گروه بورس| محمد امین خدابخش|
بازارهای جهانی به‌خصوص بازار سهام در نیویورک همچنان بیشترین اثر را از اخبار سیاسی می‌پذیرند. در هفته‌های گذشته پس از آنکه آثار منفی جنگ تجاری کم کم خود را در آمار منتشر شده از سوی بانک‌های مرکزی اقتصادهای عمده جهان نمایان کرد، شاهد نرمش بیشتری از سوی دو طرف درگیر در مناقشه تعرفه‌ای، یعنی چین و امریکا بودیم. در حالی که افت قیمت بسیاری از کالاهای اساسی به همراه بهای سهام در بازارهایی نظیر نیویورک و شیکاگو به سایر اقصی نقاط جهان سرایت کرده بود، در هفته گذشته شایعات مهمی پیرامون نزدیک شدن به اولین فاز از توافق تجاری میان ایالات متحده امریکا و جمهوری خلق چین به رسانه‌ها مخابره شد و همین امر خوشبینی سرمایه‌گذاران بازار سهام را دوباره برانگیخت. به نظر می‌رسد دونالد ترامپ که زمانی پافشاری زیادی برای اعمال فشار بیشتر بر نظام تعرفه‌ای بین دو کشور داشت حالا و با افزایش فشارهای داخلی از سوی رقبای دموکراتش سعی دارد تا با تقویت تنها برگ برنده خود یعنی اقتصاد از احتمال شکست کمپین در انتخابات پیش روی ریاست‌جمهوری در سال 2020 بکاهد. در هفته قبل بود که اکثریت حزب دموکرات در کنگره اعلام کرد که تداوم تحقیقات محرمانه آنها را بر آن داشته است تا پیگیری تحقیقات پیرامون استیضاح دونالد ترامپ را از میانه ماه جاری میلادی به صورت علنی دنبال کنند. واضح است که چنین رویکردی می‌تواند در ماه‌های پیش رو ضمن تضعیف جایگاه سیاسی رییس‌جمهور در ایالات متحده به‌طور بالقوه منجر به افزایش عدم اطمینان در بازارهای مالی شود. با این حال آنچه که فعلا فضای غالب را میان سرمایه‌گذاران و معامله گران تعیین می‌کند، حصول توافق در مذاکرات تجاری است که ضمن بهبود تحلیل‌ها از اقتصاد امریکا احتمال رکود اقتصاد جهانی در سال آتی را می‌کاهد.
از رشد تند و تیز قیمت‌ها در امریکا تا عقبگرد شاخص‌های چینی
به دنبال همین رویداد و رشد ارتقاع افق سرمایه‌گذاری در بازارهای امریکایی که از اوایل اکتبر به رشد خزنده قیمت‌ها منتهی شده بود، روند افزایشی در بازار سهام تسریع شد. رونق مجدد بازارها در روزهای گذشته به شکسته شدن سقف تاریخی شاخص‌های «داوجونز»، «نزدک» و «اس‌اند پی 500» انجامید. آنطور که از رفتار فعالان بازار در یک هفته اخیر بر می‌آید ریسک استنباطی سرمایه‌گذاران در ایالات متحده در روزهای گذشته کاهش چشمگیری داشته چرا که دیگر نه خبری از واژگونی منحنی نرخ بهره هست و نه تعرفه‌ها تهدید برای جریان آزاد تجارت تلقی می‌شوند. همین چندی قبل بود که مایک پمپئو خطاب به تصمیم‌گیران اروپایی تمایل خود را به برداشتن تمامی تعرفه‌ها میان دو قدرت اقتصادی دو سوی اقیانوس اطلس ابراز کرد. البته باید به خاطر داشت که رشد تند و تیز قیمت‌ها در روزهای گذشته احتمال اصلاح حرکت صعودی فعلی را نیز افزایش داده است. آنطور که از صحبت‌های برخی از کارشناسان برمی‌آید با توجه به آنکه شاخص «VIX» در حال حاضر تقریبا در کف قرار دارد، تغییر کوتاه‌مدتی جهت قیمت‌ها در شرایط فعلی بعید نیست. با رشد نماگرهای امریکایی به عنوان مهم‌ترین عامل سنجش وضعیت اقتصاد بین‌الملل عملکرد سایر بازارها در اروپا و آسیا نیز اندکی بهتر شد. با این حال آنطور که باید نتوانسته به رشد بورس‌های اروپایی و آسیایی منتهی شود. آنچه که از تغییرات قیمت در بازارهای آسیایی نظیر شانگهای و شنزن بر می‌آید این است که پس از یک دوره تنش که به ضعف متغیرها در چین انجامیده بود، سرمایه‌گذاران چینی اعتماد لازم را به تبعات توافق با امریکا در مقطع فعلی به دست نیاورده‌اند. در اروپا اما اندکی وضعیت متفاوت‌تر دنبال شده است. منفی شدن رشد اقتصادی در آلمان این روزها بر بدبینی سرمایه‌گذاران اروپایی افزوده و از قرار معلوم آنها روزهای پرمخاطره‌تری را نسبت به سایر بازارهای جهان سپری می‌کنند.
