گروه بورس|محمد امین خدابخش|
در نخستین روز معاملاتی هفته جاری اقبال مردم به بازار سرمایه همچنان تداوم یافت. در این روز به موجب تقاضای سنگین شکل گرفته در بسیاری از نمادها، شاخص کل بورس تهران به میزان ۲۷ هزار و ۴۷۲ واحد رشد کرد. صعود یاد شده در حالی رخ داد که در بسیاری از نمادها صف خرید سنگین شکل گرفته به واسطه نبود عرضه از سوی مالکان سهام به تعادل نرسید. همین امر سبب شد تا خوشبینی به سنگینی طرف تقاضا، راه را برای رشد بیشتر شاخص در روز بعدی فراهم کند.
افزایش ۳.۷ درصدی ارتفاع دماسنج اصلی بازار سرمایه سبب شد تا این شاخص به سطح ۷۶۹ هزار و ۴۰۴ واحد برسد. نمادهای معاملاتی «فارس»، «کگل»، «کچاد» و «فملی» بیشترین تاثیر را در رشد روزانه نماگر یاد شده داشته‌اند. بر این اساس در حالی نماگر اصلی بازار سرمایه در یک قدمی فتح کانال ۷۷۰ هزار واحدی قرار گرفته که ارزش بورس تهران برای نخستین‌بار در تاریخ فعالیت این بازار از دو هزار و ۸۹۰ هزار میلیارد تومان فراتر رفته است.
همین امر موجب شد در پایان معاملات روز گذشته با احتساب دلار ۱۵ هزار و ۵۰۰ تومانی در صرافی‌های دولتی، ارزش دلاری بورس تهران رکوردی بی‌سابقه را به ثبت برساند و از ۱۸۶ میلیارد دلار فراتر رود. این در حالی است که رکورد دلاری بورس تهران در سقف تاریخی سال ۹۲ از ۱۳۷ میلیارد فراتر نرفته بود. البته باید به خاطر داشت که مقایسه ارزش دلاری بازار به سبب آنکه در سال‌های اخیر تعداد نمادهای موجود در بازار افزایش یافته، نمی‌توان بر این مبنا از حبابی بودن بازار سهام سخن گفت.
صعود پرقدرت و بدون اصلاح قیمت‌ها در حال حاضر به عاملی تبدیل شده تا بسیاری با نگرانی نسبت به روند فعلی بازار، در خصوص تداوم نیافتن آن هشدار دهند. از سویی دیگر نظرات مخالف و تحلیل‌های برخی از کارشناسان در جهتی است که نمی‌توان بر مبنای آن کلیت بازار را حبابی دانست و از سرمایه‌گذاری در آن اجتناب کرد. عواملی از این دست سبب شده تا «تعادل» ضمن گفت‌وگو با روزبه شریعتی، کارشناس بازار سرمایه نظرات وی را در خصوص وضعیت بازار و صعود قیمت‌ها طی روزهای اخیر جویا شود.
بازاری که همچنان رکورد می‌شکند
این کارشناس بازار سهام در ابتدا به ورود نقدینگی به بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: این روزها میزان نقدینگی که وارد بازار سرمایه می‌شود به شکل فزاینده‌ای در حال افزایش است. اگر میزان ورود نقدینگی توسط کدهای حقیقی در روزهای عرضه اولیه را نادیده بگیریم، دیروز رکورد خالص ورود نقدینگی توسط کدهای حقیقی با ورود هزار و ۵۲۳ میلیارد تومان به چرخه معاملات بار دیگر شکسته شد.
وی افزود: حجم معاملات در روز گذشته نسبت به نقدینگی تازه نفس وارد شده به چرخه دادو ستدها به دلیل عرضه نشدن صفوف خرید چندان زیاد نبود. دلیل این امر عقب نشستن بسیاری از فعالان حقوقی بازار در عرضه سهام به صف‌های خرید بوده است. در حال حاضر بسیاری از حقوقی‌های بازار اگرچه بی‌علاقه به شناسایی سود نیستند با این حال تصویر دقیق نسبت به آنچه بعد از نقد کردن دارایی‌های خود در بازار خواهد سهام خواهند داشت، ندارند. از این رو نمی‌دانند با نقدینگی حاصل از فروش سهام خود چه باید بکنند. وی ادامه داد: برای مثال در برخی نمادهای بانکی پیشتر فضای کلی بازار به شکلی بود که اگر در محدوده ۶۰ تا ۷۰ تومانی قیمت شاهد شکل‌گیری صفحه خرید بودیم سهامداران عمده در نماد یادشده با قدرت عرضه می‌کردند، این در حالی است که در حال حاضر رغبت چندانی به فروش این سهام در محدوده فعلی وجود ندارد.
