رقیه‌ندایی|
سهام عدالت با هدف خصوصی‌سازی و واگذاری سهام شرکت‌های دولتی به اقشار کم درآمد ازدر زمان دولت نهم اجرا شد. این طرح شامل سهام حدود ۵۰ شرکت دولتی مشمول اصل ۴۴ قانون اساسی- که خصوصی‌سازی برخی فعالیت‌های اقتصادی را مجاز میداند- می‌شود. افرادی که سهام عدالت به آنها تعلق گرفته جزو سهامداران شرکت‌های بورسی و فرابورس در نظر گرفته می‌شوند. هرچند لازم به ذکر است که فقط ۷۰ درصد این شرکت‌ها در بورس حضور دارند و سهام‌شان قابل معامله در بورس است.
سهام عدالت ابتدا ۵۰۰ هزار تومان و سپس یک میلیون تومان برای هر شخص تعیین شد. هرچند این افراد اجازه برداشت سهام خود را تا موعد مقرر آن نداشتند. این سهام به صورت سهام اولیه در اختیار این افراد قرار گرفته و از سود نهایی کسر می‌شود. هرچند فقط سود سهام در فواصل زمانی مشخص برای مشمولان سهام عدالت پرداخت می‌شد. همچنین تخمین زده شده است به نرخ امروز ارزش هر سهم بین ۱۱ تا ۱۷ برابر شده باشد. هرچند نرخ دقیق آن با توجه به ارزش هر سهم در بازار تعیین می‌شود.
جزییات پرداخت سهام عدالت به جاماندگان
در سال‌های گذشته دولت‌ها به صورت پیوسته موضوع تخصیص سهام عدالت به این افراد را که هم مشمول دریافت سهام عدالت هستند و هم از لیست گذشته جامانده‌اند، پیگیری کردند.در آذرماه ۱۴۰۱ و در دولت سیزدهم اخبار مبنی بر نهایی شدن پرداخت سهام عدالت به جاماندگان منتشر شد.
۱۳ آذر ۱۴۰۱ اعلام شد که طبق تصویب نامه هیات وزیران، وزارت امور اقتصادی و دارایی (سازمان خصوصی‌سازی) مکلف است در مرحله اول از محل باقی‌مانده سهام متعلق به دولت در بنگاه‌های قابل واگذاری نسبت به واگذاری مستقیم سهام به افراد فاقد سهام عدالت تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کل کشور و سه دهک اول ایثارگران اقدام کند.
براین اساس، افراد مشمول این تصویب‌نامه توسط نهاد‌های ذی‌ربط شناسایی و معرفی خواهند شد. احراز عدم تخصیص سهام عدالت به آنان (در مقطع واگذاری سال ۱۳۸۵) برعهده سازمان خصوصی‌سازی خواهد بود.
مبلغ سهام مورد واگذاری به هر یک از مشمولین معادل حداکثر یکصد میلیون ریال با اعمال ۵۰ درصد تخفیف به صورت اقساط سالانه و به مدت ۱۰ سال است.
براین اساس، سازمان خصوصی‌سازی مکلف است از طریق سازمان بورس و اوراق بهادار نسبت به انتقال سهام به کد سهامداری هر یک از مشمولین این تصویب نامه اقدام کند.
وضعیت سهام بعد از واگذاری
شرکت‌های این تصویب نامه نیز موظف هستند در طول مدت قرارداد و به منظور تأدیه اقساط سود سهام واگذار شده را به حساب سازمان خصوصی‌سازی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کنند.
همچنین اعمال سایر حقوق مالکانه توسط سهامداران براساس اطلاعات ارسالی آنان از سوی سازمان بورس به شرکت‌های سرمایه پذیر صورت خواهد گرفت.
سهام واگذار شده تا پایان مدت اقساط در وثیقه سازمان خصوصی‌سازی قرار خواهد گرفت و آزاد‌سازی سهام موصوف پس از تسویه کامل اقساط و به صورت مرحله‌ای انجام خواهد شد. همچنین سهامداران پس از پایان سال پنجم نسبت به تسویه پیش از موعد و آزاد‌سازی سهام خود اقدام کنند.
در صورت عدم تسویه بهای سهام واگذار شده در پایان مدت اقساط هر یک از سهامداران موظف هستند باقی مانده بقیه سهام را ظرف مدت شش ماه پس از پایان مهلت مقرر نقدا به حساب دولت واریز کنند. در غیر این صورت سازمان خصوصی‌سازی مجاز است پس از پایان مهلت فوق به میزان سهام تسویه شده سهام در وثیقه را آزاد و مابقی را به مالکیت دولت برگرداند.
نحوه تعییت قیمت سهام
قیمت سهام جدول مذکور این تصویب نامه توسط هیات واگذاری و بر مبنای میانگین قیمت پایانی سهام هر شرکت از اولین روز کاری سال جاری منتهی به تاریخ ابلاغ این تصویب نامه/ منتهی به تاریخ جلسه هیات واگذاری تعیین خواهد شد. در صورت عدم کفاف سهام برای واگذاری تا سقف ریالی تعیین شده برای هر فرد سازمان خصوصی‌سازی مکلف است نسبت به تامین کسری سهام از محل باقی‌مانده سهام دولت در شرکت‌های مذکور اقدام کنند.