کوتاه از بازار جهانی ارز
معاملات هفته گذشته در بازار جهانی ارز در حالی خاتمه یافت که رشد ارزش دلار ارزش بسیاری از اسعار بین‌المللی دیگر نظیر یورو، پوند و ین را تا حدودی تضعیف کرد. خوشبینی به به تعویق افتادن رکود در اقتصاد امریکا ناشی از حصول توافق میان امریکا و چین و اتمام جنگ دیرپای تجاری میان این دو قدرت اقتصادی، سبب شد تا در دو روز پایانی هفته قبل سرمایه‌گذاران با افزایش سهم دلار در پرتفوهای خود بر نرخ برابری دلار امریکا در مقابل سایر ارزها بیفزایند. به موجب این افزایش شاخص دلار که وضعیت این ارز در مقابل 6 ارز قدرتمند دیگر را نشان می‌دهد در روز جمعه از کف کانال 97 به سطح تقریبی 98.2 رساند.
در بازار فلزات اساسی نیز روزهای خوبی در حال سپری شدن است. در حالی که خبر برداشته شدن تعرفه‌ها در دو سوی اقیانوس آرام بر خوشبینی معامله گران افزوده، تولیدکنندگان کالاهای نهایی بیش از پیش بر تقاضای خود برای مواد اولیه افزوده‌اند. همین امر سبب شده تا با بهبود چشم‌انداز قیمت در مواد اولیه، بهای فلزاتی نظیر مس نیز با رشد مواجه شود. خبرها حکایت از آن دارند که تعداد قرار دادهای فروش استقراضی در ماه گذشته نسبت به ماه قبل از آن کاهش معناداری داشته است. از آنجایی که چین بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده فلزات اساسی است، انتظار می‌رود که با کم شدن شر رکود از اقتصاد چین، دورنمای معاملات فلزات نیز با چرخشی جدی مواجه و در سال‌های پیش‌رو صعودی شود. با این حال قیمت سنگ آهن با رشد مواجه نشده و عدم تمایل به خرید بیشتر، موجودی انبار در بازارهای این کشور را کاهش داده است. در ایران اما تلاش فولادسازان به افزایش تعرفه‌ها بر صادرات سنگ‌آهن می‌تواند جریان فعالیت شرکت‌هایی نظیر «کگل» و «کچاد» را به نفعل تولیدکنندگان محصولات فولادی محدود کند. به نظر می‌رسد که نبود سنگ آهن کافی برای تولیدکنندگان داخلی سبب شده تا قیمت رو به رشد فولاد آنها را به فکر مداخله در صادرات این ماده خام بیندازد. با این حال باید به خاطر داشت که قیمت بیلت در بازار واردات جنوب شرق آسیا در ثبات نسبی است و خریداران تمایلی ندارند افزایش قیمت‌ها را بپذیرند چراکه نیاز فوری به خرید بیلت ندارند.
