گروه بورس|محمدامین خدابخش|
رونق معاملات سهام در دو روز گذشته با شدت بیشتری ادامه یافت و توانست ارزش بورس تهران را بر اولین‌بار در طول فعالیت این بازار از یکهزار تریلیون تومان فراتر ببرد. این بازار که در ماه‌های اخیر توانسته در سایه رکود نسبی بازارهای موازی همچون طلا و ارز، بازده دور از انتظاری را نصیب سرمایه‌گذاران خود کند، بیش از هر چیز رشد خود را مدیون سود سرشاری بوده که تا به این جای کار نمادهای دلاری بازار، توانسته‌اند در صورت‌های مالی خود منعکس کنند.
سوار بر موج دلار
حرکت شاخص‌ها در بازار سرمایه کشور که همواره محرک‌های تورمی داشته‌اند، در ماه‌های اخیر تحت تاثیر رشد قیمت دلار در سامانه نیما و انجام فروش‌های کل سال 98 با مبنای قیمت‌های جدید، با افزایشی چشمگیر رو به رو شده‌اند. این افزایش که در ابتدا با پیش زمینه بنیادی قیمت نمادهای فلزی-معدنی را تکان داد در ادامه به سایر نمادها از جمله پتروپالایشی‌ها رسید. همین سیل خروشان نقدینگی که به واسطه ارزندگی سهام شرکت‌ها شکل گرفته بود در نهایت موجب شد تا شاخص بورس تهران از ابتدای امسال تا پایان معاملات انجام شده در روز گذشته 100 هزار واحد رشد کند، رشدی که حاکی از پیشروی 54 درصدی میانگین قیمت‌ها در بازار مورد بحث است. با این حال اگر افزایش قیمت‌ها را بطور پیوسته مورد بررسی قرار دهیم خواهیم دید که دور جدید رونق در داد و ستدهای سهام در واقع از ابتدای اسفندماه سال گذشته آغاز شده است. بنا براین اگر بخواهیم جهش نماگرهای بورس تهران را با دقت بیشتری مورد بررسی قرار دهیم، رشد شاخص نه از کانال 178 هزار واحدی بلکه از سطح 157 هزار و 387 واحد آغاز شده است. با این حساب بورس تهران از آخرین کف ثبت شده روی نمودار دماسنج اصلی بازار تا پایان روز گذشته صعودی 75 درصدی داشته است.
دلگرمی سیاسی دلیل بی‌توجهی به تحولات ارزی
اما از رشد و نرخ‌های ثبت شده طی هفته‌های اخیر که بگذریم، رشد قیمت‌ها که تا همین چندی قبل مرهون افزایش نرخ ارز در کشور بود، حالا رنگ و بویی متفاوت به خود گرفته است. بازار که همواره به قیمت دلار واکنشی جدی نشان می‌داد در روز دوشنبه و پس از آنکه خبر سفر غیرمنتظره محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان منتشر شد، رویکردی متفاوت را از خود به نمایش گذاشت. به نظر می‌رسد، بازار که یک بار از تغییرات قیمت ارز نفعی شگرف برده حالا با وزن‌دهی به اخبار سیاسی، گشایش احتمالی در این زمینه را مد نظر قرار داده است. دلیل این واقعه امیدواری به تسهیل شرایط فروش و رونق احتمالی تولید در بسیاری از صنایع است که در صورت حصول نتیجه از فرآیند دیپلماتیک به دست خواهد آمد.
بازار سرمایه ایران که همواره وزن زیادی برای تحولات سیاسی قائل است، تحریم‌های یکجانبه و خصمانه ایالات متحده بر سر مساله برجام را متغیری مهم در نظر گرفته که در صورت حل و فصل آن می‌تواند امید زیادی به رشد سودآوری شرکت‌ها داشت. طبیعی است که در چنین شرایطی شاهد رشد قیمت در نمادهایی باشیم که بیشترین ارتباط را با بازارهای جهانی دارند، چراکه تسهیل شرایط از یک سو هم توان رقابت آنها را در این بازارها افزایش می‌دهد و هم فرضتی فراهم می‌کند تا محصولات خود را با قیمتی بیتشر و در حجم بیشتری به فروش برساند.
