گروه بورس|
اگر وضعیت بورس را از ابتدای سال تاکنون بررسی کنیم به یک وضعیت بسیار عجیبی برخورد می‌کنیم از مصوبات شبانه گرفته تا دخالت‌های سیاسی در بورس این عوامل در کنار بسیاری دیگر ازعلت‌ها باعث شده که وضعیت بورس تا حدود قابل توجهی تغییر کند.
دامنه نوسان یکی از مصوبات شبانه بود که دو روزی می‌شود بر روی بورس تاثیر گذاشته و بسیاری از سهامداران نسبت به این موضوع اعتراض دارند. بازار سرمایه طی سال جاری روند فرسایشی عمده‌ای داشت و یکی از مهم‌ترین دلایل این فرسایش یا نزول را می‌توان محدودیت دامنه نوسان دانست. بسیاری از فعالان بازار از زمانی که ریاست جدید سازمان بورس بر روی کار آمد انتظار داشتند که شورای عالی بورس با کمک رییس جدید این ابزار را حذف کنند تا با روند فرسایشی، نوسانی بازار مقابله شود اما این شورا صورت مساله را حذف کرد و دامنه نوسان زیرصفر را تا حد قابل توجهی کاهش داد تا افت روی کاغذ کاهش یابد. قرار شده است از روز ۲۵ بهمن‌ماه، دامنه نوسان فعلی که بازه ۱۰درصدی مثبت و منفی ۵درصد به‌صورت موقت حذف شود و به جای آن دامنه نوسان نامتقارن منفی ۲ و مثبت ۶درصدی بر خرید و فروش سهام اعمال شود.
در اولین ساعات واکنش‌های مطلوبی نسبت به این خبر بود اما پس از آن با مخالفت‌های گسترده در شبکه‌های اجتماعی مواجه شد. براساس نظر سنجی روزگذشته «تعادل» بیش از ۷۰ درصد فعالان بازارسرمایه به‌طور کلی درخواست حذف دامنه نوسان برای بازشدن فضا برای تعدیل قیمت‌ها را دارند. ۱۷ درصد از فعالان بازار نیز به دامنه نا متقارن رای داده‌اند و ۷ درصد بورس بازان درخواست دامنه نوسان پویا را دارند و درنهایت تنها ۶ درصد فعالان بازار به دنبال کاهش بیش از پیش دامنه نوسان هستند.
اعمال قانون دامنه نوسان نامتوازنی که شنبه آینده یعنی ۲۵ بهمن ماه رونمایی می‌شود موجب شده تا محدود شدن دامنه نوسان منفی قیمت سهام از سوی بسیاری از کارشناسان بازار سهام با انتقاد روبرو شود. براساس گفته این فعالان بازار آنچه موجب می‌شد تا این سیاست ناکارآمد بماند جلوگیری از ایجاد تعادل طبیعی در قیمت است که در نهایت آینده قیمت‌گذاری سهام را بر اساس عرضه و تقاضا در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد. آنچه که این بخش از فعالان بازار سرمایه نگران آن هستند قفل شدن صفوف فروش به دلیل کم شدن دامنه نوسان است. به گفته برخی از فعالان بازار سرمایه رونقی که در روز یکشنبه در بورس و فرابورس به ثبت رسیده ممکن است در طول روزهای بعدی نیز کمابیش تکرار شود با این حال نباید از خاطر برد که صعود چند روزه می‌تواند در اثر خوش‌بینی سرمایه‌گذاران خرد رخ بدهد که آن هم در نهایت با واقعیات حاکم بر بازار تعدیل خواهد شد. تجربه تاریخی بازار سهام نشان داده که دامنه نوسان به خودی خود بر اشباع خرید یا فروش تاثیر مثبت دارد و می‌تواند جو هیجان در هر دو سوی تغییرات قیمت را تقویت کند.
