گروه بورس |محمد امین خدابخش|
بازارهای جهانی به خصوص بازارهای سهام در هفته‌های گذشته نوسان بسیاری را تجربه کرده‌اند. این نوسان‌ها در حالی اتفاق افتاده که از روزهای پایانی سال 2019 و تقریبا همزمان با شروع سال جاری میلادی متغیرهای موثر بر این بازارها به کلی تغییر کرده‌اند. در حالی که بیشتر ماه‌های سال گذشته میلادی با هیاهوی ناشی از اخبار مربوط به جنگ تجاری میان چین و امریکا گذشت، سال 2020 در حالی به روزهای پایانی ماه فوریه نزدیک می‌شود که کل 51 روز گذشته را با نگرانی‌های ناشی از شیوع ویروس «کووید19» که عموما با نام کرونای جدید شناخته می‌شود، سپری کرده است. همین نگرانی بود که در نخستین روز کاری در سال نوی چینی 400 میلیارد از بهای سهام مورد معامله در بورس‌های پانگهای و شنزن کاست و در نهایت به عقب‌نشینی بهای بسیاری ارزها در منطقه شرق آسیا منتهی شد.
شرکت‌های امریکایی قربانی ویروس چینی
داستان از این قرار بود که تبعات شیوع ویروس جدید در چین تنها به جامعه این کشور محدود نشد و خیلی زود مصائب اقتصادی همه گیر شدن آن توانست حتی زودتر از انتقال ویروس آن به سایر کشورها اقتصاد جهانی را درگیر خود کند. در حال حاضر بسیاری از شرکت‌ها که هر کدام به نوعی در تامین مواد اولیه یا فروش تولیدات نهایی خود با چین سر و کار دارند از بروز مشکلات عدیده بر سر راه درآمد زایی خود سخن گفته‌اند. همین چند روز اخیر بود که بسیاری از رسانه‌های فعال در بازارهای مالی از جمله نیویورک تایمز و مارکت واچ خبر از کاهش شدید فروش کمپانی «اپل» در بازارهای چین و کشورهای پیرامونی دادند. در گزارش نیویورک‌تایمز آمده است که اپل به دلیل وابستگی در تامین مواد اولیه مورد استفاده برای تولید محصولات خود به چین، به دلیل آنکه بسیاری از مناطق صنعتی آن کشور در دو ماه اخیر تعطیل بوده‌اند، با مشکل جدی در تامین قطعات مورد نیاز برای تولید مواجه شده است. این مساله به عاملی بدل شده که هم تولید و هم فروش اپل را در سراسر دنیا با مشکل مواجه می‌کند.
به جز اپل تعداد زیادی از شرکت‌های امریکایی نیز در گزارش‌های درآمدی خود اعلام کرده‌اند که سود‌سازی‌ها به نوعی از ویروس کرونای جدید اثر پذیرفته است. بر مبنای آنچه که «مارکت واچ» در گزارش روز پنجشنبه خود اعلام کرده در نشست شرکت‌های دخیل در شاخص «اس‌اند پی 500» 38 درصد از 364 بنگاه‌ها بررسی شده، در گزارش‌های خود به کرونا اشاره کرده‌اند. در این میان شرکت‌های نظیر کوکاکولا، گیلعاد ساینس و ویزا به همراه اپل از کاهش درآمد خود خبر داده‌اند.
نگاهی به شاخص‌های مطرح امریکا
در روزهای گذشته به دلیل آنچه که پیشتر اشاره شده، بسیاری از از نماگرهای سهام در دو سوی اقیانوس آرام با افت سطح و ضعف در پیشروی مواجه شدند. در حالی که بسیاری از نمادها در بازارهای امریکایی در روزهای گذشته شاهد کاهش قیمت بودند و از طرفی نیز داده‌های ارایه شده از طرف دولت چین حاکی از ان است که این کشور در کنترل بیماری موفق عمل کرده با این حال گفته‌های دیوید آپنهایمر تحلیلگر ارشد بانک سرمایه‌گذاری «گلدمن ساکس» حکایت از آن دارد که ممکن است تاثیرات ثانویه ویورس کرونا از آنچه که هم‌اکنون در قیمت‌های سهام لحاظ شده است بیشتر باشد. در همین راستا آپنهایمر به «cnbc» گفته است که به باور این موسسه تاثیرات شیوع کرونا در قیمت‌های فعلی سهام در وال استریت دست کم گرفته شده است و بازار سهام نیویورک ممکن است در آینده نزدیک از این بابت متحمل اصلاحی قدرتمند‌تر از افت فعلی قیمت‌ها شود.
واهمه‌ها از تداوم تاثیر کرونا در بازار نیویورک سبب شده تا در روزهای گذشته شاهد نزول کم شیب شاخص‌هایی نظیر «داوجونز»، «نزدک» و «اس‌اند پی 500» باشیم. به نظر می‌رسد که آرایش قیمت‌ها در این بازار نشانگر آن است که حداقل در شرایط فعلی سرمایه‌گذاران امریکایی نظری متفاوت از کارشناسان «گلدمن ساکس» دارند.
