گروه بورس|
چندماهی می‌شود که شاخص بازارسرمایه روند منفی به خود گرفته و اغلب شاهد صف‌های فروش بسیار طولانی هستیم البته در برخی از روزها شاخص سعی در مثبت شدن اما عوامل گوناگون جلوی این روند را گرفتند. پیش از این پیش‌بینی مذاکرات و وضعیت برجام تاثیر بسیار عمده‌ای بر بورس گذاشته بود و وضعیت معاملات سهامداران را تا حدود زیادی تغییر داده بود و حتی اغلب کارشناسان نرخ دلار پایه برای بازار را پیش‌بینی کرده‌اند. این دسته از کارشناسان بر این نظرند که دلار هیچگاه به نرخ کمتراز 20 هزارتومان دست نمی‌یابد و اگر این نرخ پایین هم یک درصد رخ دهد باید اقتصاد کشور یک تحول اساسی داشته باشد. از این‌رو نمی‌توان نرخ دلار زیر 20 هزارتومان را برای بورس متصور بود. خبرهای خوشی از برجام مخابره می‌شود که اگر به این خبرها اتکا کنیم می‌توان وضعیت خوبی برای اقتصاد کشور و خصوصا بورس متصور بود اما؛ نباید فراموش کرد که ممکن است موضع خاصی از سوی ایران یا امریکا تمام سناریوهای ممکن را برهم زند.چندسالی می‌شود که تحریم‌های گوناگون علیه ایران انجام می‌شود و دراین بین شرکت‌های بورسی یا منافع آنان در لیست بوده که باعث شده شاخص کل و حتی شاخص هم وزن نیز از این تحریم‌ها تاثیر بپذیرد و گاهی باتوجه به خبرهای موجود روند نزولی خود را آغاز کند. در این بین فراموش نشود که نرخ دلار نیز باتوجه به تحریم‌ها و عوامل مختلف سیاسی تغییر می‌باید و با استناد به اینکه بسیاری از شرکت‌ها کادمویتی محور هستند درنتیجه با دلار و تحریم‌ها رابطه مستقیم دارند. حال اگر اقتصاد ایران رشد داشته باشد بورس نیز می‌تواند رشد کند، رشد اقتصادی نیز در گرو تغییر متغیرهای موجودی است و با این تغییرات می‌توان به آینده اقتصاد و بورس امیدوار شد.بسیاری از کارشناسان اقتصادی و بین‌الملل بر این نظرند که اگر تفاهم و مذاکره‌ای به صورت عملی و نه فقط به صورت کاغذی رخ دهد می‌تواند وضعیت را تغییر دهد. یکی از این تغییر وضعیت‌ها مربوط به امور بانکی و نفتی است و اگر گشایشی در امور بانک‌ها یا فروش نفت شود بورس می‌تواند رشدی شگفت‌انگیز داشته باشد.
فردین آقا بزرگی کارشناس بازارسرمایه درخصوص برجام و مذاکرات می‌گوید: اقتصاد در هر کشور به رخدادهای سیاسی مرتبط است و نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که این تأثیر خنثی باشد. اگرچه شدت و ضعف تأثیر‌پذیری اقتصاد از مسائل سیاسی می‌تواند در یک کشور نسبت به کشور دیگر کمتر یا بیشتر باشد.
اقتصاد ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و به خصوص بازار سرمایه که به مرور زمان و با توسعه ضریب نفوذ سهامداری بسیاری از فعالان بازار مرتباً رخدادهای سیاسی اثر‌گذار مانند زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری، تصمیمات و نتایج مذاکرات برجام را پیگیری می‌کند و به‌دلیل سرعت واکنش‌ها در بورس و قابلیت نقد شوندگی فزاینده در بورس، معمولاً نتایج و پیامدهای اینگونه مسائل در بورس بیشتر قابل مشاهده است.موضوع برجام و تأثیرات آن بر بورس در حالت‌ها و مفروضات زیر قابل بررسی و تحلیل است: حصول توافق بین طرفین مذاکرات برجام و پیشرفت محسوس در حل و فصل منازعات و در نتیجه گشایش‌های اقتصادی در مراودات بین‌الملل احتمال کاهش نرخ ارز متأثر از بهبود روابط خارجی و گشایش اقتصادی به‌دلیل تلطیف روابط سیاسی با کشورهای غربی و تراز تجاری ارزی مثبت.