عمر کوتاه دامنه نامتقارن
سعید اسلامی، عضو شورای عالی بورس درخصوص این تصمیمات می‌گوید: هر چند من و بسیاری از اعضای شورای عالی بورس اعتقاد به باز شدن دامنه نوسان داریم اما این تصمیم بر اساس شرایط فعلی بازار اتخاذ شده و قرار نیست برای مدت زمان طولانی پابرجا باشد. وی تاکید کرد: تصمیماتی که از جلسات شورای عالی بورس خارج می‌شود اینگونه نیست که تمام اعضا با تمام جزییات آن موافق باشند اما هر تصمیمی به اجماع برسد ما از آن حمایت می‌کنیم تا به بهترین نحو انجام شود. اسلامی در ادامه با تاکید بر اینکه رییس جدید سازمان بورس نیز معتقد به باز شدن دامنه نوسان در افزایش کارآیی بازار است، توصیح داد: به خاطر جو روانی که در بازار ایجاد شده پیشنهاد کاهش دامنه نوسان مطرح بود و پس از چهار ساعت بحث و گفت‌وگو به این نتیجه رسیدیم که در این شرایط کاهش و نامتقارن کردن دامنه نوسان البته برای کوتاه‌مدت می‌تواند کارگشا باشد.
دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری با اشاره به اینکه در همین تصمیمات نیز احتمال بازشدن دامنه در نظر گرفته شده است، تصریح می‌کند: شاید این سوال برای فعالان بازار پیش آمده باشد که چرا سقف ۵ درصدی دامنه نوسان به ۶ درصد افزایش یافته است. نیت شورای عالی بورس برای سقف ۶ درصدی، سیگنال افزایش دامنه نوسان در بلندمدت به بازار بود. البته می‌دانیم که ممکن است سیگنال‌های برعکسی را نیز به بازار و سهامداران مخابره کند. یعنی ممکن است ترس بیشتری ایجاد کند یا صف‌های فروش سنگینی را شاهد باشیم. بنگاه‌هایی که لازم است اوراق تبعی منتشر کند با تشخیص کارشناسان و البته گفت‌وگو با مدیران شرکت‌ها انتخاب می‌شود تا جنبه حمایتی از بازار نیز در نظر گرفته شود.
این عضو شورای عالی بورس در پاسخ به اینکه چرا بورس را به محلی برای آزمون و خطای سیاست‌هایی که پیش‌‌تر درس پس داده‌اند تبدیل کرده‌اید، می‌گوید: کلا تجربه کاهش دامنه نوسان در بازار زیاد نبوده اما تاکید می‌کنم این مصوبه برای کوتاه‌مدت است و قرار نیست زمان زیادی باقی بماند. باید از برخی تصمیمات حمایت شود چرا که یکی از دلایلی که دوستان تصمیم‌گیر در کل کشور را می‌ترساند، جواب دادن به چرایی اتخاذ تصمیمات است. اسلامی در توضیح این موضوع که چرا یک بار هم شده باز شدن دامنه نوسان آزمون نمی‌شود، عنوان کرد: در شرایط فعلی ممکن است این تصمیم جو بدی ایجاد کند و تبعات خوبی به دنبال ندارد. درست است که ثبات قوانین و مقررات به‌ویژه درخصوص ریزساختارها از اهمیت زیادی برخوردار است و جابه‌جایی آن به نفع بورس نیست اما عکس‌العمل بازار پیچیده است و دایم نیاز به پایش دارد. وی درخصوص دامنه نوسان شرکت‌های موجود در بازار پایه نیز گفت منتظر پیشنهاد سازمان بورس در این خصوص هستیم.
سیاسی شدن بورس
به جز مصوبات شبانه سازمان بورس که در گزارش‌های پیشین «تعادل» به آن اشاره شده بود، تصمیمات سیاسی تاثیر بسیار مهمی بر روی بازارسهام دارند و به قولی سیاسی شدن بورس وضعیت را برهم زده است.
