رقیه ندایی|
شاخص بورس طی هفته جاری نوسان زیادی تجربه کرد و در نهایت روز چهارشنبه با افت 6/2 درصدی شاخص کل و افت یک درصدی شاخص هم وزن پایان یافت. این موضوع درحالی است که در دومین روز هفته جاری بورس شروعی بسیار مثبت داشت و حتی رشد 7/1 درصدی را نیز در کارنامه خود به ثبت رساند اما باتوجه به وضعیت خرید و فروش سهامداران نزولی شد و درنهایت شاخص به محدوده یک میلیون و 251 هزار واحد رسید. این مورد نشان‌دهنده نوسان عمده در بورس است و هفته جاری سهامداران روی نوسان به معاملات سهام پرداختند. این درحالی است که بسیاری از فعالین بازار بر این نظربودند در ایام دهه فجر بورس به صورت دستوری مثبت می‌شود.
با این حال افت قیمت حدود ۶۰ درصد از سهام معامله شده در این بازار سبب شد تا شاخص کل هم‌وزن که نشانی از اثرگذاری یکسان نمادها دارد، با کاهش یک درصدی مواجه شود. نوسان روزانه این نماگر در حالی رقم خورد که نسبت به روز شنبه تغییر خاصی در متغیرهای بنیادی رخ نداده و حتی خبر جدید و اثرگذاری نیز از فضای اقتصادی و سیاسی به بازار مخابره نشده بود. هر چند هفته گذشته نیز چنین رفتاری در بازار مشاهده شد، اما تفاوت هفته جاری با گذشته در رشد نرخ دلار و پایداری در کانال ۲۴ هزار تومان است.
آیا بورس در دهه فجر مثبت می‌شود؟
یکی از باورهای رایج و پرطرفدار بین بورس بازان اعتقاد به مثبت شدن همیشگی و دایمی بازار در ایام دهه فجر است. اهالی بورس یعنی سهامداران و کارشناسان این بازار معتقدند بازار سرمایه اغلب در بهمن ماه هر سال و به ویژه در جشن‌های دهه فجر، به‌صورت دستوری مثبت می‌شود و دلیل آن را نیاز دولت به نمایش رشد بورس در کارنامه اقتصادی خود به حساب می‌آورند. ما کاری نداریم که این دیدگاه تا چه حد درست یا اشتباه است. این نوع نگاه که دولت، سازمان بورس وزارت اقتصاد یا هر مجموعه‌ای دیگر با دستور بتواند بورس را مثبت کند کمی عجیب است چراکه درحال حاضر مهم‌ترین بازیگران بورسی سهامداران حقیقی هستند و این گروه نیز با رویکرد واقعی عمل می‌کند و کاری به دهه فجر و دستور دولت و امثال آن ندارد.
در اصل تنها راه تئوریک برای آنکه دولت بتواند بازار سرمایه را به اجبار و با دستور مثبت کند، این است که با حراج مقادیر معتنابهی از بودجه دولتی، به عنوان خریدار در ستون تقاضا بنشیند و سهام شرکت‌های موثر بر بازار در قیمت‌های بالاتر از ارزش واقعی آنها خریداری کند تا به این ترتیب موجبات رشد مصنوعی قیمت را فراهم آورد. براساس جدول فوق می‌توان دید که بورس تهران طی سال‌های گذشته و در دهه فجر چه وضعیتی داشته است. اغلب فعالان فضای مجازی و بورس بازان بر این نظرند که یک رابطه بسیار معنا‌دار میان دهه فجر و مثبت شدن بورس وجود دارد اما تجربه سال‌های اخیر نشان می‌دهد که هیچ‌گونه رابطه معناداری بین ایام دهه فجر و روند مثبت و منفی بازار بورس وجود ندارد. در برخی از سال‌ها در ایام دهه فجر بورس مثبت شده و درسال‌های دیگر منفی این افت و خیز بورس در سال‌های اخیر تنها به عملکرد سهامداران خرد و عمده بازار بستگی داشت و اینک با افزایش تعداد سهامداران بورسی افت و خیزهای بازار بیش از گذشته به سهامداران خرد بستگی دارد و بسیاری از مسوولان بازار می‌گویند: عمده فعالیت تابلو را سهامداران خرد برعهده دارند.
