احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد در آیین افتتاح عرضه خودرو در بورس کالا گفت: برخلاف برخی تحلیل‌ها و فضاسازی‌هایی که در عرصه رسانه‌ای کشور در خصوص بی‌برنامه بودن دولت در عرصه اقتصادی صورت می‌گیرد، سلسله اقداماتی در ماه‌های گذشته صورت گرفت و همه اینها نخ تسبیحی است که عمل سیاست‌گذاری اقتصادی را نشان می‌دهد و به این سمت حرکت می‌کنیم که رانت را از تجارت و توزیع پاک کنیم.
وی با بیان اینکه سیاست اصلاح رایانه‌ای که در اردیبهشت صورت گرفت، در این مسیر معنا می‌شود، عنوان کرد: در موضوع خودرو جریان‌های متعددی خوش نداشتند و ندارند که فرآیند تجارت و توزیع این دست از کالاها را به شکل کاملا شفاف و رقابتی ادامه دهیم اما با فراز و نشیبی موفق شدیم به عنوان دستور کار عملی محقق کنیم و از این منظر خیلی خوشحالم که امروز این اتفاق مبارک رخ داده است.
وزیر اقتصاد عنوان کرد: علی رغم اینکه بورس کالا را به عنوان یکی از بسترهای رکنی و نه تشریفاتی و تزئینی نظام تجارت و توزیع باور داریم اما به این قائلم که این بورس کالا نیازمند عناصر نهادی مکملی است که بتوانیم بخشی از تصمیم‌های دستوری یک سویه مقامات رسمی وزارتی کشور را در قالب تنظیم‌گری‌های سازگار با بازار در کنار ساز و کار بورس کالا در نظر بگیریم.
خاندوزی گفت: از این جهت بورس کالا به نسبت سال‌های گذشته مسیر رشد را طی می‌کند؛ به‌طوری که در حال حاضر محصول‌هایی همچون سنگ آهن، شیشه، سیمان و زعفران در بورس کالا معامله می‌شود و این بورس کالا منطق شفافیت ساز خود را تعمیم می‌دهد و در جریانات مقاوم‌کننده داخلی غلبه می‌کند. وی اظهار کرد: صنعت خودرو جز صنایعی است که متاسفانه در دهه 90 در مورد آن اهمال جدی صورت گرفت و خروجی‌های این صنعت هم از جهت شاخص‌های صنعت و هم از جهت رضایت اجتماعی وضعیت نامناسبی داشته که با ورود خودرو به بورس کالا یکی از این قفل‌ها تا حدی شکسته شده است. وزیر اقتصاد با بیان اینکه امروز مدیران خودروسازی، مشتریان، مسوولان و نمایندگان از وضعیت صنعت خودرو گریانند و امیدوارم که این دست از اقدامات کمک کند که راه برون رفت از این وضعیت شکل بگیرد، عنوان کرد: علی رغم اینکه الزام قانونی برای مطرح شدن عرضه خودرو در شورای عالی بورس وجود نداشت، ولی جمع‌بندی شورا به این سمت رفت که این گام برداشته شود رانت گسترده‌ای که به نام مردم در قرعه کشی‌های کذایی در حال توزیع بود و نصیب دلال‌ها می‌شد به حداقل ممکن برسانیم. امیدواریم این منطق کمک کند زیان 120 هزار میلیارد تومانی دو شرکت خودروساز ایرانی (ایران خودرو و سایپا) در سال‌های پیش رو کمتر شود و خطاهای سیاست‌گذاری نیز تکرار نشود. خاندوزی تصریح کرد: در این بین فقط خریداران و سهامداران نبود که متضرر شدند، بلکه این زیان خودش را به نهاد تامین مالی کشور همچون بانک‌ها نیز تسری داد و تحمیل کرد و از خلال فشاری که به شبکه بانکی وارد شد بخش زیادی از مردم دارند تاوان این سیاست غلط دهه 90 راهم می‌پردازند. وی ادامه داد: همچنین عرضه خودرو در بورس کالا منافع متعددی برای مصرف‌کنندگان دارد زیرا این گمان وجود داشت مبنی بر اینکه ورود خودرو به بورس کالا فشار بیشتری به مصرف‌کنندگان وارد می‌کند و با قیمت‌های بالاتر روزهای سخت برای مردم شکل بگیرد شود اما عرضه خودرو در بورس کالا نشان داد که این امر صورت نمی‌گیرد.این زمانی تکمیل می‌شود که بتوانیم تنظیم‌گری‌های لازم در حوزه توزیع و تجارت راهم رسما به ساز وکار بورس کالا متصل کنیم. وزیر اقتصاد و دارایی به معافیت مالیاتی گواهی سپرده کالایی اشاره کرد و گفت: با پیگیری وزارت اقتصاد و سازمان مالیاتی و سازمان بورس و اوراق بهادار بخشنامه اخیر تصویب و مساله مالیات بر ارزش افزوده گواهی سپرده کالایی حل شد و الان توپ در زمین بازار سرمایه است که ظرفیت‌های این بخشنامه با سرعت بالاتری برای محصول‌های معدنی و صنعتی و بازارهای پر مخاطب پیش روی فعالان اقتصاد در بورس کالا ایجاد کند. وی ادامه داد: همچنین پیگیری‌های لازم در حال انجام است، در ماه‌های آینده تالار املاک و مستغلات راه‌اندازی شود که این امر می‌تواند که رانت و توزیع در اقتصاد را کاهش دهد و شفاف کند و زمینه را برای نوع دیگری از تعاملات اقتصادی ایجاد کند و شهرداری تهران هم پیش قدم شده از ظرفیت بورس کالا برای این بخش استفاده کند، لذا مولد‌سازی دارایی‌های دولت در حال انجام است و تا پایان امسال رسما کلید زده می‌شود.
