باوجود رشد 265درصدی سود شرکت‌های بورس از مرداد پارسال تاکنون و اجرای سیاست‌ها حمایتی از سوی دولت، سهامداران خرد در حال خروج از بورس هستند و این موضوع منجر شد دیروز ارزش روزانه معاملات خرد به پایین‌ترین حد خود طی 2سال گذشته برسد.
بیش از 16ماه از آغاز نزول شاخص بورس می‌گذرد و با وجود اینکه شاخص کل بازار سهام در این دوره در برخی مقاطع با رشد مواجه شده اما روند اصلی بازار سرمایه در تمام این مدت نزولی بوده و آمار‌ها نشان می‌دهد که شدت نزول بورس هر روز عمیق‌تر می‌شود؛ این در حالی است که داده‌های آماری نشان می‌دهد میزان درآمد شرکت‌های بورس که یکی از مهم‌ترین مولفه‌های اقتصادی است که می‌تواند منجر به رشد شاخص‌های بورس شود، از مردادماه پارسال که شاخص بورس شروع به نزول کرده تاکنون 265درصد رشد کرده و به مرز 500هزار میلیارد تومان رسیده است.
طی ماه‌های اخیر دولت مصوبات زیادی را برای حمایت از بازار سرمایه تصویب کرده و حتی روند تزریق نقدینگی از سوی صندوق توسعه ملی به بازار سهام نیز طبق گفته‌های مجید عشقی، رییس سازمان بورس آغاز شده است. اما با وجود اینکه هم داده‌های آماری و هم سیاست‌های حمایتی می‌توانند به عنوان یک پشتوانه قدرتمند، زمینه رشد شاخص بورس را فراهم کنند، روند نزولی بازار سهام متوقف نمی‌شود و عمق نزول هر روز بیشتر می‌شود. کار به جایی رسیده که ارزش روزانه معاملات خرد به پایین‌ترین خود رسیده که یک پیام منفی بزرگ برای مسوولان بازار سرمایه است.
سرعت گرفتن روند نزولی
براساس آمارهای منتشر شده، تداوم نزول شاخص‌های بورس تردید‌های بزرگی را در بازار سهام ایجاد کرده و منجر به خروج سهامداران خرد از بازار سهام شده است. این خروج سهامداران حقیقی از شهریورماه شدت گرفته و در 2ماه گذشته به اوج خود رسیده؛ به‌طوری که منجر به کاهش شدید ارزش روزانه معاملات خرد شده است. طبق اطلاعات موجود، میانگین ارزش روزانه معاملات خرد در ماه گذشته 66درصد یعنی بالغ بر 5هزار و 750میلیارد تومان کاهش یافته است.
در شهریورماه امسال سهامداران خرد به‌طور میانگین روزانه 8هزار و 750میلیارد تومان دادوستد در بورس انجام می‌دادند که این میزان در آذرماه به 3هزارمیلیارد تومان رسید. این رقم به‌خوبی نشان می‌دهد که سهامداران به‌دلیل افزایش ریسک‌های بازار در حال خروج از آن هستند و به همین دلیل ارزش روزانه معاملات به پایین‌ترین حد خود رسیده است. این روند از ابتدای دی‌ماه حتی تشدید شده و دیروز ارزش روزانه معاملات به پایین‌ترین حد در 2سال گذشته رسید؛ به‌طوری که در دادوستد‌های روز گذشته ارزش روزانه معاملات خرد جمعا به 2هزار و 189میلیارد تومان رسید که 27درصد کمتر از میانگین معاملات خرد در ماه گذشته است.
احتمال وجود دارد که با تداوم وضع فعلی ارزش روزانه معاملات خرد حتی به کمتر از 2هزار میلیارد تومان هم برسد و روند نزولی شاخص بورس را تشدید کند. طبق اطلاعات موجود از ابتدای سال تاکنون 20هزار میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج شده و این روند حتی در 2هفته گذشته تشدید شده است؛ به‌طوری‌که جمع کل خروج نقدینگی از بازار سهام فقط در 2هفته گذشته به 2هزارمیلیارد تومان رسیده است. اما دلایل این کاهش اعتماد به بورس و خروج نقدینگی از بازار سهام چیست؟
چرا بورس نزولی شد؟
به گفته کارشناسان اقتصادی افزایش ابهام نسبت به موضوعات مختلف، ریسک‌های بازار سرمایه را زیاد کرده و همین عامل منجر به خروج نقدینگی از بازار سهام شده است.
تحلیلگران بر این باورند که در شرایط فعلی عواملی ازجمله نرخ بهره، قیمت طلا و ارز و مذاکرات هسته‌ای در وین، از ابهام‌های پیش روی بازار سهام هستند که ریسک‌های بازار سرمایه را افزایش داده‌اند. با این حال بخش عمده نزول بازار سهام در چند ماه گذشته ناشی از افزایش نرخ بهره اوراق بدهی تا سطح 25درصد و نامشخص بودن نتایج مذاکرات هسته‌ای در وین است.