بر این اساس معاملات هفته گذشته در حالی خاتمه یافت که «داوجونز» همچنان در کانال 29 هزار واحدی نوسان می‌کرد و دو نماگر دیگر در همنوایی با شاخص صنعتی داو نوسان چندانی نداشتند. بسیاری بر این باور هستند که دلیل چنین افت کم شیبی انتظار فعالان بازار در جهت تعدیل سیاست فدرال رزرو در خصوص خرید اوراق قرضه ماهانه است که می‌تواند به حمایت از بازارها کمک کند. در صورتی که این خواسته محقق نشود انتظار می‌رود که در هفته پیش رو شاهد تشدید افت قیمت در بازارهای سهام امریکا باشیم.
واگرایی بازارهای چینی در مقابل بورس‌های شرق آسیا
اما از بازارهای ایالات متحده که بگذریم در آن سوی اقیانوس آرام دو دستگی در اذهان سرمایه‌گذاران مشهود است. در حالی که کشورهای پیرامونی جمهوری خلق چین همچنان تحت تاثیر بازتاب کرونا بر عملکرد شرکت‌ها قرار دارند کاهش بهره استقراض از سوی دولت چین سبب شده تا بازارهای شانگهای و شنزن همچنان به رشد خود ادامه دهند. سرمایه‌گذاران چینی که روزهای ابتدایی سال نو را در شوک وارده به صنایع کشور سپری می‌کردند پس از اعلام حمایت دولت چین از تولید و به تبع آن بازارهای سهام با رشد مواجه شدند. همین امر سبب شده تا پس از سوم فوریه و ریزش بزرگ قیمت‌ها در این روز، شاخص‌های شانگهای و شنزن نه‌تنها مسیری صعودی را پی بگیرند بلکه با شکستن رکورد قبلی در پایان معاملات روز جمعه رکوردی جدید را نیز به ثبت برسانند.
معاملات روز گذشته در حالی پایان یافت که شاخص بورس شنزن در سطح 11 هزار و 629 واحد متوقف شد. این در حالی است که سقف قبلی این شاخص قبل از شیوع کرونا 11 هزار و 115 واحد بوده است. در شانگهای نیز وضعیت تا حد بسیاری به نماگر شنزن شبیه بود. این شاخص اگرچه همچنان با سقف قبلی خود در 3 هزار و 127 واحد فاصله دارد با این حال بعید به نظر نمی‌رسد که در روزهای گذشته همان مسیری را طی کند که همتای شنزنی آن رفته است. گفتنی است روز جمعه در حالی پایان یافت که شاخص یاد شده در سطح 3 هزار و 39 واحد متوقف شد. در سایر بازارهای آسیایی همانطور که گفته شد وضعیت متفاوت بود و تمامی نماگرها شامل «نیکی»، «هنگ سنگ» و «کاسپی» با افت مواجه شدند.
هیاهو در بازار فلزات گرانبها
در بازار فلزات گرانبها اما در بر پاشنه قبلی می‌چرخد. طلا که بی‌توجه به چند و چون اتفاقات با هر ریسکی مورد استقبال سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد روزهای گذشته را با رکوردشکنی‌هایی جالب توجه به پایان برده است. در روز پنجشنبه بود که قیمت طلا از سطح روانی مهم 1600 دلار در هر اونس گذشت و در روز جمعه به سطح یک هزار و 640 دلار رسید.
قیمت نقره نیز این روزها مسیر طلا را می‌رود به‌طوری که در روز گذشته با رسیدن به سطح 18 دلار و 45 سنت توانست خود را بیش از پیش به رکورد سال گذشته خود در سطح 19 دلار و 650 سنت نزدیک‌تر کند. همانطور که در گزارش‌های پیشین نیز به آن اشاره شده بود روند صعودی در بازار فلزات گرانبها مدت‌هاست که آغاز شده پس دوره چند ماه از استراحت حالا کرونا به محرکی برای رشد بیشتر بازار بدل شده است. انتظار می‌رود که در روزهای آتی در صورت عدم تخفیف تبعات کرونا شاهد رشد بیشتر قیمت در بازار فلزات گرانبها باشیم. این احتمال در صورتی که ریسک‌های انتظاری در بازارهای کالایی و سهام در جهان افزایش یابد، بیش از پیش تسریع خواهد شد. گفتنی است انتظاراتی از این دست سبب شده تا نرخ آتی فلزات یاد شده با اختلافی چند دلار از نرخ‌های نقد پیشی بگیرد.
ترس‌های به وجود آمده از بروز بیماری تازه وارد تنها بازار فلزات گرانبها را طی روزهای گذشته سبزپوش نکرده است. افزایش ریسک در بازارها طی چند هفته اخیر به کاهش نرخ استقراض در بسیاری از کشورها به خصوص ایالات متحده انجامیده است. در ساعات ابتدایی معاملات در روز گذشته بود که شبکه «cnbc» امریکا خبر از افت شدید بهره اوراق خزانه 30 ساله در ایالات متحده داد و اعلام کرد که کاهش بازده این اوراق به 1.89 درصد سبب شده تا نرخ این اوراق به پایین‌ترین سطح خود در تاریخ برسد.
