معاملات بورس در روزهای ابتدایی سال ۱۴۰۱، خبر از بهبود وضعیت بازار در ادامه سال می‌داد. این روند رو به بهبود از اسفندماه۱۴۰۰ آغاز و بازار پس از پشت سر گذاشتن ابهامات بودجه‌ای در حال ورود به سیکل جدیدی بود. نماگرها، با شتاب و توانی جدید رو به حرکت بودند و مقاومت‌های تاریخی در حال تبدیل شدن به حمایت بودند. این روند تا جایی ادامه داشت که شاخص کل به عنوان دماسنج بازار توانست پس از حدود ۸ ماه، وارد کانال ۱٫۶ میلیون واحد شود. اگرچه همواره فرمول محاسبه و اعلام شاخص مورد انتقاد فعالان بازار سهام بوده؛ اما عبور این نماگر از مقاومت تاریخی؛ یک سیگنال مثبت برای ادامه روند صعودی بازار سهام محسوب می‌شد. البته که تداوم حرکت در این مسیر به اخبار بنیادی و حمایت نیاز داشت که در این بازه شاهد حمایت ویژه‌ای از بازار نبودیم. در فصل بهار ارزش معاملات بازار سرمایه تا محدوده هفت همت نیز رسیده بود اما 20 روزی که می‌شود که ارزش معاملات بازار سرمایه به محدوده سه الی چهار هزار میلیارد تومان رسیده و این موضوع را می‌توان تهدیدی برای بازار معاملات آن دانست. از سوی دیگر در اولین روز معاملاتی تابستان وضعیت بورس چندان مطلوب نیست و کارشناسان عقیده دارند که اولین هفته کاری تابستان نیز به همین شکل کم جان و رمق بگذرد.
صعود قطعی بورس
حسین مرید سادات در یادداشتی برای دنیای اقتصاد نوشت: عد از ۱۸ماه روند نزولی فرسایشی، بالاخره بهاربورس در بهار ۱۴۰۱ محقق شد. شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن، در بهمن ۱۴۰۰ با ایجاد کف‌سازی قابل قبول در محدوده یک‌میلیون و ۲۰۰هزار واحد، روند صعودی متعادلی را در ماه پایانی زمستان ۱۴۰۰ آغاز کردند؛ اما به نوعی می‌توانیم، رشد و محرک اصلی بازار را از بهار ۱۴۰۱ قلمداد کنیم؛ جایی که بالا رفتن ارزش معاملات و افزایش حجم معاملات، باعث شد که خریداران خود را مهیای حضور در بازار بورس کنند و قهر ۱۸ماه خودشان با بازار بورس را به پایان برسانند.در فصل بهار، با توجه به اینکه ارزش معاملات ماهانه نسبت به ماه‌های گذشته از محدوده ۴هزار میلیارد به حدود ۷هزار میلیارد تومان رسید، ارزش معاملات قابل قبولی را ثبت کرد و این ارزش باعث شد که بازار به صورت یکدست و یکپارچه، رشد قابل قبولی را پشت سر بگذارد. در این میان، بسیاری از صنایع و گروه‌ها با توجه به عملکردی که داشتند، شاید از سایر گروه‌ها بازده قابل قبول‌تری نشان دادند. در این میان، گروه‌های خودرویی و بانکی را می‌توان جزو گروه‌های کم‌بازده در میان صنایع بازار بورس دانست. اما اگر بخواهیم درباره تابستان ۱۴۰۱ پیش‌بینی کنیم، می‌توانیم ابتدا به ریسک‌های پیش‌روی بازار اشاره کنیم. اولین ریسک پیش‌روی بازار برای صنایع در فصل تابستان، قطع‌شدن برق صنایع است که به نوعی نامه قطعی صنایع هم آمده است. این امر می‌تواند روی صورت‌های مالی و میزان فروش شرکت‌ها در فصل تابستان تاثیر بگذارد. معمولا گروه‌های فولادی و سیمانی، مشتری شماره‌یک قطع برق در فصل تابستان هستند. ریسک دیگری که می‌توان برای بازار متصور شد، افزایش فروش اوراق از سوی دولت برای تامین کسری بودجه است که باتوجه به شرایط امروز بازار می‌بینیم که دولت در حال فروش اوراق است و اگر فروش اوراق در فصل تابستان ادامه پیدا کند، می‌توانیم بگوییم که یکی از محرکهای بازار و محرکهای صعود بازار را باید حذف کنیم. ریسک بعدی که در تابستان ۱۴۰۱ می‌توانیم برای بازار متصور باشیم، عدم‌تحقق مذاکرات برجام است. چشم بسیاری از صنایع به مذاکرات برجام دوخته شده است گروه‌های حمل‌ونقلی، خودرویی، بانکی و بیمه‌‌‌ای و صنایع ریالی، همگی منتظر تحقق برجام هستند. اگر این اتفاق نیفتد، از نظر تحریم‌ها بسیاری از صنایع درگیر خواهند شد. ریسکی که باید درباره شرایط بازار پیش‌بینی کنیم، افزایش نرخ بهره بین‌بانکی است.