حافظ عزیزی نقش، کارشناس بازار سرمایه در این باره می‌گوید: متأسفانه وضعیت فعلی بازار سهام خوب نیست و نگاه‌های منفی زیادی در این حوزه وجود دارد که به مذاکرات وین و بعد از آن به قیمت ارز و دلار مربوط است. او می‌افزاید: البته نمی‌توان گفت با احیای برجام قیمت دلار نزول خواهد کرد و منجر به افت شاخص می‌شود اما بین قیمت دلار و توافق هسته‌ای ارتباطی وجود دارد و می‌توان گفت هم‌اکنون این موضوع یک عامل کلیدی برای بازار سهام است.به‌گفته او وضعیت بازار سرمایه در آینده به چند مورد بستگی دارد که مهم‌ترین آنها نتیجه مذاکرات هسته‌ای در وین و مورد دیگر، سطوح قیمتی دلار پس از نتایج مذاکرات است.
محمد میرزایی یک کارشناس دیگر بازار سرمایه هم در این باره معتقد است: طی چند ماه گذشته فروش اوراق بدهی دولتی و مذاکرات برجام بر بازار سهام تأثیر داشته است. با وجود این ابهام‌ها پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال شاهد فروش حجم زیاد اوراق در بازار سرمایه نباشیم، زیرا دولت قصد دارد کسری بودجه را از مسیر‌های دیگری نیز تامین کند. از سوی دیگر خبر‌ها نشان می‌دهد گام‌های خوبی در مذاکرات هسته‌ای برداشته شده اما همچنان ابهاماتی در حوزه پذیرش این قرارداد وجود دارد.
براساس گفته یکی از کارشناسان بازارسرمایه بودجه سال جاری نیز در بازار سهام ابهام ایجاد کرد؛ با این حال این ابهام‌ها در شرایط فعلی از بین رفته و انتظار می‌رود در روزهای آینده بازار سهام به ثبات بیشتری برسد. با تلاش‌های سازمان بورس بخش عمده‌ای از نگرانی و ابهامات مرتبط با تعیین نرخ خوراک گاز و سوخت صنایع و پتروشیمی‌ها که در بودجه1401 در نظر گرفته شده بود، رفع شده است.
حسن رضایی‌پور، کارشناس بازارسرمایه نیز می‌گوید: بازار سهام که روز شنبه با افت شاخص‌کل به‌کار خود پایان داده بود، یکشنبه را نیز ناامیدکننده به پایان رساند و شاخص‌کل سرانجام با رشد برخی از لیدرها، افزایش ناچیز ۲۲۳واحدی را تجربه کرد و در کانال یک‌میلیون و ۳۷۹ هزار واحدی آرام گرفت. بورس ماه‌ها است که با نوسانات شدید دست و پنجه نرم می‌کند و به‌نظر می‌رسد این روند تداوم یابد. معاملات روزگذشته همانند روزهای قبل دنبال می‌شد؛ به‌طوری که در اواخر بازار شاهد افزایش حجم عرضه‌ها بودیم. این درحالی است که در ابتدای معاملات بازار روند بهتری را به خود گرفته بود اما به مرور تقاضا کاهش یافت و عرضه جای آن را گرفت. در به وجود آمدن چنین شرایطی عوامل اثرگذار مهمی دخیلند.
واقعیت امر این است که در حال‌حاضر سیگنالی که بتواند مسیر سرمایه‌گذاری‌ها را به سمت بازار سهام هدایت کند وجود ندارد. فعالان بورسی در حالی به معاملات کم‌رمق خود ادامه می‌دهند که جو منفی بر بازار حاکم است. در این میان رخداد‌هایی نظیر انتشار اخبار مبهم از جمله تدوین پیش‌نویس طرح اصلاح قانون بازار سرمایه از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار، این وضعیت را با تنگناهای بیشتری مواجه می‌کند. در یک سال و نیم گذشته بارها سیاست‌گذاران با انتشار اخبار بورسی بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران نسبت به بورس را رقم زده‌اند؛ این در حالی است که با مدیریت مباحث مرتبط، جریان داد و ستدهای بورسی می‌توانست روند دیگری به خود بگیرد. نحوه اطلاع‌رسانی غلط بدون آگاهی کامل از جزییات اخبار، بارها بازار را به تلاطم کشیده است.
از ابتدای هفته بازارسرمایه پس از ارایه پیش‌نویس مذکور که با ابهامات فراوانی مواجه است خروج بیشتر پول حقیقی را به خود دید. در مورد انتشار اخبار مرتبط با حوزه بورس چندین‌بار درخواست‌‌هایی مبنی‌بر انتشار خبر پس از روشن‌شدن جزییات داده شده اما تاکنون تغییراتی در این روند به وجود نیامده است. بر همین اساس نباید انتظار ورود معاملات به مدار صعودی را داشت. درحالی که تحلیلگران بر ارزنده بودن قیمت سهام تاکید می‌کنند، برخی سیاست‌گذاری‌ها در راستای تخریب بازار عمل می‌کند.
همانطور که مشاهده کردیم بعد از ارایه لایحه بودجه به مجلس جو منفی بر بازار حاکم شد. گرچه در این میان دولت با ارایه بسته ۱۰بندی به‌دنبال برطرف‌کردن سوءتفاهمات پیش آمده برآمد اما خروجی مثبتی برای بازار دربر نداشت. وضعیت بازارسرمایه غیرقابل پیش‌بینی‌تر از ماه‌های گذشته است. درهمین راستا به‌نظر می‌رسد تا مدیریت روانی انتشار اخبار اقتصادی، روند منفی و سردرگمی سهامداران ادامه می‌یابد.