مسیر شفاف عرضه خودرو برگشت‌ناپذیر است
مجید عشقی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در آیین عرضه خودرو در بورس کالا با تاکید این نکته که بورس کالا یکی از ارکان بسیار مهم بازار سرمایه و اقتصاد کشور است، گفت: بالغ بر 10 درصد از سهم تولید ناخالص داخلی GDP کشور محصول‌هایی است که در بورس کالا معامله شده این عدد بر فعالیت‌های اقتصادی از جنبه‌های مختلف تاثیرگذار است.
وی افزود: یکی از کارهای بزرگی که در چند سال اخیر پیگیری شده، تکمیل زنجیره این محصول‌هاست. زمانی که همه زنجیره‌های ارزش در بورس کالا عرضه نمی‌شود و در سازوکارهای دیگری، قیمت‌گذاری صورت می‌گیرد که باعث می‌شود حجم سرمایه‌گذاری در زنجیره متناسب نباشد و در نتیجه کمبودهایی در برخی محصول‌ها اتفاق بیفتد و با مشکل جدی مواجه شویم. عشقی خاطرنشان کرد: در بورس کالا توجه ویژه‌ای به این امر داریم و تمایل داریم سیاست‌گذاران کمک کنند زنجیره تکمیل شود و قیمت‌گذاری منصفانه در تمام زنجیره انجام شود. وی با تاکید این نکته که رابطه تنگاتنگی میان بورس کالا و بازار سرمایه و اوراق بهادار وجود دارد، اظهار کرد: یکی از موفقیت‌های بورس کالا این بوده که معاملات کالای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سهام را رقم زده و سبب شده فروش شرکت‌های بورسی منصفانه شده و با قیمت واقعی نزدیک شود. چراکه بخشی از مشکلات ناشی از قیمت‌گذاری‌ها و عدم رعایت انصاف در فروش شرکت‌ها بوده و بورس کالا کمک زیادی به بازار سهام کرده است. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد: صنعت پتروشیمی و فولاد از قیمت‌گذاری دستوری نجات پیدا کرد، هر چند در مقاطعی فشارهایی از سوی رانت خواران برای فروش پیش آمد اما با منطق و استدلال درست در مدت کمتر از چند ماه این موضوع حل و فصل شد و توانستیم به قیمت‌های بازار نزدیک شویم.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تاکید بر این نکته که سرکوب عرضه و تقاضا به بهانه اختلال و افزایش قیمت درست نیست، ادامه داد: یکی از مزیت‌های معاملات بورس کالا این است که در فرآیند کشف قیمت و عرضه و تقاضا می‌توان نواقص در طرف‌های مختلف را فهمید و با ابزارهای مختلف و با سیاست‌گذاران و فروشندگان مشکلات را برطرف کرد. بنابراین بورس کالا در شفاف شدن صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی کمک کرده و این مسیر بی‌بازگشتی است و این مسیر شفاف را با تمام قوا دنبال خواهیم کرد که شرکت‌ها به منافع واقعی برسند و تاکید ما بر قیمت‌های منصفانه است.