ورود بخشی از منابع ارزی بلوکه شده ایران در خارج از کشور و افزایش عرضه ارز در بازار به‌منظور کنترل بیشتر تورم و جلوگیری از افزایش قیمت کالا و خدمات در جهت حمایت از مصرف‌کنندگان و اقشار ضعیف جامعه و در نتیجه کاهش قیمت ارز ممکن است در عملکرد سود و زیان برخی شرکت‌ها و صنایع ارزآور و کامادیتی محور تأثیر منفی داشته باشد (که البته در میان مدت به‌واسطه رفع موانع تأمین مواد اولیه و قطعات ماشین‌آلات تولیدی این اثر منفی تا حدود زیادی کاهش خواهد یافت.) کاهش قیمت ارز در این سناریو تغییری در ارزیابی آن دسته از سهامی که قبلاً مبتنی بر ارزش جایگزینی یا ارز روز دارایی براساس دلار محاسبه می‌شود تأثیر منفی خواهد گذاشت و در نتیجه بخشی از صنایع و شرکت‌های بورسی با تعدیل منفی قیمت سهام مواجه خواهند شد.
دومین گزینه نیز عدم حصول توافق یا تأخیر در تصمیمات برجام و احتمال افزایش نرخ ارز متأثر از تداوم جریان روابط سیاسی با کشورهای غربی و تراز تجاری ارزی منفی.در این سناریو کماکان به‌دلیل محرومیت از مراودات بین‌المللی و منابع ارزی کشور، در عرضه ارز محدودیت وجود خواهد داشت و کماکان انتظارات تورمی، تقاضای ارز را افزایش خواهد داد و در نتیجه در مناسب‌ترین شکل ممکن نرخ ارزها در سطح فعلی پایدار خواهد بود (هرچند در میان مدت یک ساله حداقل به میزان نرخ تورم مورد انتظار برای سال 1400 به میزان 40 تا 50 درصد نرخ ارز هم تقریباً به همین میزان رشد می‌کند.) در این سناریو تأثیر آن بر بازار سرمایه کماکان اجرای طرح‌های توسعه و تأمین قطعات یدکی ماشین‌آلات با مشکل پیشین مواجه خواهد بود و در نتیجه فرآیند تولید در کشور با اصطکاک بیشتری به جریان ادامه خواهد داد و آثار آن بر مقادیر تولید و فروش شرکت‌ها و صنایع مشاهده خواهد شد. به‌هر روی احتمالات بالا در کنار سایر رخدادهایی از جمله قرارداد چین می‌تواند بازار سرمایه را تحت تأثیر مثبت و منفی قراردهند لیکن به‌دلیل در دسترس نبودن اطلاعات کافی و قابل تحلیل، میزان این اثرات در پیش‌بینی‌ها بسیار موثر است. با این وجود درحال حاضر بازار سرمایه و بورس در کشور ما تحت تأثیر عوامل زیر است: رشد قابل توجه در سال 1399، افزایش عرضه اوراق بدهی در بورس، ادامه ساختار معاملاتی محدود‌کننده (دامنه نوسان نامتقارن)، تداوم انتشار اطلاعات متناقض در حوزه اقتصاد کشور، تکیه بیش از اندازه وقایع اقتصادی و بورس به مذاکرات برجامی، نداشتن نقشه دوم برای مقابله با به نتیجه نرسیدن تفاهمات برجامی، سایه سنگین بازار پول بر بازار سرمایه و عدم توجه به خواسته‌های فعالان بازار سرمایه، تأثیر پاندمی کرونا بر کسب و کار و مشاغل، بررسی سوابق رفتاری شاخص‌های بورس پس از طی یک دوره رونق. در پایان باید گفت که انتظار تداوم رشد سطح عمومی قیمت‌ها و شاخص در بورس آن هم لزوماً به میزان بازدهی سال 1399 متصور نیست.