کاهش ریسک و افت قیمت طلا
در بازار فلزات گرانبها بهای هر اونس طلا در آخرین روز هفته به هزار و 461 دلار رسید این در حالی است که تا در کمتر از سه ماه قبل بهای این فلز زرد رنگ بالاتر از هزار و 550 دلار بود. به نظر می‌رسد که مهم‌ترین دلیل افت قیمت طلا در سه ماه گذشته فروکش کردن آتش جنگ تجاری باشد که به مهم‌ترین دلیل افزایش ریسک رکود در اقتصاد جهانی تبدیل شده بود و بسیاری را برای در امان ماندن از تبعات این جنگ و حواشی پیرامون آن به سوی خرید طلا سوق داده بود. گفتنی است قیمت هر اونس طلا در ماه آگوست پس از یک روند صعودی پر قدرت چهار ماهه به 1557 دلار رسید. این دوره از رشد که با تشدید آمار بد اقتصادی و اخبار پیرامون جنگ تعرفه‌ای همزمان بود به رشد 300 دلاری قیمت طلا در دوره یاد شده منجر شد. گفتنی است نقره نیز حال و روزی مانند طلا داشته و طی هفته‌های گذشته از 19.5 دلار در هر اونس به 16.8 دلار در پایان معاملات روز جمعه افت کرده است.
نگاهی به بازار جهانی نفت
در بازار جهانی نفت اما شرایط اندکی با آنچه که در بازارهای دیگر وجود دارد اندکی متفاوت است. در حالی که حصول توافق میان چین و امریکا چشم‌انداز مصرف کالا را افزایش داده با این حال قیمت طلای سیاه در روزهای گذشته افزایش چندانی نداشته و به نوعی می‌توان گفت که بازار جهانی نفت نسبت به تحولات سیاسی میان دو قدرت برتر در صحنه اقتصاد جهانی توجه چندانی ندارد. به تازگی کارتل کشورهای صادرکننده نفت موسوم به اوپک دورنمای روند قیمتی نفت در سال‌های پیش رو را ترسیم کرده است. اوپک با استناد به شرایط پیچیده بازار و نشانه‌های استرس در اقتصاد جهانی، پیش‌بینی خود درباره رشد تقاضای نفت جهان در میان‌مدت و بلندمدت را کاهش داد. این سازمان در گزارش «دورنمای نفت جهان» در روز سه‌شنبه، ۱۴ آبان‌ماه، اعلام کرد که ۱۲ماه گذشته برای بازار انرژی چالش‌برانگیز بوده است.
اوپک اعلام کرد است که نشانه‌های استرس در اقتصاد جهانی مشاهده شده‌اند و دورنمای رشد جهانی، حداقل در کوتاه‌مدت و میان‌مدت، طی یک سال گذشته بارها بازنگری کاهشی داشته است. بر این اساس، اوپک ارقام دورنمای خود برای تقاضای جهانی نفت تا سال ۲۰۲۴ میلادی را به ۱۰۴ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز و در سال ۲۰۴۰ میلادی به ۱۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز کاهش داده است. این سازمان اعلام کرد که انتظار دارد در 5 سال آینده، تقاضای نفت با روندی نسبتا سالم به رشد خود ادامه دهد. میانگین رشد تقاضای نفت در میان‌مدت حدود یک میلیون بشکه در روز در هر سال خواهد بود و بخش عمده رشد تقاضا به کشورهای غیر عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی مربوط خواهد بود. در گزارش اوپک پیش‌بینی شده که رشد تقاضای نفت از حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۱۸ میلادی به ۵۰۰ هزار بشکه در روز در پایان دهه آینده میلادی کاهش یابد. همچنین در سال ۲۰۱۸ میلادی سهم نفت در تأمین انرژی جهان ۳۱ درصد و بالاتر از زغال‌سنگ و گاز بوده است، در حالی که گفته می‌شود طی ۲۰ سال آینده، نفت بیش از ۲۸درصد از انرژی جهان را تأمین خواهد کرد. گفتنی است معاملات نفت در هفته گذشته در حالی به اتمام رسید که قیمت هر بشکه نفت وست تگزاس اینترمدیت به 56 دلار رسید و قیمت نفت برنت دریای شمال نیز از 61 دلار فراتر نرفت.