نرخ پایین گاز، منجی پتروشیمی‌ها
اما با نگاهی دقیق‌تر به فراز و نشیب قیمت‌ها می‌توان دریافت که اگرچه بازده یاد شده، رقم قابل توجهی را نشان می‌دهد، با این حال بازبینی شاخص صنایع حکایت از آن دارد که در میان برخی از نمادها شاهد رشد کمتری نسبت به میانگین بوده‌ایم. در واقع در حالی که صنایعی همچون «زراعت» در 6 ماه اخیر رشدی 388 درصدی داشته است، صنایع شیمیایی که در برگیرنده نماد معاملاتی شرکت‌های پتروشیمی و شیمیایی است نتوانسته بیش از 60 درصد رشد کند. این در حالی است که اگر تغییرات قیمت پتروشیمی‌ها را در مدت مورد اشاره بررسی کنیم از بازدهی آنها نیز از عدد یاد شده اندکی پایین‌تر خواهد بود. پتروشیمی‌ها که در حال حاضر حجم عظیمی از معاملات بازار سهام را به خود اختصاص می‌دهند، با احتساب ارزش خود شرکت‌های فعال در صنعت و سرمایه‌گذاری‌هایی که حجم عظیمی دارایی آنها به شرکت‌های تولید محصولات پتروشیمی اختصاص یافته، ارزش فراتر از 282 هزار میلیارد تومان را شامل می‌شوند که اگر آن را با ارز یک میلیون و دویست هزار تومانی بازار سهام (مجموع بورس و فرابورس) بسنجیم، خواهیم دید که در حدود 25 درصد از ارزش کل بازار سهام ایران به این نمادها اختصاص یافته است. همین سهم خود بر وزن سنگین نمادهای پتروشیمی بر سمت و سوی حرکت شاخص‌ها در بازار یاد شده دلالت دارد. در همین راستا آنچه که در معاملات روز دو روز گذشته اتفاق افتاد، حکایت از آن داشت که بازار می‌تواند روی افزایش قیمت در نمادهای پتروشیمی نیز حساب کند. در این روز معاملات بورس و فرابورس در حالی پی گرفته شد که نمادهای پتروشیمیایی نقش مهمی در افزایش نماگرهای بازار داشتند. به نظر می‌رسد که دلیل این امر نگاه بازار به آتیه این نمادها باشد.
خوراک گاز، محور توسعه پتروشیمی‌ها تاکنون
صنعت پتروشیمی ایران که به دلیل دسترسی آسان به منابع گازی رشدی نامتوازن را شاهد بوده و کلیتی گاز محور پیدا کرده است. این عامل اگرچه به عدم تنوع محصولات پتروشیمی و نقص زنجیره تولید منجر شده اما حداقل کار تحلیلگران سهام در این حوزه را راحت کرده است. عامل یاد شده سبب شده است تا قیمت گاز دریافتی مهم‌ترین عامل در محاسبه قیمت تمام شده محصولات صنعت پتروشیمی در ایران باشد. این نمادها که در آغاز تیرماه با نرخ نزدیک به 7 سنت گاز به استقبال گزارش‌های سه ماهه شرکت‌ها رفتند در حالی با گاز 700 تومانی در هر متر مکعب مواجه شدند که انتظار می‌رفت قیمت این ماده استراتژیک در صورت‌های مالی آنها با نرخی در حدود 11 سنت در صورت‌های مالی سه ماهه محاسبه شده باشد. داستان از این قرار است که رویداد مورد اشاره در صورت تکرار در گزارش‌های 6 ماهه شرکت‌ها می‌تواند هریک از آنها را به شکل با اهمیتی تحت تاثیر قرار دهد اما آنچه باید مدنظر قرار گیرد این است که اولاً؛ تاثیرپذیری همه شرکت‌های پتروشیمی از این رویداد برابر نیست، چراکه سهم گاز از بهای تمام شده محصولات آنها متناسب با نوع فرآورده تولیدی متفاوت است و ثانیاً؛ دو شرکت پتروشیمی فجر و پتروشیمی مبین به دلیل ماهیت فعالیت‌شان اصلا تاثیری از این اتفاق نخواهند برد. این دو شرکت که در واقع تامین‌کننده مواد مورد نیاز شرکت‌های این صنعت هستند، به دلیل آنکه برای تداوم فعالیت خود گاز مصرف نمی‌کنند، به طبع اثری نیز واقعه نخواهند برد. باید به خاطر داشت که قیمت خدمات این دو شرکت هرچه که باشد آنها تنها کارمزد خدمات خود را دریافت خواهند کرد و نمی‌توان انتظار داشت که تاثیری با اهمیت را از این بابات در صورت‌های مالی خود بگنجانند.