به‌طور کلی دخالت در بورس از روزهای نخست سال جاری شروع شد. دولتی‌ها شروع به دعوت مردم به بازارسرمایه بدون قید و شرط کردند و درنهایت شاهد هجوم سرمایه‌گذاران به بورس بودیم. دولتی‌ها و مسوولان بدون بررسی عمق بازارسرمایه و بدون هشدار درخصوص افت و اخیزهای این بازار مردم را به بورس دعوت کردند و این وضعیت ناگوار بورس حاصل دعوت بدون هشدار، بی‌قید و شرط است. به جز دخالت‌ها و دعوت‌های دولت یکی دیگر از عوامل نزول بورس را می‌توان چشم‌اندازهای موجود در بازار تصور کرد. با وجود تعدیل قیمتی ارز و شوک‌های این ارز بازار نزولی شد و اغلب سهامداران سعی در خرید ارز داشته و دارند. دلار و بازارسرمایه رابطه مستقیم دارند و با افزایش نرخ دلار بازار سرمایه نیز صعودی می‌شود چراکه اغلب سهام موجود در بازار توسط بنگاه‌های کامودیتی محور عرضه شده‌اند و مطلوب است با افزایش نرخ دلار این سهام روند صعودی بگیرند اما با وضعیت این روزهای بورس و کم اعتمادی مردم این روند تغییر کرده و به صورت عکس درآمده است. دراین میان نیز برخی سهامداران نقدینگی خود را از بورس خارج و وارد بازار ارز کرده‌اند که باعث ایجاد حباب در این بازار و قرمزپوش شدن بورس شده‌اند. همچنین سود سپرده‌های بانکی پس از کاهشی که چندی پیش متحمل شد بازهم صعودی شده است و نسبت تسهیلات برای سپرده‌های بانکی در ماه‌های متعدد رشد داشت.
به‌طور کلی مسوولان نباید در بورس دخالت کنند و اجازه دهند این بازار روند عادی و معقول خود را پیش بگیرد. چندی پیش شاهد بودیم که دخالت‌های مجلس و دولتی‌ها به یک اختلاف بزرگ ختم شد و درنهایت سهامداران بیش از پیش به بورس بی‌اعتماد شدند و معاملات سهام در این بازار اغلب با صف‌های فروش رقم می‌خورد. تجربه یک‌سال گذشته نشان می‌دهد بورس متولی ندارد و هرفردی می‌تواند در آن دخالت کند. بدون متولی بودن این بازار را می‌توان از تغییر سه رییس در یک سال و دخالت‌های هر مقامی و مسوولی متوجه شد.
تقابل سیاست و بورس
علیرضا تاج‌بر، کارشناس بازار درخصوص بورس نوشت: باید قبول کنیم که بورس ما سیاسی شده و رنگ منطق در خرید و فروش سهام کمرنگ شده است. سیاسی شدن بورس از دی ماه پررنگ‌تر از گذشته شده بود و این روزها بیش از بیش به چشم می‌خورد و حتی ظاهرا انتخابات سال آینده را به نوسانات بورس ربط می‌دهند. اما باید توجه داشت که این روزهای بورس نیز می‌گذرد، بازار سهام روزهای بدتری نیز به خود دیده است. اگر نگاهی به بودجه سال آینده داشته باشیم، کسری بودجه شدید به معنای تورم است و در این شرایط رکودی چیزی جز بازار سرمایه برای سپر این تورم وجود ندارد. چون در بازارهای موازی نیز شاهد رکود و افزایش قیمت‌های بسیار شدید هستیم و به جز این موارد بازارهای موازی از مسائلی همانند مالیات و... رنج می‌برند. به نظر بنده بورس راه خودش را پیدا می‌کند و آرام‌آرام رفتار منطقی خود را آغاز می‌کند اما در حال حاضر بازارسهام شرایط خوبی ندارد، این شرایط نیز درگذر است و تالار شیشه‌ای به تعادل می‌رسد.