واگذاری سهام موضوع این تصویب نامه به موجب قرارداد منعقده بین سازمان خصوصی‌سازی و فرد مشمول خواهد بود. نقل و انتقال سهام موضوع این تصویب نامه خارج از ساعات معاملات و خارج از اتاق پایاپای انجام خواهد گرفت. کلیه کارمزد، هزینه‌های نقل و انتقال و توثیق سهام برعهده انتقال‌دهنده بوده و نقل و انتقال این سهام از پرداخت مالیات معاف است.
سود سهام عدالت کی پرداخت می‌شود؟
وزیر اقتصاد چندی پیش از پرداخت سود سهام عدالت ۱۴۰۰ تا پایان آذر ۱۴۰۱ خبر داد. بر اساس جزییاتی که تاکنون منتشر شده، قرار است این سود برای ۴۹ میلیون سهامدار عدالت واریز شود.سود سهام عدالت سال ۱۴۰۰ برای هر برگ سهام حدود ۵۰۰ هزار تومان است. این سود احتمالا برای دارندگان سهام یک میلیونی دو برابر یا معادل حدود یک میلیون تومان خواهد بود. بر همین اساس یک خانواده چهار نفره تا پایان فصل پاییز حدود دو میلیون تومان سود سهام عدالت دریافت می‌کنند.
مجید عشقی، رییس سازمان بورس درخصوص واریز سود سهام عدالت گفت: آیین‌نامه سهام عدالت که در سال ۹۹ تصویب شده همچنان در حال بررسی قرار دارد. همچنین پرداخت متمرکز سود سهام عدالت که بالغ بر ۲۵ همت است طی یک مرحله به حساب ۴۵ میلیون سهامدار واریز شد. رییس هیات‌مدیره سازمان بورس گفت: مدیریت کار در سهام عدالت استانی دیگر در دستان دولت نیست و این اختیار به کانون استانی سهام عدالت منتقل شده است. محور تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاران غیرمستقیم سهام عدالت، بر عهده کانون سهام عدالت است و سهامداران سهام عدالت می‌توانند در مجامع شرکت کنند و رای بدهند.
وی افزود: تمام ابلاغیه‌ها و انتخاب هیات‌مدیره اعضای کانون‌های استانی سهام عدالت توسط کمیته سهام عدالت انجام می‌شود. این کمیته متشکل از اعضای حقیقی است که توسط دولت انتخاب شده‌اند، اما شاغل در بخش خصوصی بوده و به دولت منتسب نیستند.
شرط فروش سهام عدالت
پیمان حدادی، مدیرعامل صندوق تثبیت بازار سرمایه در مورد شرط فروش سهام عدالت توسط مشمولان گفت: زمان فروش سهام عدالت توسط مشمولانی که روش مستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کرده بودند به تصمیم نهایی شورای عالی بورس بستگی دارد. یکی از اهداف اصلی این صندوق حفظ ثبات در بازار سرمایه است به همین دلیل صندوق تثبیت هر روز اقدام به خرید و فروش سهم نمی‌کند.
وی ادامه داد: هیات امنای صندوق تثبیت از وزیر اقتصاد، رییس بانک مرکزی، رییس سازمان برنامه و بودجه، رییس سازمان بورس و رییس صندوق توسعه ملی تشکیل شده است و اینکه صندوق تثبیت چه سهم‌هایی را خرید و فروش کند براساس آیین‌نامه‌ای است که توسط هیات امنا تصویب شده است.
مدیرعامل صندوق تثبیت بازار سرمایه ادامه داد: بنابراین زمانی که در برخی از شاخص‌های بازار تغییراتی ایجاد شود یا در بازارهای جهانی یا بازار ارز نوساناتی صورت بگیرد صندوق تثبیت وارد بازار می‌شود. در حال حاضر این صندوق در ۵۱۰ نماد سهم دارد که این سهام صرفا از نمادهای بزرگ تشکیل نشده‌اند اما نقدشوندگی سهام، سایز سهام و نوع فعالیت بازارگردان از اهمیت زیادی برخوردار است.
حدادی در مورد سرمایه‌گذاری صندوق توسعه ملی در بازار سرمایه اظهار کرد: این صندوق به صورت غیرمستقیم اقدام به خرید سهم می‌کند خرید این صندوق هم از طریق صندوق تثبیت انجام می‌شود. این اقدام توسط خود سازمان بورس هم انجام می‌شود.
مدیرعامل صندوق تثبیت بازار سرمایه در مورد میزان دارایی این صندوق اظهار کرد: میزان دارایی صندوق تثبیت در اواخر سال قبل ۶۰۰۰ میلیارد تومان و در حال حاضر ۱۲ هزار میلیارد تومان است.