درنتیجه اینکه دولت به صورت اجباری و همیشگی بورس را در دهه فجر مثبت می‌کند یک دیدگاه بدون پایه و اساس است و ممکن است سهامداران در دهه فجر خریدار یا فروشنده باشند این خرید و فروش یا افزایش یا کاهش شاخص تنها به سهامداران بستگی دارد. بنابراین برای پیش بینی وضعیت بورس در ایام دهه فجر، اهمیت روند جاری و بلندمدت بازار به مراتب بیشتر از گمانه‌های نادرست فوق خواهد بود.
بازار دستوری مثبت می‌شود؟
محمد هرورانی، کارشناس بازار سرمایه درخصوص مثبت شدن در دهه فجر می‌گوید: بر اساس زمزمه‌های موجود بین سهامداران، این افراد عموماً معتقدند در بهمن‌ماه هر سال بازار به صورت دستوری مثبت شده و به نوعی دولت و نهادهای تصمیم‌گیرنده با هدف مخابره آمار و اطلاعات روبه رشد به صورت دستوری بازار سرمایه را مثبت نگه می‌دارند. فارغ از دستوری بودن یا نبودن بازار سرمایه باید توجه داشته باشیم، با وجود اینکه دولت و نهادهای ناظر گاهی با محدود کردن فروش‌های حقوقی از ریزش‌های مقطعی بازار جلوگیری می‌کنند، اما همانطور که دولت هرگز نمی‌تواند با صدور ابلاغیه به دفاتر رسمی آنها را ملزم به کنترل قیمت مسکن کند در بازار سهام نیز این اختیار را نداشته و نمی‌تواند دستکاری مستقیم و غیر مستقیم در بازار داشته باشد.
این کارشناس بازار سرمایه اضافه می‌کند: در ۵ سال از دهه گذشته بورس ایران در ایام دهه فجر بازدهی منفی داشته و این نکته نشان می‌دهد الزاماً هر مناسبتی سبز یا قرمز بودن بازار را تعیین نمی‌کند و هیچ ارتباط معناداری بین مثبت یا منفی بودن بازار سرمایه و ایام و اتفاقات وجود ندارد. البته ممکن است در برخی برهه‌های زمانی خاص بازار سرمایه به شرایط موجود در کشور واکنش نشان داده باشد اما این واکنش‌ها دایمی و پایدار نبوده است بنابراین سهامداران باید توجه داشته باشند افزایش و کاهش ارزش سهام در بازار سرمایه به مناسبت‌ها مربوط نبوده سهام موجود در بازار در روند کلی بازار حرکت کرده و با تغییر مفروضات تحلیلی دچار رشد و ریزش می‌شود.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه می‌دهد: یکی از خبرهای مهمی که در روز گذشته به بازار سرمایه مخابره شد، سخنان رییس کل بانک مرکزی مبنی بر کاهش نرخ بهره بین بانکی به ۱۸ تا ۱۸.۵ درصد بوده که می‌تواند اثر مثبتی بر بازار سرمایه داشته باشد. بطور کلی افزایش نرخ بهره همواره موجب خروج پول از بازار سرمایه و در مقابل کاهش آن موجب جذابیت بازار سرمایه می‌شود. نرخ دلار کاهش شدیدی نداشته و در محدوده ۲۴ هزار و ۴۰۰ تومان قرار دارد، قیمت‌های جهانی نیز همچنان در مدار خود قرار دارند و ریزشی تجربه نکرده‌اند.
هرورانی توضیح می‌دهد: از نکات دیگر بازار امروز صف فروش بودن و خروج پول حقیقی از نمادهای صنعت پالایشی بود، با توجه به اینکه در روزهای گذشته تاکید شد، واحدهای صندوق پالایش حدود ۳۸ درصد بالاتر از NAV ابطال خود معامله می‌شود، این انتظار می‌رفت با توجه به اینکه سهام این صنایع روی مقاومت‌های خود قرار دارند، ریزش بازار اثر بیشتری بر صندوق پالایش داشته باشد. به سهامداران پیشنهاد می‌شود دیدگاه‌های اشتباه و سنتی خود را در مورد بازار سرمایه کنار گذاشته و با چشمان باز و به دور از تعصب در مورد سهام موجود در سبد سهام خود تصمیم‌گیری کنند. مفروضات تحلیلی خود را به روز کنند و فارغ از هرگونه اطلاعاتی که به بازار مخابره می‌شود با رعایت حد سودها و حد ضررهای پیش‌بینی شده، تصمیم‌گیری کنند.