پتروشیمی‌های فروش داخل در خط مقدم رشد
در همین رابطه روزنامه «تعادل» به مصاحبه با دو تن از کارشناسان بازار سرمایه پرداخت و نظرات آنها را در خصوص شرایط فعلی و مسیر پیش روی نمادهای پتروشیمی جویا شد. در همین باره روزبه شریعتی در خصوص گزارش‌های ماهانه شرکت‌های پتروشیمی گفت: این نمادها در گزارش‌های سه ماه خوب ظاهر شدند و تاکنون نیز گزارش‌های ماهانه خوبی را از عملکرد مردادماه روانه کدال کرده‌اند. بطور کلی اگر بخواهیم شرایط فعلی این نمادها را مد نظر بگیریم، شرکت‌های اوره ساز شامل «شپدیس»، «خراسان» و «کرماشا» از وضعیت خوبی برخوردارند که در این میان دو نماد آخر به دلیل اینکه از مقیاس کوچک‌تری از فعالیت برخوردارند، وضعیت فروش بهتری دارند. چرا که «خراسان» و «کرماشا» نقدی می‌فروشند و «شپدیس» به دلیل صادراتی بودن قرار دادهای مدت‌دار دارد. وی افزود: گزارش‌های مردادماه وضعیت خوبی داشته و تا اینجای کار به نظر می‌رسد که وضعیت مقداری فروش شرکت‌های یاد شده تفاوت چندانی با ماه قبل نکرده است. بنابراین بی‌راه نخواهد بود که بگوییم در صورت ثبات سایر شرایط و عدم وقوع اتفاق‌های غیر منتظره تکرار گزارش‌های بهار برای تابستان نیز کاملا محتمل است. وی خاطرنشان کرد که دلیل این ادعا ثبات نرخی است که در فروش این شرکت‌ها مشاهده شده است. با وجود آنکه نرخ‌های جهانی تحت تاثیر مناقشات تجاری میان امریکا و چین تا حد بسیاری افت کرده است با این حال شرکت‌های پتروشیمی به دلیل انجام معاملات خود بر مبنای قرار دادهای سلف، اثر مخرب جنگ تعرفه‌ای را آنطور که انتظار می‌رفت در فعالیت خود مشاهده نکرده‌اند.
ثبات آینده پتروشیمی در گرو ی تصمیم دولت
شریعتی گفت: با وجود اینکه در برخی از صنایع نشانه‌هایی از رکود دیده شده است، با این حال صنعت مورد اشاره در خصوص شرکت‌های دارای فروش داخلی چنین چیزی را شاهد نبوده است. در حال حاضر توجه بسیاری از تحلیلگران به نرخ‌های شکل گرفته در بورس کالا و قیمت معاملات بازارهای جهانی معطوف است. از آنجایی که هم‌اکنون قیمت‌ها تقریبا در کف قیمتی قرار دارند بنا براین نمی‌توان انتظار داشت که قیمت‌ها از نقطه فعلی افت قابل توجهی را شاهد بود. این کارشناس بازار سرمایه گفت: بر اساس آنچه گفته شد با توجه به آنکه قیمت خوراک این صنعت در حال حاضر در حدود 6.5 سنت است، به نظر می‌رسد در صورتی که قیمت خوراک از سوی دولت تغییر نکند، وضعیت با ثباتی را در آینده سود‌سازی پتروشیمی‌ها نظاره‌گر باشیم. بنابراین در صورتی نرخ دلار نیمایی کاهش چشمگیری نداشته باشد و گزارش‌های شش ماهه نیزبنا بر انتظارات از وضعیت خوبی برخوردار باشد، می‌توان تصویر نسبتا خوبی برای EPS شرکت‌های صنعت تا پایان سال داشت. عواملی از این دست سبب شده تا در حال حاضر که بوی گشایش‌های سیاسی به مشام سرمایه‌گذاران می‌رسد، بازار توجه بیشتری به این نمادها نشان دهد و همزمان با بهبود جو روانی بازار، وضعیت معاملات این نمادها نیز در بازار سهام بهتر شود.
