تعادل|رقیه ندایی|
مهم‌ترین مشکل صنعت سیمان طی سالیان گذشته را می‌توان قیمت‌گذاری دستوری دانست. فروش این صنعت همواره به‌صورت سنتی بوده و دلالان همیشه بزرگ‌ترین خریداران این محصول بودند؛ بنابراین در عمل کار توزیع توسط واسطه‌ها صورت می‌گرفت و عمده سود نیز به جیب همین افراد سرازیر می‌شد.
حضور دلالان در این صنعت باعث ایجاد شکاف قیمتی قابل‌توجهی بین قیمت تولیدکنندگان و قیمت مصرف‌کنندگان می‌شد. به همین دلیل بسیاری از کارشناسان معتقدند، عرضه سیمان در بورس کالا با حذف حضور دلالان در این صنعت، راهکار حل گرانی قیمت و همین‌طور شفاف شدن تولید و عرضه سیمان در بازار است. یکی از برجسته‌ترین مزیت‌های ورود سیمان به بورس کالا، شفافیت صادرات محصولات سیمانی است. در حال حاضر تولید سیمان پاسخگوی نیاز داخل کشور است؛ بنابراین شرکت‌های سیمانی، می‌توانند از این طریق با ارایه محصولات باکیفیت‌تر در کنار رفع نیازمندی‌های داخلی، صادرات نیز داشته باشند. سیمان به عنوان یک کالای استراتژیک در صنعت ساخت‌وساز کشور، شناخته می‌شود. با توجه به تجربه موفق عرضه آهن‌آلات در بورس کالا و تسهیل خریدوفروش آن برای انبوه‌سازان، امیدواری زیادی وجود دارد که سیمان نیز بتواند جایگاه مناسبی در این بازار به دست آورد. مدیران و فعالین صنعت سیمان اعتقاددارند این صنعت همچون صنعت فولاد باید راه بازار رقابتی را در پیش بگیرد و قیمت‌ها از طریق عرضه و تقاضا در بورس کالا تعیین شود.
از ابتدای سال جاری برخی شرکت‌های سیمانی با حضور در بورس کالا قفل این مسائله مهم را برای صنعت سیمان باز کردند. اتفاقی که از زوایای مختلف دارای اهمیت است. درواقع شفافیت نرخ در بورس کالا می‌تواند به خریداران و فروشندگان کمک کند تا نرخ مرجعی در بازار داشته باشند و معاملات خود را بر آن اساس انجام دهند. از سوی دیگر درصورتی‌که سیمان در رینگ صادراتی بورس کالا نیز عرضه شود، این موضوع موجب خواهد شد خریداران از هر نقطه دنیا قیمت‌ها را به‌صورت آنلاین رصد کنند و دیگر خبری از رانت و واسطه نباشد.
حمایت از عرضه سیمان در بورس کالا
محمدعلی دهقان‌دهنوی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص عرضه سیمان در بورس کالا: با توجه به مسیری که اکنون برای معاملات طی می‌شود و حجم معاملات از مرز یک‌میلیون تن عبور کرد، تلاش ما این است تا کل معاملات سیمان وارد بورس کالا شود. اما این اقدام جزو هدف اصلی ما در بورس نبوده و نقطه پایان نیست. در میز صنعت سیمان که در سازمان بورس و با همکاری بورس کالا، مدیران عامل صنعت سیمان و سایر ذی‌نفعان این حوزه راه‌اندازی شد یک هدف دیگر را نیز دنبال می‌کنیم و آن کنسرسیوم صادراتی سیمان است. یکی از مسائلی که در بازار سیمان وجود دارد رقابت نامطلوب صنعت سیمان برای صادرات در بازارهای صادراتی است، اگر بتوانیم فعالیت صادرات صنعت سیمان در قالب کنسرسیوم سیمان با هماهنگی صنعت سیمان را راه‌اندازی کنیم ارزش‌افزوده‌ای که از محل صادرات سیمان به دست می‌آید، منابع ارزشمندی را برای صنعت سیمان ایجاد می‌کند و می‌تواند عامل توسعه و رشد این صنعت باشد. حامد سلطانی نژاد، مدیرعامل بورس کالا در خصوص معاملات سیمان در بورس کالا می‌گوید: از ماه‌ها قبل مذاکره و تفاهم با شرکت‌ها و هلدینگ‌های سیمانی با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار به‌منظور آغاز مجدد معاملات سیمان در بورس کالا انجام شد که مذاکرات با شرکت‌هایی نظیر گروه سیمان تأمین، سیمان تهران، سرمایه‌گذاری و توسعه صنایع سیمان، سرمایه‌گذاری سیمان غدیر، سرمایه‌گذاری سیمان اسپندار و سرمایه‌گذاری امید ازجمله آنها است. بخش بزرگی از ورود موفق سیمان به بورس کالا مرهون اقدامات شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی «شستا» بوده است که بالای ٩٠ درصد معاملات فعلی از سوی زیرمجموعه‌های شستا انجام‌شده است. خوشبختانه ماحصل تمام تلاش‌ها و اقدامات صورت گرفته، پذیرش شرکت‌های بورسی و آغاز عرضه سیمان در بورس کالای ایران بود که در یک ماه گذشته نزدیک به یک‌میلیون تن سیمان مورد معامله قرارگرفته است و با احتساب معاملات امروز، حجم معاملات سیمان از یک‌میلیون تن گذشت.