شاخص بورس نزولی شد
براساس معاملات روز چهارشنبه بیش از هشت میلیارد و ۷۴۸ میلیون سهم، حق تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۸۵ هزار و ۸۴۲ میلیارد ریال داد و ستد شد. همچنین شاخص کل (هم وزن) با چهار هزار و ۴۰۲ واحد کاهش به ۴۲۳ هزار و ۱۶۲ واحد و شاخص قیمت (هم وزن) با دو هزار و ۸۷۹ واحد افت به ۲۷۶ هزار و ۷۴۷ واحد رسیدند. شاخص بازار اول ۲۷ هزار و ۱۶۵ واحد و شاخص بازار دوم ۵۳ هزار و ۵۳۶ واحد کاهش داشتند.
در بورس روز مذکور حقوقی‌ها حدود ۹۹۰میلیارد تومان وارد بازار سهام کردند. ارزش کل معاملات خرد ۱۰هزار و ۳۶۰میلیارد تومان بود، اشخاص حقوقی ۱۵درصد یعنی هزار و ۶۰۰میلیارد تومان سهام خریدند و مازاد خریدشان ۱۰درصد از کل معاملات شد. بیشترین تزریق پول حقوقی در سه گروه «محصولات شیمیایی»، «بانک‌ها و موسسات اعتباری» و «فرآورده‌های نفتی» رقم خورد در حالی که برآیند معاملات گروه‌های «انبوه‌سازی، املاک و مستغلات» و «ساخت محصولات فلزی» به نفع حقیقی‌ها تمام شد.
علاوه بر این در بین تمامی نمادها، نماد «تولیدی فولاد سپید فراب کویر» با ۲۲۸ واحد، «گسترش سرمایه‌گذاری ایران خودرو» با ۸۹ واحد، «لابراتوار داروسازی دکتر عبید» با ۷۳ واحد، «کارت اعتباری ایران کیش» با ۶۴ واحد، «گروه دارویی برکت» با ۵۹ واحد، «تامین سرمایه نوین» با ۵۶ واحد، «ملی کشت و صنعت و دامپروری پارس» با ۴۴ واحد و «تامین سرمایه بانک ملت» با ۴۴ واحد بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص بورس داشتند.
همچنین نماد «صنایع پتروشیمی خلیج فارس» با دو هزار و ۹۵۸ واحد، «فولاد مبارکه اصفهان» با دو هزار و ۳۶۵ واحد، «شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی» با یک هزار و ۸۳۰ واحد، «ملی صنایع مس ایران» با یک هزار و ۸۱۰ واحد، «معدنی و صنعتی گل گهر» با یک هزار و ۱۵۹ واحد، «معدنی و صنعتی چادرملو» با یک هزار و ۱۴۴ واحد، «نفت و گاز پتروشیمی تامین» با یک هزار و ۲۴ واحد، «شرکت سرمایه‌گذاری غدیر» با ۹۰۵ واحد، «بانک ملت» با ۸۸۵ واحد و «پتروشیمی پارس» با ۸۷۹ واحد با تاثیر منفی بر شاخص همراه بودند. برپایه این گزارش روز چهارشنبه نماد «گروه دارویی برکت»، «گسترش سرمایه‌گذاری ایران خودرو»، «سایپا»، «صنعتی زر ماکارون»، «کاشی الوند»، «ایران خودرو» و «لیزینگ پارسیان» در گروه نمادهای پربیننده قرار داشتند.
آخرین وضعیت شاخص فرابورس
شاخص فرابورس نیز بیش از ۲۳۴ واحد کاهش داشت و روی کانال ۱۷ هزار و ۴۳۴ واحد ثابت ماند. همچنین در این بازار دو میلیارد و ۳۰۶ هزار برگه سهم به ارزش ۱۵۳ هزار و ۹۲۶ میلیارد ریال داد و ستد شد.
در آخرین روزکاری هفته نمادهای «بیمه کوثر»، «گروه سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی»، «تولید نیروی برق دماوند»، «توزیع داروپخش»، «قاسم ایران»، «فرآورده‌های غذایی و قند چهارمحال»، «بیمه دی»، «توسعه و عمران استان کرمان»، «شهرسازی و خانه‌سازی باغمیشه» و «زرین معدن آسیا» با تاثیر مثبت بر شاخص این بازار همراه بودند. همچنین «هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه»، «پلیمر آریا ساسول»، «پتروشیمی زاگرس»، «سرمایه‌گذاری صبا تامین»، «سهامی ذوب آهن اصفهان»، «صنعتی مینو»، «فولاد هرمزگان جنوب»، «پتروشیمی تندگویان»، «شرکت آهن و فولاد ارفع»، «بیمه پاسارگاد» و «سنگ آهن گهرزمین» با تاثیر منفی بر شاخص بورس همراه بودند.