در حال حاضر، یک‌سال از تشکیل دولت سیزدهم گذشته است و این دولت با وعده کاهش نرخ بهره بین‌بانکی به ریاست بانک‌مرکزی، در این حوزه مدیریتی انجام وظیفه می‌کند. متاسفانه در یک‌سال گذشته، حتی یک‌هفته هم نرخ بهره بین‌بانکی، کمتر از ۲۰درصد نبوده است. این امر باعث می‌شود که بازارهای موازی، جذاب‌تر از بازار بورس باشند. از طرف دیگر، سایر بازارهای موازی با رشد چشمگیری که در فصل بهار داشتند، بازارسرمایه را به عنوان گروه بازار عقب‌مانده از تورم معرفی کردند. پس از بررسی ریسک‌های بازار، نوبت به پیش‌بینی شرایط بازار می‌رسد. با توجه به اینکه بیشتر کارشناسان معتقدند، بازارسرمایه از سایر صنایع و تورم‌ها جامانده است؛ می‌توانیم در فصل تابستان ۱۴۰۱ برای بورس، روند صعودی را پیش‌بینی کنیم.این روند صعودی، به واسطه عوامل بنیادی نیست؛ چرا که متاسفانه، به‌طور دائم، عوامل بنیادی به جای کمک به رشد بازار، با صورت‌های مالی بد و افشا‌های منفی روی سامانه کدال، به روند حرکتی بازار لطمه می‌زنند. رشد بازار بورس را به دلیل رشد تورم معرفی می‌کنیم و علت و چرایی روند صعودی بازار در تابستان ۱۴۰۱ را جاماندگی بازار بورس از تورم می‌دانیم. در این میان، متاسفانه دستکاری‌هایی در بازار صورت می‌گیرد و بازار دائم در حال تقابل با این چرایی و چگونگی این دستکاری‌هاست. در نهایت، با توجه به تمامی شرایط موجود در بازار، بورس محکوم به رشد و صعود است و این فشردگی بازار در محدوده یک‌میلیون و ۵۷۰هزار واحد باید به سمت اهداف بالاتر محقق و شکسته شود. در نتیجه باید ببینیم که چه روزی و چه زمانی، این فشردگی بازار می‌تواند سودای صعود را در سر بپروراند.
رونق معاملات در تابستان
روزبه شریعتی، کارشناس بازار سرمایه نیز در پیش‌بینی معاملات تابستان نوشت: بازار تقریبا از اوایل زمستان سال گذشته راکد بود، حجم معاملات در آذر و اوایل دی ماه کمتر از ۳۰۰۰ میلیارد تومان بود درحالی که ارزش معاملات به عنوان دماسنج بازار محسوب می‌شود و زمانی که حجم معاملات کمتر از ۳۰۰۰ میلیارد تومان باشد در شرایط رکودی قرار دارد. چنانچه حجم معاملات بین سه تا پنج هزار میلیارد تومان شرایط خنثی است و بالای ۵۰۰۰ میلیارد تومان مانند این روزها، دوره رونق بازار محسوب می‌شود. از دی ماه به بعد حجم معاملات بازار کم کم افزایش یافت که دلایل مختلفی داشت. رشد دلار بازار آزاد یکی از چاشنی‌های این اتفاق بود، همچنین صنعت خودرو متاثر از اخبار واگذاری‌ها مورد توجه قرار گرفت، تاثیر برگشت ذخایر مالیات بانک ملت نیز تاثیرگذار بود، در این شرایط صنایع کوچک پیشرو بازار بودند.