زمستان، فصل رشد تقاضای پتروشیمی
دیگر کارشناس حوزه بازار سرمایه در رابطه با مسیر پیش روی نمادهای پتروشیمی در بازار سهام با وی مصاحبه کردیم مهرزاد منتظری بود. این کارشناس در خصوص دلیل اندک بودن نرخ خوراک نسبت به انتظارات گفت: از آنجا که نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بر مبنای فرمولی محاسبه می‌شود که نیمی از آن قیمت گاز در مصارف داخلی است و نیمی دیگر نیز از قیمت معاملات این کالا در بازارهای جهانی تبعیت می‌کند. لذا امری دور از انتظار نخواهد بود که قیمت گار پتروشیمی‌ها در صورت‌های مالی 6 ماهه نیز رقمی بین 6 تا 7 سنت را شامل شود. دلیل این امر ثبات قیمت در داخل و افت قابل توجه قیمت حامل‌های انرژی در بازارهای بین‌المللی است. این کارشناس بازار خاطرنشان کرد: با این حال آنچه که باید توجه داشت اختلاف قیمتی است که شرکت‌های مذکور در 6 ماهه دوم سوال به شرکت ملی گاز می‌پردازند. در واقع بر مبنای فرمولی که شرکت‌های پتروشیمی خوراک خود را دریافت می‌کنند، شرکت ملی گاز در نیمه نخست سال گاز را با 10 درصد تخفیف به این دسته از خریداران خود می‌فروشد، این در حالی است که در فصول سرد سال شاهد خرید گاز مورد مصرف شرکت‌های پتروشیمی با قیمتی حدودا 10 درصد بالاتر از مبنای به دست آمده در فرمول هستیم. همین امر موجب می‌شود تا شرکت‌های فعال در این صنعت نسبت به 6 ماه دوم سال عملا 20 درصد گرانتر خوراک مورد نیاز خود را تهیه کنند. منتظری افزود: آنچه که باید توجه داشت، به کف رسیدن قیمت بسیاری از کالاهای اساسی شامل محصولات پتروشیمی است. در حال حاضر شاهد قیمت‌هایی هستیم که بسیاری از آنها در زمان بحران‌های اقتصادی شاهد آن بودیم. از این رو نمی‌توان تصور کرد که قیمت‌ها از سطوح فعلی بتوانند کاهش بیشتری داشته باشند؛ عاملی که می‌توان آن را به فال نیک گرفت. وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر اگرچه عواملی همچون افزایش قیمت گاز می‌تواند سود صنعت را کاهش دهد، با این حال P/E پایین بسیاری از نمادها به علاوه جو مثبت شکل گرفته در خصوص کاهش تنش‌ها میان ایران و امریکا، این امکان را فراهم می‌کند تا شاهد معاملات پر رونقی میان نمادهای پتروشیمیایی بازار باشیم. منتظری گفت: در صورت بروز نتیجه عملی و قابل توجه در تعاملات سیاسی می‌توان انتظار داشت که بازار سهام به یکه‌تازی ماه‌های اخیر در کسب بازده ادامه دهد. دلیل این امر این است که در صورت کاهش ریسک‌های سیاسی، سایر بازارها از آن‌رو که در سال گذشته با رشدی هیجان برمبنای تحریم رشد کرده بودند، با رکود بیشتری مواجه خواهند شد. در چنین حالتی نیز تنها بازار سهام و صنعت کشور خواهد بود که از تسهیل شرایط تولید و بهبود وضعیت فروش بهره خواهد برد.
