دوشنبه ۳۱۷ میلیارد تومان و در نهایت روز سه‌شنبه ۱۶۵ میلیارد تومان ورود نقدینگی به بازار داشتیم؛ اما روز چهارشنبه ۳۸۴ میلیارد تومان پول از چرخه معاملات بازار خارج شد. در مجموع می‌توان گفت در سومین هفته دی ماه هزار و ۳۸۷ میلیارد تومان پول به بازار وارد و در مقابل ۳۸۴ میلیارد تومان نیز خارج شده است.
در بازار گواهی سپرده بیش از ۱۲.۲ میلیون ورقه بهادار مبتنی بر کالا با ارزش بیش از ۳۲۱ میلیارد تومان در هفته منتهی به ۲۳ دی دست به دست شد. زعفران از لحاظ حجم و ارزش معاملات برتر از سایر دارایی‌ها، در مقام نخست ایستاد. ۱۲ میلیون و ۲۳۷ هزار و ۳۹۹ ورقه بهادار مبتنی بر کالا با ارزش بیش از ۳۲۱ میلیارد تومان در بازار گواهی سپرده کالایی در بورس کالا در هفته گذشته دست به دست شد.
ارزش معاملات هفته منتهی به ۱۶ دی نیز نزدیک ۵۹۳ میلیارد تومان برای ۱۲ میلیون و ۲۹۶ هزار و ۴۴۳ ورقه بهادار مبتنی بر کالا بود. در جریان معاملات هفته گذشته، ۱۷۱ هزار اوراق گواهی سپرده سکه طلا در حالی دست به دست شد که این دارایی پایه ارزش نزدیک ۳۴.۷ میلیارد تومان را ثبت کرد. اوراق مبتنی بر طلا با کسب سهم ۱۱ درصدی در ارزش معاملات و یک درصدی در حجم معاملات، جایگاه سوم را در ارزش کل و رتبه چهارم را در حجم کل بازار گواهی سپرده کالایی از آن خود کرد. سیمان با ثبت معامله ۶ میلیون و ۱۸۰ هزار گواهی سپرده، رتبه اول از نظر حجم را از آن خود کرد و ارزش معاملات این دارایی بیش از ۴.۷ میلیارد تومان شد. سهم این دارایی از حجم کل معاملات ۵۱ درصد بود و از لحاظ حجم در جایگاه اول ایستاد.
در هفته منتهی به ۲۳ دی، ۴ میلیون و ۹۰۹ هزار و ۴۵۴ گواهی سپرده زعفران نیز به ارزش بیش از ۱۷۴ میلیارد تومان دست به دست شد که این دارایی پایه، با سهم ۴۰ درصدی در حجم و ۵۴ درصدی در ارزش جایگاه اول را در هر دو آیتم به خود اختصاص داد. ارزش معاملات ۹۵۱ هزار و ۵۳۱ گواهی سپرده شیشه نیز به بیش از ۱۰۵ میلیارد تومان رسید و این دارایی توانست مقام دوم را از لحاظ ارزش بعد از زعفران و مقام سوم را از نظر حجم بعد از سیمان و زعفران از آن خود کند. این دارایی پایه توانست سهم ۸ درصدی از حجم کل معاملات گواهی سپرده کالایی و سهم ۳۳ درصدی از ارزش کل این معاملات را به خود اختصاص دهد. در هفته‌ای که گذشت معامله ۲۴ هزار و ۶۹۹ گواهی سپرده برنج به ارزش بیش از ۱.۹ میلیارد تومان در بازار مالی بورس کالای ایران نیز به ثبت رسید. همچنین ۷۱۵ گواهی سپرده زیره سبز به ارزش بیش از ۱۰۹ میلیون تومان دست به دست شد.
رانت از کف دلالان در رفت
با ادامه‌دار شدن بی‌نظمی‌ها و التهاب بازار خودرو تحت تاثیر حضور دلالان در این بازار و رشد انگیزه آنها به دلیل اصرار مسوولان بر قیمت‌گذاری دستوری در این صنعت، موضوع عرضه خودرو در بورس کالا جدی‌تر شد تا یک سازوکار شفاف وقانونمند، دست رانتخواران را از بازار کوتاه کند و به‌طور همزمان از تولیدکننده و مصرف‌کننده حمایت شود.
اجرای این اقدام در دولت گذشته به دلیل بی‌توجهی مسوولان نسبت به بهبود وضعیت بازار خودرو با تعویق همراه شد؛ این در حالی است که با روی کار آمدن دولت سیزدهم، حذف قیمت‌گذاری دستوری و نیز عرضه کالاها در بورس کالا در کانون توجه مسوولان قرار گرفت و بخش عمده‌ای از کالاها از جمله سیمان، کل زنجیره فولاد، شیشه و در ادامه خودرو راهی بورس کالا شدند. همچنین طبق آمارهای رسمی، پدیده قیمت‌گذاری دستوری، صنعت خودرو را با زیان ۱۲۰ هزار میلیارد تومانی مواجه ساخته که این معضل بزرگ نیز باعث شد تا مسیری برای کشف واقعی قیمت‌ها و رسیدن سود حاصل از تولید به تولیدکننده یعنی بورس کالا انتخاب شود.