تغییر نگاه به قیمت‌ها
با ورود پول‌های تازه‌نفس
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه به منشأ نقدینگی وارد شده به بازار سهام اشاره کرد و در خصوص رفتار سرمایه‌گذاران گفت: در اواسط سال جاری شاهد آن بودیم که بخشی از سرمایه‌گذاران تازه وارد به چرخه معاملات عمدتا از بازارهایی نظیر آهن ملک و افرادی بودند که به‌طور کلی مشاغل تجاری داشتند. نگاه اغلب این افراد به سهام موجود در بازار به این شکل بود که در آمد آتی حاصل از سهام خریداری شده را با معیارهایی نظیر نسبت قیمت به اجاره مقایسه می‌کردند. برای مثال فرد در نظر می‌گرفت که اگر این نسبت برای اجاره ملک در حدود ۱ به ۲۰ است (به این معنا که جریان نقد حاصل از سرمایه‌گذاری در دارایی یاد شده به ازای هر ۲۰ واحد پولی در طول یک سال به میزان یک واحد خواهد بود.) این نسبت در بازار سهام برای فرضا سهمی فولادی ۱ به ۷ بوده و از این رو اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کرد. همین امر سبب شد تا نگاه سنتی کارشناسان و تحلیلگران بازار سرمایه در خصوص معیارهایی نظیر نسبت قیمت به درآمد تضعیف شود و جای خود را به عم=واملی نظیر آنچه گفته شد یا ارزش جایگزینی بدهد.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: در ادامه حضور این افراد در بازار سرمایه با ورود مردم عادی پی گرفته شد و به افزایش بیشتر قیمت‌ها انجامید که حاصل فرهنگ‌سازی، حمایت صریح دولت و بانک مرکزی بود.
هجوم از بانک به بورس
شریعتی در خصوص جریان مثبت نقدینگی به سمت بازار سرمایه گفت: در حال حاضر ورود به نقدینگی از سمت سپرده‌های بانکی به بازار سرمایه با سرعت بیشتری در حال تداوم است و متاسفانه برخی از افراد در حال خروج از شغل خود یا حتی فروش دارایی‌ها به مقصد بازار سرمایه هستند که امر مناسبی نیست. در حال حاضر آمار حکایت از آن دارد که تعداد افراد در حال ورود به بازار سرمایه نسبت به گذشته بسیار بیشتر است. همین امر تعداد سفارش‌های خرید را افزایش داده است. برای مثال در نمادهایی همچون پالایش نفت بندرعباس که ۶۰۰ میلیارد تومان معامله در آن صورت گرفته، سرانه خرید کد حقیقی کمتر از ۳۰ میلیون تومان است. باید به خاطر داشت نمادهایی نیز وجود دارند که سرانه خرید در آنها بالاست. دلیل این امر بزرگ شدن سرمایه افراد حاضر در بازار در کنار نقدینگی افراد تازه وارد است.
در انتظار خرید
روزبه شریعتی در ادامه گفت: روز گذشته میزان ارزش صفوف خرید موجود در بازار ۶ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان بود. در پایان معاملات نیز بدون صف خرید نمادهای تازه عرضه شده مانند شستا ۵ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان تقاضای بالفعلی بود که در صف خرید حضور داشت. در روزهای ابتدایی هفته گذشته بود که بازار سهام در مدتی بسیار کوتاه اصلاح کرد و ارزش معاملات خرد ۱۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان بود که رکورد معاملات خرد را نسبت به قبل ارتقا داد.
وی افزود: این امر حکایت از آن دارد که در حال حاضر عطش خرید در بازار آنچنان بالاست که حتی اجازه اصلاح در روند فعلی را نمی‌دهد. اتفاقاتی از این دست باعث شده تا فعالان بازار رغبت چندانی به فروش دارایی‌های خود نداشته باشند. در این میان البته صندوق‌هایی وجود دارند که به دلیل وظیفه ذاتی خود برای حفظ نقدشوندگی بازار پیش از این اقدام به نقد کردن مقداری از پرتفوی خود کرده‌اند تا در صورت لزوم توانایی حمایت از بازار را داشته باشند.
این کارشناس بازار سرمایه در خصوص تاثیر‌پذیری بالای بازار از اشخاص حقیقی گفت: زیان اصلی معاملات این روزها در دست فعالان حقیقی است، به‌طوری که بیش از ۹۰ درصد داد و ستدها را این دسته از سرمایه‌گذاران انجام می‌دهند. میزان تقاضا از زمان ترور سردار سلیمانی تاکنون به حدی بوده که صندوق‌هایی مانند صندوق توسعه بازار در وضعیتی قرار نگرفته‌اند که مجبور به حمایت از نمادهای مورد معامله باشند.