اصلاح قیمت سیمان
تولیدکنندگان را به سمت بورس کشاند
حامد علی‌محمد، کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه از دو سال گذشته فعالین بازار به‌طورجدی خواستار عرضه سیمان در بورس کالا بودند می‌گوید: دلیل این تقاضا نیز رقابتی شدن و شفاف شدن بازار این محصول بود اما در آن دوره این پیشنهاد اجرایی نشد اما حدود یک ماه است که سیمان روی تابلوی بورس کالا می‌رود و شرکت‌ها یکی پس از دیگری در این بورس پذیرش می‌شوند؛ این رویداد قطعاً به سود تولید و سهامداران سیمانی است. به گفته این کارشناس بازار سهام مهم‌ترین انگیزه مقاومت برای ورود سیمان به بورس کالا، عادت کردن افراد به بازار سنتی و آزادی عمل در صادرات سیمان است اما؛ درنهایت سد مقاومتی در برابر عرضه سیمان شکست.وی توضیح می‌دهد: از چند هفته گذشته، تولیدکنندگان برای عرضه تولیداتشان در بورس پیش‌قدم شدند. به نظر می‌رسد آنچه سبب شده این مقاومت‌ها از بین برود و فعالان بازار سیمان را به سمت بورس هدایت کند، اصلاح قیمت این محصول باشد. ازآنجاکه سیمان سال‌ها مشمول قیمت‌گذاری دستوری بوده، امکان تشکیل بازار رقابتی را نداشت اما امروز با حمایت سیاست‌گذار این محصول راهی بورس کالا شده تا معاملات آن با نرخ‌های واقعی انجام شود. اکنون، عرضه سیمان آغازشده و به نظر می‌رسد طی ماه‌های آینده نیز عرضه‌ها حجم بیشتری داشته باشد و معاملات بورسی سیمان، گسترش یابد.
علی‌محمد اظهار می‌کند: یکی از مزایای عرضه سیمان در بورس کالا این است که تمامی مصرف‌کنندگان حتی مصرف‌کنندگان جزء نیز می‌توانند وارد این بازار شده و نیاز خود را از بورس تأمین کنند. بنابراین بدون محدودیت عرضه یا تقاضا می‌توان انتظار داشت بازاری واقعی باقیمت‌هایی متعادل داشته باشیم. قیمت‌گذاری دستوری سیمان در شرایطی که رشد قیمت در دیگر حوزه‌ها، چشمگیر بود موجب زیان شرکت‌های سیمانی شده درنتیجه سهامداران این شرکت‌ها نیز طی سال‌های گذشته متحمل زیان‌های قابل‌توجهی شده‌اند اما عرضه بورسی، قطعاً به سود سهامداران سیمانی خواهد شد. این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به قیمت‌گذاری می‌گوید: اساساً قیمت‌گذاری‌های دستوری با بر هم زدن نظم یک زنجیره تولیدی باعث می‌شود که برخی از گروه‌های تولیدی در زنجیره متضرر شوند و در مقابل سود، به سمت گروه‌های دیگری در زنجیره، آن‌هم به‌صورت نامتعارف، سوق پیدا کند. در زنجیره محصولات فولادی نیز ناهمگونی تقسیم سود دیده می‌شد که با شروع عرضه سنگ‌آهن و دیگر مواد معدنی، اصلاح قیمتی در حال انجام است و خروج از شمول قیمت‌گذاری زمینه تقسیم سود عادلانه بین حلقه‌های مختلف زنجیره فولاد را فراهم کرده است. علی‌محمد درنهایت می‌گوید: تولیدکنندگان سیمان می‌توانند از شرایط فعلی به وجود آمده، بهره ببرند و قیمت محصولات صادراتی خود را نیز اصلاح کنند. فقط باید مراقب بود پس از واقعی شدن قیمت‌ها، عرضه‌ها در بورس، بازهم ادامه داشته باشد و کارشکنی سودجویان باعث کاهش عرضه محصولات در بورس نشود.