آخرین آمار معاملات خودرو
بررسی روند معاملات خودرو در بورس کالا از ابتدای عرضه یعنی ۲۸ اردیبهشت ماه تا ۱۸ دی ماه نشان می‌دهد که در نتیجه فروش ۳۴ هزار و ۸۱۶ خودرو در بورس کالا، ۱۰ هزار و ۴۱۰ میلیارد تومان سود از جیب دلالان به خودروساز و خریدار خودرو منتقل شده است.
در این میان ۵هزار و ۹۹۰ میلیارد تومان منفعت تولیدکنندگان، ۴ هزار و ۴۲۰ میلیارد تومان منفعت خریداران خودرو و ۵۴۰ میلیاردتومان منفعت دولت از دریافت مالیات ارزش افزوده همگی از مزایای ورود خودرو به بورس کالا بوده است که در مجموع باعث شده تادست دلالان همانند روش قرعه‌کشی به رانت ۱۰ هزار میلیارد تومانی نرسید.
به عبارت دیگر اگر روند قرعه کشی و قیمت‌گذاری دستوری خودرو ادامه پیدا می‌کرد، با معامله فقط ۳۴ هزار و ۸۱۶ دستگاه که رقمی اندک به نسبت تولید خودروسازان است، ۱۰هزار میلیاردتومان رانت از مابه التفاوت قیمت کارخانه و بازار آزاد خودروها نصیب افراد غیرمصرف‌کننده می‌شد اما با تدبیر انجام شده و رشدعرضه‌ها این حجم رانت عظیم در حال پاک شدن از صحنه اقتصاد و بازار خودرو است.
سقوط قیمت‌ها بر تابلوی بورس
۱۸ دی ماه نیز قیمت خودرو در معاملات بورس کالا کاهش معناداری را نسبت به دفعات قبل تجربه کرد و نکته جالب‌تر آنکه، قیمت کشف شده خودرو در بورس کالا بسیار پایین‌تر از قیمت بازار آزاد است و همین امر باعث شد تا نرخ‌های در بازار آزاد نیزکاهشی شود.
طبق تابلوی بورس کالا، قیمت تمام شده شاهین سایپا در بورس ۱۶۵ میلیون تومان زیر قیمت بازار، قیمت تمام شده پژو ۲۰۷ (دستی) در بورس ۱۳۶ میلیون تومان زیر قیمت بازار، قیمت تمام شده پژو ۲۰۷ (اتوماتیک) ۱۹۰ میلیون تومان زیر قیمت بازار و قیمت تمام شده تارا (دستی) در بورس ۲۱۹ میلیون تومان زیر قیمت بازار معامله شد.
همچنین آماری دیگر که بیانگر دسترسی مناسب مردم به خرید خودرو از بورس کالا است، مشارکت مردم ۳۱ استان کشور برای خرید خودرو از طریق این بازار شفاف بوده است. براساس آمار تا پایان آذر ماه، پراکندگی جغرافیایی خریداران خودرو در بورس کالای ایران نشان می‌دهد که به ترتیب بیشترین خریداران خودرو از استان تهران با ۳۶ درصد (معادل خرید ۶ هزار و ۲۶۰ دستگاه)، استان اصفهان با ۸ درصد (یک هزار و ۵۵۶ دستگاه) و استان خراسان رضوی با ۸ درصد (یک هزار و ۳۶۷ دستگاه) بوده‌اند. همچنین استان فارس با ۶ درصد (یک هزار و ۱۵۷ دستگاه) و آذربایجان شرقی با ۵ درصد (خرید ۸۳۷ دستگاه) در رتبه‌های بعدی خریداران خودرو در بورس کالای ایران قرار گرفتند.
نزدیک به ۳۷ درصد (معادل خرید ۶ هزار و ۵۸۹ دستگاه) از خریداران خودرو در بورس کالا نیز از سایر استان‌ها در سراسر کشور بودند که به ترتیب از رده ششم تا سی و یکم به آذربایجان غربی، البرز، کرمانشاه، مرکزی، همدان، اردبیل، کرمان، زنجان، خوزستان، قم، مازندران، چهارمحال و بختیاری، قزوین، سمنان، یزد، لرستان، گلستان، بوشهر، ایلام، گیلان، کرستان، خراسان جنوبی، هرمزگان، خراسان شمالی، کهگیلویه و بویراحمد و سیستان و بلوچستان اختصاص دارند.