افت بازده بدهی یاد شده به این معناست که قیمت آن در روز گذشته نسبت به هر تاریخ دیگری تاکنون کمترین فاصله را تا قیمت اسمی آن داشته است. چنین رویدادی پس از آن رخ داده است که نگرانی از شیوع ویروس کرونا در جهان به خصوص بازارهای امریکا بیش از پیش افزایش یافته و بسیاری از سرمایه‌گذاران را بر آن داشته تا برای فرار از افت بهای دارایی به افزایش سهم اوراق قرضه در پرتفوی خود مبادرت کنند. گفتنی است، دلیل این امر ریسک پایین ابزارهای بدهی دولتی به خصوص اوراق وزارت خزانه‌داری است که توسط دولت امریکا ضمانت شده است. در بازار ارز نیز چند روزی است که بهای دلار در برابر شش ارز عمده بین‌المللی تقویت شده و همین امر شاخص دلار را به رکورد سه سال اخیر بیش از پیش نزدیک کرده است. روز گذشته شاخص دلار که رکورد 103.5 در سال 2017 به ثبت رسانده بود در محدوده 99.5 قرار گرفت. این رشد نشان می‌دهد که از زمان شیوع کرونا ویروس، ارزش دلار در مقابل 6 ارز یورو، پوند، بریتانیا، کرون سوئد، دلار کانادا، ین ژاپن و فرانک سوییس تقویت شده است. این خبر اگرچه در ابتدا ممکن است خوب به نظر بیاید اما باید به خاطر داشت که تداوم این روند به منزله افزایش ارزش تولیدات ایالات متحده در سطح جهان و کاهش مزیت رقابتی تولیدکنندگان امریکایی است.
از دیگر اخبار بازار ارز که به کرونا مربوط می‌شود، تقویت نسبی ارزش ین در مقابل دلار امریکا آن هم پس از ریزش هفته‌های اخیر است. در حالی که تا چندی پیش این ارز قدرتمند به عنوان عاملی برای پوشش ریسک در بازار ارز در نظر گرفته می‌شد، شیوع «کووید19» موجب افت قیمت آن و باختن قافیه به دیگر ارز کم‌ریسک یعنی فرانک سوییس شده است.
فلزات اساسی و خشنودی از یک تبعیض
در حالی که بازارهای کالایی جهان همچنان با آثار سوء افت تقاضا در چین دست و پنجه نرم می‌کنند، یک عامل مهم سبب شده تا تولیدکنندگان سنگ آهن در ایران تاثیر چندانی از این واقعه نپذیرند و دلخوش به وجود تقاضا در داخل همچنان محصولات خود را بفروشند. داستان از این قرار بود که در مهر ماه سال جاری وزارت صمت با اعمال عوارض 25 درصدی بر صادرات سنگ آهن در عمل راه را برای ارزآوری تولیدکنندگان این کانه معدنی بست. این تصمیم که برای جلوگیری از خام‌فروشی و حمایت از تولیدکنندگان داخلی فلزات اساسی نظیر فولاد گرفته شده بود، سبب شد تا در عمل تولیدکنندگان داخلی سنگ آهن از حضور در بازارهای جهانی محروم شوند و به دنبال آن سایه ریسک‌های بین‌المللی نیز از فعالیت آنها رخت بربندد.
به‌جز ایران اما سایر تولیدکنندگان سنگ آهن حال‌و‌روز چندان خوبی ندارند. از طرفی هم تقاضای چین محدود شده و هم افزایش بیم‌ها نسبت به رشد اقتصادی جهان سطح تولیدات مرتبط با محصولات فولادی را تقلیل داده است. این عامل دلیلی شده تا حاشیه سود تولید این محصولات نیز کم شود و احتمالا در صورت تداوم وضع موجود بر روند سرمایه‌گذاری محصولات فولادی در جهان اثر بگذارد. البته نباید فراموش کرد که احتمال فوق در روزهای گذشته و همزمان با انتشار آمار 477 میلیارد دلاری وام‌های پرداخت شده دریک ماه اخیر از سوی بانک‌های چینی، تا حد زیادی کاهش یافته است.
در بازار سایر فلزات قیمت‌ها همچنان روندی کاهشی را طی می‌کنند. بر این اساس مس، روی، سرب و آلومینیوم در آخرین روز گذشته نیز با کاهش قیمت مواجه شدند و به ترتیب و به ازای هر متریک به قیمت 5 هزار و 731، 2 هزار و 132، هزار و 835 و هزار و 704 دلار رسیدند.
کوتاه از بازار طلای سیاه
قیمت نفت نیز در روزهای گذشته مسیر سایر کالاهای اساسی را پیش گرفت و با افت مواجه شد. این افت تا آن حدی ادامه داشت که قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال و وست تگزاس اینترمدییت به ترتیب بهایی برابر با 57 دلار و 3 سنت (1.47 درصد) و 52دلار و 66 سنت (1.22 درصد) داشتند.
