گروه بورس |محمد‌امین خدابخش|
در هفته‌ای که گذشت بازارهای جهانی همچنان در مسیر بیم و امید به حرکت خود ادامه دادند و با سنگین‌تر شدن کفه ترازو به نفع توافق قریب‌الوقوع تجاری شاهد رشد نسبی قیمت‌ها بودند.
اقتصاد جهانی که در ماه‌های اخیر تاثیر زیادی از مناقشات تعرفه‌ای میان چین و امریکا پذیرفته بود، حالا کم‌کم در مسیر بهبود گام بر می‌دارد با این حال قطعی نبودن اخبار خود در هفته‌های اخیر سبب شده تا در بازارهای نظیر سهام شاهد رشد تند و تیز قیمت‌ها نباشیم.
ساز مخالف شاخص‌های چینی با سایر بازارها
آن‌طور که از تحولات چند روز اخیر بر می‌آید با وجود آنکه سخنان دونالد ترامپ توانسته بر رشد نا اطمینانی در بازارها به خصوص بازارهای سهام ایالات متحده بیفزاید، اما تاثیر تخریبی آن به حدی نبوده که بر بازتاب اخبار خوب مخابره شده از مذاکرات تجاری غلبه کند. بنابراین دور از انتظار نخواهد بود که حداقل در کوتاه‌مدت و میان مدت اتمام مناقشات تجاری در دو سوی اقیانوس اطلس نقشی مهم در تقویت اقتصاد جهانی بازی کند و آمارهای اقتصادی منتشر شده چین و امریکا را در ماه‌های آتی بهبود ببخشد. سال 2019 در حالی آغاز شد که ارزیابی بیشتر موسسات رتبه‌بندی و بانک‌های سرمایه‌گذاری بر شروع ضعف در اقتصاد جهانی به خصوص ایالات متحده و چین تاکید داشت. همین امر سبب شد تا ترس از ورود به مرحله رکود در کشورهایی نظیر امریکا افزایش یابد، بهای سهام به واسطه ترس از کاهش سودآوری شرکت‌ها با افت مواجه شود. البته بیم از کاهش سودآوری شرکت‌ها تنها به بازار سهام محدود نماند و ترس از افت مصرف و افول اقتصاد چین به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مواد اولیه ضربه‌ای سنگین به قیمت کالاهای اساسی وارد کرد.
حالا در هفته‌های پایانی سال جاری میلادی موسسه رتبه‌بندی «مودی» باز هم از ضعف اقتصاد جهانی گفته است و رتبه اعتباری بسیاری از کشورها را کاهش داده. اگرچه یکی از مهم‌ترین دلایل ارایه چنین تحلیلی اختلافات تعرفه‌ای با چین بوده است. با این وجود عامل مهمی که در این گزارش به آن اشاره شده نوسانات سیاسی است که بر ریسک‌های مالی و اقتصادی می‌افزاید. دقیقا به دلیل چنین ریسک‌هایی است که حتی با خبر نزدیک شدن به فاز اول توافق تجاری هم تمامی شاخص‌های عمده سهام در آسیا و غرب رشد شارپی را به نمایش نمی‌گذارند.
با نگاهی به روند قیمت‌ها در 3 نماگر «داوجونز»، «اس‌اند پی 500» و «نزدک» اینگونه استنباط می‌شود که تداوم روند کند افزایشی چند ساله در روزهای اخیر و شدت نگرفتن آن کاملا از چنین ریسک‌های نشات می‌گیرد. اگرچه تداوم همین روند نیز در حال حاضر خود بیانگر کاهش خطر رکود استنباطی از سوی سرمایه‌گذاران در آینده نزدیک است. هر یک از این شاخص‌ها در حال حاضر به سقف تاریخی جدیدی را به ثبت رسانده‌اند و افزایش خوشبینی به تداوم درآمدزایی شرکت‌ها سبب شده تا در بالاترین سطح ثبت شده خود در تاریخ وال استریت قرار بگیرند. گفتنی است به غیر از شاخص‌های نقد سهام شاخص‌های آتی نیز در روزهای گذشته رشد مناسبی را به ثبت رسانده‌اند.