در صنایع دارویی، لبنی و غذایی سیگنال حذف ارز ترجیحی تاثیرگذار بود زیرا متناسب با حذف آن افزایش نرخ‌ها به شرکت‌ها داده شد. هرچند افزایش نرخ‌ها به میزان افزایش بهای تمام شده نبود، اما از انجایی که افزایش ریالی در حاشیه سود عملیاتی اتفاق افتاد باعث شد بازار اقدام به خرید این شرکت‌ها کند. شاخص کل از محدوده یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد به یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد رسید درحال حاضر نیز یک مقاومت ساخت ذهنی دارد. بازار تا انتهای اردیبهشت ماه منتظر اتفاقاتی بود که بتواند محرکی برای رشد بعدی خود داشته باشد. دلار به محدوده ۳۰ هزار تومان و دلار نیمایی به بالای ۲۵ هزار تومان رسیده است.بازار منتظر گزارش‌های ۱۲ ماهه بود اگر این گزارش‌ها بیشتر از انتظار بازار بود و منجر به این می‌شد که پی به ای‌های تی تی‌ام بازار کاهش پیدا کند، بازار این قدرت را داشت که بتواند محدوده یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد را رد کند اما تا حدی رشد کرده بود. از طرف دیگر سیگنال‌های متناقض از سمت مذاکرات به بازار تزریق شد، گزارش‌هایی که آمد مخصوصا در صنعت پالایشی پایین‌تر از حد انتظار بود، شفافیت در نرخ مواد صادراتی و پیوست بودجه وجود نداشت و همه این اتفاق‌ها باعث شد دوباره عدم اطمینان در بازار موج بزند و این نگرانی وجود داشته باشد که دولت دوباره با شرکت‌ها خلف وعده کند. اتفاق‌های مثبتی که در بازار سرمایه رخ می‌دهد متاثر از قانون مالیات بر سپرده‌های حقوقی‌ها است که باعث شد خروج پول حقوقی‌ها از بانک‌ها به سمت صندوق‌های فیکس بازار رخ دهد. این اتفاق باعث شده دارایی تحت مدیریت صندوق‌های درآمد ثابت به بالای ۴۴۰ هزار میلیارد و میزان سهام این صندوق‌ها به بالای ۶۰ هزار میلیارد تومان برسد.در این شرایط هم بازار رشد کرد و هم گزارش‌ها باعث بهبود P/ETTM نشد و درحال حاضر P/e ttm بازار به محدوده هشت واحد رسیده است که هرچند عدد بالایی نیست اما نشان می‌دهد بازار برای رشد باید محرکهای قوی داشته باشد. متاسفانه رشد دلار به بیش از ۳۱ هزار تومان یا سیگنال‌های مثبت مانند واگذاری خودرو، گزارش‌ها از شرکت‌های تلفیقی و… می‌تواند نمونه‌ای از آن باشد. از طرف دیگر نزدیک فصل مجامع هستیم که اگر دی پی اس‌های خوبی به شرکت‌ها داده شود منجر می‌شود بعد از گذر از فصل مجامع بازار دوباره بتواند یک سیر صعودی داشته باشد و محدوده مقاومتی خود را رد کند. تا زمانی که حجم معاملات بیش از ۵ تا ۶ هزار میلیارد تومان باقی بمانذد، بازار ریزشی نخواهد بود. اگر ورود پول حقوقی‌ها به سمت صندوق‌های درآمد ثابت ادامه‌دار باشد و گزارش‌های خوبی را پیش رو داشته باشیم و اگر نرخ بانکی در این محدوده باقی بماند، با توجه به تورم می‌توان گفت بازار سرمایه جزو بازارهای ارزان است و اگر ریسک‌های سیاسی شکل نگیرد بازار می‌تواند قد م به قدم افزایش یابد.در بازارهای جهانی اتفاق‌های خوبی رخ نمی‌دهد. کمبود کالاهای ناشی از جنگ باعث بهم ریختن زنجیره ارزش شده بود. نشانه‌هایی از رکود در بازار جهانی دیده می‌شود که برای جلوگیری از تورم‌های غیرقابل پیش‌بینی است. نرخ‌های بهره فراتر از انتظارها رشد می‌کند و این می‌تواند بازارهای اقتصادی را به رکود ببرد و اگر این اتفاق رخ دهند احتمالا ایران هم در محصولات خود در بازار جهانی به مشکل می‌خورد. پیشنهادهای جذابی در بخش فولاد به مشتری‌های ایران می‌دهد، در بخش نفت نیز ۳۰ درصد فروش ایران در چین گرفته شده که باعث شده شرایط برای شرکت‌ها سخت‌تر شود. اما حجم معاملات بالا اتفاقات مثبت مانند خبر نهایی ارزش‌گذاری خودروسازها می‌تواند جریان نقدینگی در بازار نگه دارد و باعث شود گام صعودی بعدی را در تابستان داشته باشیم.