اقیانوسی به عمق یک سانت
روزبه شریعتی ضمن اشاره به عدم تطابق عمق بازار با نیاز فعلی گفت: به نظر من نسبت به کدهای فعال در بازار که در حدود دو میلیون نفر است شناوری کافی در نمادهای مورد معامله وجود ندارد. در حال حاضر تعداد نمادهای موجود در بازار از ۶۰۰ عدد نیز فراتر رفته با این حال افزایش تعداد نمادها و توسعه کمی بازار سرمایه سبب نشده تا شناوری بازار متناسب با نیازهای موجود افزایش پیدا کند.
وی خاطرنشان کرد: باید دولت در حال حاضر تعداد عرضه‌های اولیه را افزایش دهد و شرکت‌های نظیر آریا ساسول را که در صف عرضه هستند زودتر روانه بازار سهام کند.
این کارشناس بازار سهام در مورد عرضه سهام دولت در بورس و محدودیت زمانی اعمال شده در خصوص واحدهای عرضه شده در قالب ETF گفت: به نظر من نقطه عطف به بازار سرمایه در سال ۹۹ عرضه صندوق‌های ETF خواهد بود که در بردارنده سهام فعلی دولت در بنگاه‌های اقتصادی متعدد است. در حال حاضر حجم تقاضا در بازار سرمایه به حدی بالاست که حتی تاخیر فروش دو ماهه متقاضیان خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری یاد شده، نیز نمی‌تواند خللی در اقبال به عرضه دارایی‌های دولت در بورس تهران ایجاد کند. وی ادامه داد: به نظر می‌رسد که احتیاج دولت برای تامین کسری بودجه از طریق بازار سرمایه سبب می‌شود تا این بازار در ماه‌های پیش رو نیز از حمایت دولت برخوردار باشد چراکه فروش دارایی‌های دولت از این طریق نیازمند تقاضای قوی از طرف خریداران است. در حال حاضر با بازاری روبه رو هستیم که تمامی عرضه‌ها را به راحتی می‌خرد. این در حالی است که در سال ۹۲ عرضه اولیه هلدینگ خلیج فارس پیش از آنکه محدودیت تعداد سفارش برداشته شود با استقبال مواجه نشد.
بلندپروازی در فضای هیجان
روزبه شریعتی در خصوص رویکرد سرمایه‌گذاران در مقطع فعلی نسبت به ارزش جایگزینی شرکت‌ها و نبود جریان نقدی در این دیدگاه گفت: پیشتر شاهد بودیم که با افزایش قیمت شرکت‌ها از سطح P/E مرسوم، بسیاری به سمت این دیدگاه رفتند که نمادهای مورد نظر خود را با معیار ارزش جایگزینی مورد ارزیابی قرار دهند و به جای آنکه وجود جریان نقدی کافی برای تقسیم سود در مجمع را در نظر بگیرند از اختلاف قیمت دارایی با ارزش جایگزینی آن منتفع شوند. با این حال در یک ماه گذشته نگاه بازار حتی از ارزش جایگزینی هم فراتر رفته و صرفاً افراد به دنبال خرید در بازار سرمایه هستند. این رویکرد در حالی اتخاذ می‌شود که افراد یاد شده اغلب درک درستی از ماهیت شرکت‌ها و سهام خریداری شده ندارند و صرفاً قصد آنها از خرید سهام حضور در بازار سرمایه است. در حال حاضر رفتار بازار بسیار هیجانی است و به‌طور کلی می‌توان گفت که بسیاری از مفاهیم و تعاریف تئوریک فاصله گرفته‌اند.
این کارشناس بازار سرمایه در پایان با توجه به وضعیت فعلی بازار رود پیش روی آن را مثبت ارزیابی کرد و گفت: بازار در بازه زمانی یک تا دو هفته پیش رو احتمالا جوی آرام‌تر خواهد داشت. بررسی روند دو سه ماه اخیر حکایت از آن دارد که سیکل‌های افزایشی بازار به حدود ۳۵ روز رسیده است به این معنا که سطح عمومی قیمت‌های سهام ۳۵ روز افزایش می‌یابد و بعد پس از آن اصلاحی ۶ الی ۷ روزه را شاهد هستیم. از این رو فکر می‌کنم که در روزهای پیش رو شاهد اصلاح نسبی قیمت‌ها باشیم و در زمان عرضه‌ای تی اف دولت بازار مجددا با قدرت به روند صعودی خود ادامه دهد.