آثار مثبت توافق تجاری مورد بحث البته فقط به بازارهای امریکا محدود نمانده است. همانطور که پیش‌تر نیز اشاره شد، شاخص‌های آسیایی نیز در آخرین روزهای هفته گذشته رشد قابل تاملی داشته‌اند. طی آخرین معاملات روز پنجشنبه شاخص بورس توکیو با رشد مواجه شده و به موجب این پیشروی «نیکی 225» به میزان 0.7 درصد ارتقا یافته است. در سایر بازارها نظیر بورس سئول و هنگ کنگ که نسبت به بازارهای چین همگرایی بیشتری با اقتصاد غرب دارند نیز شاخص‌های «کاسپی» و «هنگ سنگ» با رشد مواجه شدند. این در حالی است که شاخص‌های چینی حرکت کاهش داشتند. بورس شانگهای در واپسین روز هفته 0.64 درصد افت را به ثبت رسانده است. به نظر می‌رسد این افت به دلیل افت آمار تولید کارخانهای در جمهوری خلق چین باشد که به نوعی بر ضعف اقتصاد این کشور دلالت دارد. به خصوص آنکه دولت چین حصول توافق میان خود و امریکا را به برداشته شدن همه تعرفه‌ها منوط کرده است. لازم به یاد آوری است که این رویکرد دولت چین بر عدم اطمینان فعالان اقتصادی این کشور نسبت به موضوع توافق می‌افزاید.
کوتاه از بازارهای بدهی
ابزارهای بدهی به خصوص اوراق قرضه دولتی در تمامی کشورها جزو دارایی‌هایی هستند که همزمان با سنگین‌تر شدن سایه رکود بر اقتصاد مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرند. این ابزارها به خصوص اگر دولتی باشند از آن جهت که ریسک اندکی نسبت به دارایی‌های مبتنی بر سهام، کالا و غیره دارند، همسو با قیمت طلا در مواقع بحرانی با افزایش تقاضا مواجه می‌شوند. همین رویکرد موجب شده بود تا بالا گرفتن جنگ تجاری بین چین و امریکا بر اهمیت اوراق قرضه به خصوص اسناد خزانه کوتاه‌مدت و بلندمدت افزوده شود. حالا با افزایش سیگنال‌های مثبت از مذاکرات تجاری میان چین و ایالات متحده بازده اوراق خزانه در ایالات متحده رو به کاهش است. این موضوع از آن جهت بر کاهش ریسک انتظاری سرمایه‌گذاران دلالت دارد که با غلبه عرضه بر تقاضا در بازار این اوراق قیمت اوراق قرضه کاهش و بازده آن افزایش می‌یابد. کاهش نرخ وام‌گیری در این شرایط می‌تواند عاملی مهم برای بهبود سرمایه‌گذاری باشد و در صورت تداوم بر تقویت شاخص‌های اقتصادی ایالات متحده تاثیر مثبت بگذارد. گفتنی است در روز جمعه بازده اوراق 10 ساله و 30 ساله وزارت خزانه داری امریکا به تریتب 1.829 و 2.307 درصد بوده است.
بازار فلزات در دستان اژدهای سرخ
در بازار فلزات اساسی اگرچه ترس از ضعف اقتصاد چین تهدیدی بالقوه برای فروش محصولات و فرآورده‌های معدنی تلقی می‌شود با این حال این تهدید هنوز آنچنان ملموس نیست که بر چشم‌انداز مصرف تاثیری مخرب بگذارد. این مساله پس از آن قابل درک‌تر می‌شود که بیشتر بر افت عرضه برخی محصولات تامل کنیم. برای مثال تولید فولاد چین که همه ساله با شروع فصل سرما به دلیل سیاست‌های زیست محیطی این کشور و مقابله با آلودگی هوا کمتر می‌شود، امسال نیز کاهش یافته است. کاهش یاد شده تولید فولاد در چین را به کمترین میزان خود در هفت ماهه گذشته رسانده است. به دنبال این کاهش تولید و افزایش نسبی تقاضا در چین، قیمت محصولات فولادی با رشد مواجه شده است به‌طوری‌که شاخص میلگرد شانگهای در روز جمعه با دو درصد افزایش رو‌به‌رو شد. این افزایش پس از آن صورت گرفته است که قیمت سنگ آهن در بورس دالیان سیر صعودی به خود گرفت.
