قیمت‌گذاری؛ آفت اقتصاد ایران
علی صالح‌آبادی، رییس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار و مدیرعامل بانک توسعه صادرات ایران در گفت‌وگو با کالاخبر به رویکرد قیمت‌گذاری دستوری و تبعات اجرای آن اشاره کرد و اظهار داشت: قیمت‌گذاری دستوری همیشه در بازارها باعث ایجاد رانت شده است، زمانی که کالا به صورت دستوری قیمت‌گذاری می‌شود و قیمت‌ها فاصله قابل توجهی را با قیمت بازار پیدا می‌کنند، زمینه ایجاد رانت در بازار فراهم می‌شود. وی گفت: با اجرای قیمت‌گذاری دستوری افرادی که شایستگی خرید کالا را ندارند اقدام به خرید کالای مدنظر می‌کنند و در نهایت کالای مدنظر را در بازار آزاد با قیمت بالا به فروش می‌رسانند. صالح آبادی قیمت‌گذاری دستوری را به عنوان آفتی بزرگ در اقتصاد کشور عنوان کرد و گفت: در مجموع قیمت‌گذاری دستوری هیچ نفع و اثر مثبتی برای مردم ندارد و همه تجربیات گذشته تایید می‌کنند که اجرای این اقدام، فقط به نفع دلالان و سوداگران خواهد بود که زمینه به‌هم ریختگی نظم بازار را فراهم می‌کند.
رییس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه سیاست‌گذار باید میان دخالت و نظارت تفاوت قایل شود، افزود: در بازار به‌شدت مخالف قیمت‌گذاری دستوری هستم اما از طرفی معتقدم که باید نظارت در معاملات کالاها صورت گیرد و نهادهای متولی باید به‌طور حتم نظارت بر بازارها داشته باشند؛ همین نظارت‌ها زمینه تنظیم بهینه بازار را فراهم می‌کند. وی خاطرنشان کرد: نظارت بازار باید در این راستا باشد که کالاها جهت تنظیم عرضه و تقاضا به موقع در بازار عرضه شوند و کالایی در بازار احتکار نشود. صالح آبادی ادامه داد: از سوی دیگر اعلام می‌شود که برخی موافق رها شدن بازار هستند در شرایطی که این موضوع نیز مورد قبول نیست؛ اتفاقا اهمیت موضوع نظارت اینجا نمایان می‌شود به شکلی که قیمت‌گذاری دستوری و رهایی بازار هیچ یک به نفع بازار نیست بلکه نظارت دقیق بر روند بازارها و اتخاذ سیاست‌های اصولی و غیر دستوری عامل تعادل بخشی به معاملات می‌شود. این مقام مسوول اظهار داشت: حدود یک ماه گذشته نیز مطرح شدن قیمت‌گذاری دستوری برای فولاد باعث به‌هم‌ریختگی بازار و تاثیر منفی آن بر معاملات بورس شد. وی در ادامه به عملکرد بورس کالا اشاره کرد و گفت: ما معتقد به عرضه کالاها در بورس کالا هستیم و بهتر است اقدامی صورت گیرد تا حد امکان کالاها در بورس کالا عرضه شوند تا هم امکان نظارت بر بازار فراهم شود و هم قیمت‌گذاری دستوری کنار رود. صالح آبادی با بیان اینکه عرضه کالاها به حد کافی در بورس کالا می‌تواند زمینه تعادل بخشی بازارها را مهیا کند، گفت: بورس کالا در چند سالی که در حال فعالیت بوده است عملکرد بسیار خوبی را از خود نشان داده است، اما متاسفانه زمانی که کالایی با افزایش قیمت همراه می‌شود برخی گمان می‌کنند که بورس باعث افزایش قیمت‌ها شده است در حالی که بورس علت نیست بلکه معلول است و فقط نشان‌دهنده وضعیت موجود در بازار است. وی در پایان خاطرنشان کرد: با عرضه کافی محصولات در بورس کالا و نظارت و رصد تولید خریداران کالاها می‌توان شاهد شفافیت حداکثری و حضور خریداران واقعی در معاملات بود.
صرفه‌جویی در زمان و هزینه با مناقصه در بورس کالا
کامران داودی، معاون مدیرکل در امور برنامه‌ریزی توزیع شرکت توانیر به اهداف حضور شرکت توانیر در بورس کالای ایران اشاره کرد و اظهار داشت: همه ساله بخش عمده‌ای از زمان و توان کارکنان صنعت برق کشور صرف تامین کالاهای اساسی برق از طریق برگزاری مناقصات و سایر روش‌های متداول نظیر استعلام و ... درچارچوب آیین‌نامه معاملات ابلاغی مجمع عمومی این شرکت‌ها می‌شود و اساساً به جهت سرمایه بر بودن صنعت برق و اینکه بخش عمده‌ای از قیمت تمام شده پروژه‌های سرمایه‌ای برق، شامل کالا و تجهیزات است، لذا اهمیت و حساسیت این موضوع برای انجام بی‌عیب و نقص تامین و خرید تجهیزات به طریق شفاف و سلامت و آسان بسیار حائز اهمیت است. کامران داودی افزود: این موارد، بعلاوه کشف واقعی قیمت کالاها و تجهیزات بخش توزیع برق صرف نظر از شرایط اقتصادی فعلی حاکم بر صنعت برق کشور، یکی از مهم‌ترین دلایل استفاده از سازوکار متداول در بورس کالای ایران و انجام معاملات از طریق آن است. وی ادامه داد: انجام مناقصات از طریق بورس کالا، ضمن بالا بردن شفافیت و سلامت و سهولت در فرآیند تامین کالا، منجر به صرفه جویی در زمان و هزینه و مدیریت بهینه منابع نقدینگی در شرکت‌های زیر مجموعه صنعت برق می‌شود به گونه‌ای که در شرایط فعلی به جهت نبود سازوکار ضمانتی مناسب مانند بورس، برای خریداران و فروشندگان در این صنعت تضمین مناسب به انجام تعهدات قراردادی وجود ندارد لذا شاهد انباشت بدهی، عدم پرداخت به موقع تعهدات، عدم تحویل به موقع کالای فروخته شده و به‌طور کلی عدم ایفای مناسب تعهدات طرفین خریدار و فروشنده در تامین کالا و تجهیزات هستیم. داودی در پاسخ به این سوال که آیا توانیر علاوه بر کنتور برق اقلام دیگری را از طریق معاملات به روش مناقصه بورس کالا تامین خواهد کرد؟ گفت: بله با برنامه‌ریزی انجام شده در فازهای آتی، عمده اقلام و کالاهای سرمایه‌ای صنعت توزیع برق شامل ترانسفورماتور، سیم، کابل و پایه‌های برق از طریق بورس کالا تامین خواهد شد و به جهت مزایای تامین کالا از طریق بورس، برنامه‌ریزی شده است که به زودی عمده مدل‌های حمایتی مالی شرکت توانیر برای شرکت‌های زیرمجموعه خود در تامین کالاهای سرمایه‌ای از طریق بورس کالا صورت پذیرد.