بورس کالا انتخابی مناسب
برای صنعت سیمان
محمدعلی رفیعی، فعال حوزه صنعت سیمان در خصوص عرضه این محصول در بورس کالا نوشت: یکی از مشکلاتی که در تمام سال‌های گذشته گریبان تولیدکننده و مصرف‌کننده کشور را در تمام حوزه‌های اقتصادی از خودرو و لاستیک گرفته تا سیمان و آهن و ساختمان، قیمت‌هایی است که مشخص نیست از روی کدام شاخص و با اتکا به کدام قانون نانوشته بالا و پایین می‌شود.صنعت سیمان جزو مجموعه‌هایی است که بر سر قیمت دستوری یا قیمت متکی بر عرضه و تقاضا بین کارشناسان، دولتی‌ها، مجلسی‌ها و دلالان! همیشه چالش و بحث ایجادشده و در این میان گروهی که همیشه ضرر کرده است، تولیدکننده و مصرف‌کننده نهایی بوده است و دیگر هیچ. و البته سود این بحث‌ها در جیب مبارک دلالان جا خوش کرده است.
در این میان بازار سرمایه و البته به‌طور خاص؛ بورس کالا راه‌حلی است مناسب برای کاهش حاشیه‌های بازار به نفع صنعت و مصرف‌کننده نهایی. بدان معنی که بورس کالا می‌شود همان شفاف‌سازی که نیاز، ورودی و خروجی صنایع مختلف ازجمله سیمان را می‌تواند رصد و اعلام کند و این‌طور نیست که سیمان خروجی از کارخانه‌ها توسط برخی رانت‌ها و دلالان قبل از رسیدن به دست مصرف‌کننده نهایی باقیمت پایین خریداری و سپس از کانال برخی افراد با درصد سود بالا به مصرف‌کننده نهایی فروخته شود.بورس کالا قیمت را شفاف می‌کند و به دلیل اینکه افزایش یا کاهش قیمت سیمان بنا به میزان نیاز بازار تعیین می‌شود؛ می‌تواند به آرامش بازار و سامان گرفتن آن کمک کند.یکی از مشکلات دیگری که با ورود سیمان به بورس کالا رفع خواهد شد، نسیه و اعتباری فروشی سیمان است. تا قبل از ورود به بورس کالا، سیمانی‌ها هزینه فروش محصول خود را بافاصله‌های زمانی بسیار زیادی بعد از تحویل سیمان دریافت می‌کردند و حال با فروش از طریق بورس کالا، این سرمایه صنعت سیمان به‌صورت نقد به‌حساب ایشان ریخته و کمک می‌کند که این صنایع برای ادامه فعالیت حداقل ازنظر سرمایه در گردش با مشکل کمتری روبرو شوند.بی‌شک بورس کالا می‌تواند به صنعت سیمان و سایر صنایع کشور که حاشیه بازار بسیاری دارند، کمک شایان توجهی کند؛ البته به‌شرط همراهی صددرصدی این صنایع. یعنی اگر قرار است بخشی از صنعت سیمان از طریق بورس کالا محصول خود را بفروش برسانند اما بخشی دیگر همچنان بر فروش در بازار سنتی پافشاری کنند؛ بورس کالا و آن بخش از صنعت سیمان که با بورس کالا همراه شده‌اند، به مشکل بر خواهند خورد و نتیجه می‌شود همان یک بام و دوهوا که اساساً نفعی برای تولیدکننده و مصرف‌کننده نهایی ندارد. یکی از الزامات این روزهای صنعت سیمان؛ حضور حداکثری این صنایع در بورس کالا با حداکثر ظرفیت تولیدی است که البته در این صورت باید نیم‌نگاهی نیز به رینگ صادراتی سیمان از طریق بورس کالا نیز داشته باشیم تا ازنظر میزان صادرات نیز این صنعت با مشکل روبرو نشود.