بازار محصولات فولادی در روزهای گذشته اخبار خوبی را شاهد بوده است. به جز آنکه تولید واحدهای چینی طی ماه‌های اخیر کاهش یافته دولت چین اعلام کرده است که تمرکز تولید فولاد در این کشور به جای کمیت باید بر کیفیت معطوف می‌شود. چنین عاملی سبب شده تا قیمت هر تن بیلت صادراتی ایران به 365 دلار در هر تن برسد که به نوبه خود خبری بسیار خوب برای تولیدکنندگان داخلی خواهد بود. در بازار مس نیز خبرها از افزایش تقاضا برای خرید حکایت دارد. در حالی که طی هفته گذشته قیمت فلز قرمز رنگ در بازارهای جهانی با رشد 4 درصدی رو‌به‌رو شد، به نظر می‌رسد که در میان مدت با حصول توافق تجاری میان چین و امریکا وضعیت معاملات این فلز بهتر از گذشته شود. با این حال آن‌طور که در گزارش روز چهارشنبه 14 نوامبر وال‌استریت ژورنال منتشر شد تقاضای فلزات اساسی بیش از آنکه از توافق تعرفه‌ای اثر بپذیرد در بلندمدت تحت تاثیر چرخه ساخت و ساز در جمهوری خلق چین قرار خواهد داشت. گفتنی است بر اساس پیش بینی این روزنامه تقاضا برای مس و سایر فلزات اساسی در بلندمدت تحت تاثیر آمار ساخت و ساز چین قرار خواهد داشت.
خوشبختی به زیان طلا
قدیمی‌ترین وسیله پوشش ریسک یعنی طلا این روزها با افت ارزش رو به رو است. این فلز گرانبها که در ماه‌های گذشته به دلیل افزایش ریسک‌های سیاسی و تجاری ناشی از مناقشه تعرفه‌ای با رشد مواجه شده بود، در حال حاضر با کاهش قیمت رو به رو است. دلیل این کاهش قیمت نزدیک شدن به توافق تجاری امریکا با چین است که سبب شده تا با کاهش ریسک در بازارهای جهانی میزان طلا در پرتفوی سرمایه‌گذاران بیشتر از حد لازم باشد. این عامل سبب شده تا قیمت اونس جهانی طلا در روزهای گذشته بیش از پیش تحت فشار قرار گیرد و تا محدوده هزار و 466 دلار افت کند. البته آرام شدن فضای اقتصاد جهانی تنها به زیان طلا نبوده است. نقره نیز به عنوان دومین فلز با ارزش مورد معامله پس از طلا با افت قیمت رو به رو شده است. این افت ارزش حتی به گونه‌ای بوده که اونس نقره نسبت به طلا افت سنگین‌تری را شاهد بوده و هم‌اکنون در قیمت 16.88 دلار به ازای هر اونس داد و ستد می‌شود.
تداوم ثبات در نفت
در بازار جهانی نفت با وجود تغییرات اندک قیمت در روزهای اخیر شاهد ثباتی نسبی بوده است. به نظر می‌رسد که طلا با وجود آنکه با بهبود مناسبات تجاری میان چین و امریکا از وضعیت مصرف بهتری نسبت به قبل برخوردار می‌شود با این حال میزان تقاضا و موجودی انبارهای ایالات متحده به حدسی بوده که موجبات رشد قیمت این کالای استراتژیک را فراهم نیاورد. گفتنی است در روز گذشته هر بشکه نفت وست تگزاس اینترمدیت ارزشی برابر با 57 دلار داشته و نفت برنت دریای شمال نیز با قیمت 62 دلار و 42 سنتی به ازای هر بشکه به فروش رسیده است.
