«صندوق وقف» با نیات خیرخواهانه در راه بازار سرمایه
مجید پیره، دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار با تشریح جلسه اخیر کمیته فقهی این سازمان گفت: در این جلسه، به موضوع ظرفیت‌های بازار سرمایه برای تحقق اهداف خیرخواهانه پرداخته و این پرسش بررسی شد که برای آن دسته از افرادی که قصد مشارکت در فعالیت‌های خیرخواهانه دارند، آیا می‌شود از ظرفیت‌های بازار سرمایه استفاده کرد؟مجید پیره ادامه داد: به این منظور، گزارشی درخصوص موضوع وقف و اعمال خیرخواهانه‌ای که با استفاده از ظرفیت وقف از صدر اسلام تاکنون در میان مسلمانان رواج داشته است، در کمیته فقهی ارایه شد.وی وقف را به معنای حبس اصل یک دارایی خواند که منافع آن دارایی در راستای نیات واقف صرف می‌شود و افزود: موضوع استفاده از ظرفیت بازار سرمایه برای وقف، توسعه آن و کمک به افرادی که قصد وقف دارند، از آنجا مطرح شد که با افزایش قیمت‌های املاک طی سال‌های اخیر، بسیاری از خیرخواهانی که قصد بهره بردن از وقف برای امور خیر را دارند، بتوانند با استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه از سرمایه‌های خرد خود به این امر بپردازند.دبیر کمیته فقهی سازمان بورس با اشاره به طرح «تاسیس صندوق وقف» در بازار سرمایه به منظور پوشش نیات خیرخواهانه افراد اذعان داشت: مطابق با این طرح، یک صندوق با هدف خاصی مانند توسعه اماکن مذهبی، ساخت یا توسعه فعالیت‌های بهداشتی و درمانی، مدرسه‌سازی یا امثال آن تاسیس می‌شود. مدیر صندوق، پس از اخذ مجوزهای لازم از نهادهای مرتبط، اقدام به انتشار واحدهای صندوق می‌کند.وی توضیح داد: افراد خیر که قصد مشارکت در وقف دارند با در اختیار قرار دادن منابع مالی خود نزد مدیر صندوق، واحدهای صندوق را دریافت می‌کنند. مدیر صندوق با استفاده از منابع مالی که در اختیار دارد، دارایی که برای وقف صلاحیت دارد را از طرف دارندگان واحدها خریداری و سپس آن دارایی را در راستای نیات خاصی که در اساسنامه صندوق نیز قید شده است، وقف می‌کند.به گفته پیره، دارندگان واحدها به صورت مشترک، مالی را وقف می‌کنند و مدیر صندوق از طرف آنها پس از خرید آن دارایی معین، آن را وقف می‌کند.وی افزود: دارایی که مدیر صندوق براساس طرح «تاسیس صندوق وقف» خریداری می‌کند، «سهام» است؛ اما هر سهمی در بازار سرمایه، قابلیت وقف را ندارد. سهامی قابل وقف است که دارایی‌های فیزیکی شرکت نسبت به سایر دارایی‌های آن غلبه داشته باشد. برای نمونه، شرکتی که بخش عمده‌ای از دارایی آن وجه نقد یا مطالبات است، سهام این شرکت مطابق با مصوبه کمیته فقهی نمی‌تواند توسط مدیر صندوق به منظور وقف خریداری شود. بنابراین، سهام شرکت‌های تولیدی قابل وقف هستند.
کارت اعتباری، جایگزین فروش سهام عدالت
سمیه محمدی، مدیر پروژه کارت اعتباری سهام عدالت درخصوص به آخرین وضعیت اعطای کارت اعتباری به دارندگان سهام عدالت گفت: برخی از مشمولان سهام عدالت چنین تصوری را از دریافت کارت اعتباری سهام عدالت دارند که این کارت‌ها فقط به مشمولان مستقیم سهام عدالت تعلق می‌گیرد؛ در حالی که چنین تصوری اشتباه است و همه دارندگان اعم از مشمولان مستقیم و غیرمستقیم سهام عدالت می‌توانند نسبت به دریافت این کارت‌ها اقدام کنند. وی به تعداد افرادی که نسبت به دریافت کارت اعتباری اقدام کرده‌اند تاکید کرد و اظهار داشت: از انتهای سال ٩٩ و ابتدای سال ۱۴۰۰، دو بانک ملی و تجارت ملزم به اعطای کارت اعتباری به دارندگان سهام عدالت بودند که تا پایان مرداد ماه بیش از ١٠٠ هزار کارت اعتباری توسط این دو بانک صادر شد و سهامداران ٥٠ درصد از سهام قابل معامله خود را کارت اعتباری دریافت کردند. محمدی با بیان اینکه در این مدت تعداد یک هزار و ٣٥٢ نفر اقدام به رفع توثیق سهام عدالت خود از بانک‌ها کردند، گفت: این افراد یا از دریافت کارت اعتباری منصرف شدند یا با بازپرداخت اعتبار خود به صورت کوتاه‌مدت رفع توثیق شدند که به دنبال این اتفاق کل دارایی سهام عدالت در اختیار آنها قرار گرفت. مدیر پروژه کارت اعتباری سهام عدالت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی با بیان اینکه تعداد اقساط بازپرداخت کارت اعتباری سهام عدالت توسط افراد مشخص می‌شود، افزود: در این میان برخی از مشمولان سهام عدالت که نیاز به نقدینگی برای مدت کوتاه دو تا سه ماه داشته باشند می‌توانند با عمل به تعهدات خود در بازه زمانی کوتاه، سهام عدالت را به کد خود بازگردانند؛ بنابراین سهام افراد از این طریق در کوتاهترین زمان ممکن از توثیق خارج می‌شود. وی خاطرنشان کرد: برخی نگران این موضوع هستند که در صورت دریافت کارت اعتباری و بازپرداخت آن دیگر امکان دریافت کارت اعتباری وجود ندارد، در حالی که چنین مساله‌ای صحیح نیست و سهامداران عدالت می‌توانند در هر زمان که تمایل دارند مجدد اقدام به دریافت کارت اعتباری کنند. محمدی با بیان اینکه در این میان سهامدارانی حضور دارند که چندان خوش حساب نیستند و بازپرداخت اعتبار آنها با تاخیر همراه می‌شود، گفت: این افراد مقابل بانک قرار می‌گیرند و بررسی وضعیت آنها از حیطه اختیارات شرکت سپرده‌گذاری خارج است اما با توجه به سابقه موجود، افرادی که نسبت به بازپرداخت اعتبار سهل انگاری کرده باشند دیگر قادر به دریافت مجدد کارت اعتباری نیستند. مدیر پروژه کارت اعتباری سهام عدالت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اظهار داشت: سهامدارانی که کارت اعتباری دریافت کرده‌اند ملزم به بازپرداخت آن در زمان مقرر هستند؛ در غیر این صورت بانک‌ها مجاز به فروش سهام عدالتی خواهد بود که در بانک به توثیق گذاشته شده است؛ با توجه به چنین وضعیتی سهامداران باید به‌طور حتم در فرصت زمان تعیین شده نسبت به بازپرداخت اعتبار اقدام کنند.