عشقی عنوان کرد: صنعت خودروسازی از سال‌هایی دور مورد توجه دولت‌ها بوده و قیمت‌گذاری به دلیل شرایط خاص این صنعت پر رنگ بوده و به نحوی سرکوب شده بود و همواره دو خودورساز بزرگ زیان زیادی داشتند و اگر این فرآیند ادامه یابد، این عدد بیشتر و 200 هزار میلیارد تومان هم خواهد شد. دوره وصول قطعه‌سازان در حال افزایش است و شبکه بانکی هم قادر به پوشش آن نیست، لذا این فرآیند قابل تداوم نیست. وی تاکید کرد: مشکل صنعت خودروسازی فقط بحث قیمت‌گذاری نیست و یکی از مشکلات اساسی قیمت‌گذاری است، اما حکمرانی و موضوع‌های ناشی از تحریم‌ها و تامین قطعات باید اصلاح شود. در جلسه شورای عالی بورس و ستاد اقتصادی دولت تاکید شده که وزارت صمت به تعهدات خود پایبند باشد و امیدواریم در این مسیر حرکت کنیم. به گفته عشقی در بحث منطق عرضه خودرو در بورس کالا احکام دایمی و 18 تاکید دارد که محصول‌هایی که در بورس کالا عرضه می‌شود باید از شمول قیمت‌گذاری خارج شوند و امیدواریم عرضه‌ها را در سایر کلاس‌ها هم داشته باشیم و به شفافیتی که دنبال آن هستیم کمک کنیم. وی گفت: از خودروهایی شروع کردیم که حساسیتی در آنها وجود ندارد. خودروهایی که قبلا هم مشمول قیمت‌گذاری نبودند. نتایج حاصل از عرضه ما را مصمم کرد با همین فرمان جلو برویم و برای عرضه‌های دیگر برنامه‌ریزی‌هایی داشته باشیم. متناسب با تقاضا عرضه‌ها تداوم یابد و قیمت‌های منصفانه کشف شود. وی در بخش دیگری تاکید کرد: بورس کالا فقط بازار فیزیکی نیست و با بخشنامه سازمان امور مالیاتی بحث ارزش افزوده و معافیت مالیاتی گواهی سپرده کالایی حل شد و از این پس شاهد رونق معاملات در تمام کالاهای صنعتی خواهیم بود و یکی از این کالاها خودرو خواهد بود.
رییس سازمان بورس افزود: تامین مالی خودروسازان هم در دستور کار است. عرصه خودرو در بورس کالا قدم اول و محکمی بود که برداشتیم و با قدرت ادامه خواهیم داد و از تمام افرادی که همکاری کردند تشکر می‌کنم.
وی در خاتمه اظهار کرد: بحث‌های حاکمیت شرکتی در این صنعت با جدیت دنبال خواهد شد و یکی از مطالبات ما از وزارت صمت و سیاست‌گذار این است که در واگذاری این خودروسازها حاکمیت شرکتی را در نظر داشته باشد.
خودرو، رکورد صدور کد معاملاتی در بورس کالا را شکست
حامد سلطانی نژاد، مدیرعامل بورس کالای گفت: امروز را برای رفع سایه شوم دلالی و توزیع رانت در صنعت خودروسازی کشور جشن می‌گیریم و از زحمات ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار که پیگیری مطالبات سهامداران و پیگیر اصلی عرضه خودرو در بورس کالای ایران از ابتدای استقرار در سازمان بورس بودند، تشکر می‌کنیم. مدیرعامل بورس کالای ایران به جایگاه فعلی بورس کالا اشاره و گفت: ارزش معاملات بورس کالا در سال ۱۴۰۰ به ۶۶۵ همت رسید که این رقم نسبت به همه ادوار فعالیت بورس کالا رقم بی‌سابقه‌ای است.
وی ادامه داد: به‌طوری که بورس کالا در حال حاضر ۱۰ درصد جی دی پی را تشکیل می‌دهد و رشد ٩٠ درصدی را در ارزش معاملات در سال ١۴٠٠ نسبت به سال ۹۹ شاهد بوده است و به لحاظ حجمی نیز با ورود سیمان و مابقی محصول‌های زنجیره فولاد شاهد معامله ٧۶ میلیون تن محصول در سال ۱۴۰۰ بودیم که این عدد ١۴ درصد حمل بار جاده‌ای در کل کشور است که این رشد‌ها نشان می‌دهد، افق آینده بازارهای کالایی به سمت شفافیت بیشتر در حال حرکت است. این مسوول عنوان کرد: در سال ۱۴۰۱ نیز تاکنون ارزش معاملات به نسبت سال گذشته ۷۵ درصد و حجم معاملات ۱۶۲ درصد رشد کرده است. همچنین در بازار مالی مبتنی بر کالا نیز شاهد رشدهای خیره‌کننده ۱۸۸۰ درصدی اختیار معامله ۱۸ درصدی گواهی سپرده کالایی و رشد ۵۶۰ درصدی صندوق‌های کالایی بودیم. بورس کالا در راستای رسالت خود که شفافیت‌سازی بازار کالاهای واسطه‌ای بوده توانسته تمامی کالاهای پرحجم واسطه‌ای اعم از زنجیره فولاد، زنجیره پتروشیمی، پالایشی و سیمان را توانسته پذیرش کند و فقط محصول‌های کشاورزی باقی مانده است که این ظرفیت را دارد و اگر قیمت‌گذاری دستوری از آن برداشته شود می‌تواند در بورس کالا عرضه شود. وی عنوان کرد: به نظر می‌رسد که در حوزه کالاهای نهایی هم باید ایفای نقش کنیم و با مطالباتی هم که اخیرا مطرح شده از جمله عرضه خودرو به سمت کالای نهایی حرکت می‌کنیم زیرا بعضا انتقاد می‌شود که بورس‌های کالایی محل عرضه کالاهای واسطه‌ای است و چرا کالاهایی که مصرف‌کننده نهایی دارد در بورس کالا عرضه می‌شود؟ باید گفت، چون بورس‌های کالایی در دنیا نیز محل عرضه کالاهای نهایی هستند ضمن اینکه برای حذف رانت و عدم تقارن اطلاعاتی و استقرار سیستم‌های مبتنی بر حراج باید از ساز وکار بورس استفاده کنیم و اگر کشور‌های پیشرفته از سازوکار بورس استفاده نکنند، ساز و کار دیگری مشابه بورس‌های کالا و با ایجاد سیستم‌های عدم وجود رانت و تقارن اطلاعاتی و مبتنی بر عرضه و تقاضا مستقر کردند.
مدیرعامل بورس کالا ادامه داد: اقدامات خوبی در چند روز اخیر برای عرضه خودرو در بورس کالا صورت گرفت؛ به‌طوری که ٢۶ هزار کد معاملاتی در بورس کالا صادر شد و سیستم حراج متناسب با شرایط تغییر کرد. این در حالی است که بیشترین صدور کد قبل از خودرو برای صنعت سیمان با ورود ١٣ هزار کد معاملاتی بوده است اما ورود خودرو باعث شد همه زیرساخت‌ها متحول شود، به دلیل اینکه تعداد ذینغعان بیشتر از قبل بود. همچنین زیرساخت‌های فنی بورس کالا نیز تغییر کرد و شبکه کارگزاری کمک کرد ٣ هزار و ۵٠٠ تقاضا برای خودرو را مدیریت کردند و رکورد حضور کارگزاری‌ها در بورس کالا شکسته شد و ٩٢ کارگزاری در فرآیند عرضه نقش آفرینی کردند. سطانی‌نژاد ادامه داد: در بازار امروز خودروهای مختلف با تقاضای خوبی مواجه شدند؛ به‌طوری که حدود ۶٠٠ خودرو عرضه شد. نسبت تقاضا به عرضه حدود ۵۸۱ درصد بود و قیمت‌های پایه همان قیمت‌هایی بود که خودروسازان در بازار می‌فروختند و تفاوت در بازار غیرشفاف و غیررسمی در بسیاری از موارد رقم چشمگیری است و از رانت زیاد جلوگیری شد و به شفافیت‌سازی عرضه خودروها در بورس کالا کمک کرد. این امکان ایجاد شد که از سیستم بورس کالا تعداد افراد بیشتری به سامانه معاملاتی بورس کالا که در داخل طراحی شده دسترسی داشته باشند و امکان آن ایجاد شد که عرضه خودرو به تفکیک رنگ و آپشن نیز ایجاد شود.
این مسوول اظهار کرد: در مدل حراج باز، هیجانات بازار به‌شدت کاهش پیدا می‌کند و به افراد فرصت داده می‌شود که بر اساس منطق اقتصادی تصمیم بگیرند و به مشتریانی که بیشترین تقاضا را دارند خودرو تخصیص یاید و امکان تبانی به حداقل برسد. وی اضافه کرد: عرضه امروز خودرو در بورس کالا شروع کار هست و می‌توانیم به سمت خودروهای پر تیراژ حرکت کنیم و ثبت تقاضا هم می‌تواند به صورت آنلاین باشد و قاعدتا وقتی به سمت خودروهای پرتیراژ حرکت کنیم سیستم حراج و مدل حراج می‌تواند تغییر کند. همچنین باید معاملات مبتنی بر اوراق بهادار نیز فعال شود؛ به‌طوری که گواهی سپرده خودرو یا سلف فروشی خودرو که هم تامین مالی را فراهم می‌کند و هم بازار مستمر روزانه را می‌تواند فراهم کند. مدیرعامل بورس کالا در پایان گفت: هدف نهایی ما این است که خودروسازان از بورس کالا تامین مالی کنند، زیرا بهترین و شرعی‌ترین روش تامین مالی، تامین مالی مبتنی بر فروش است و اگر خودروسازان بتوانند بر مبنای فروش تامین مالی کنند، خیلی پسندیده است. لذا فروش سلف و فروش بر مبنای سلف موازی هم در دستور کار بازار خودرو قرار خواهد گرفت.
