گروه بورس |محمد امین خدابخش|
معاملات هفته گذشته تقریبا از سکونی نسبی برخوردار بود و با وجود آنکه در خلال معاملات این هفته نوسان قیمت در معاملات بسیاری از دارایی‌ها مشاهده شد، اما برآیند کلی معاملات به تغییری مهم در شاخص‌های عمده بین‌المللی منتهی نشد. سرمایه‌گذاران در حالی به تعطیلات دو روزه آخر هفته رفتند که ترس از تداوم افزایش ریسک‌های سیاسی و تجاری بیشترین اثر را بر روند کلی معاملات در بازارهای مالی بین‌المللی داشت. همین امر سبب شد در هفته‌ای که گذشت در بازار سهام اغلب اقتصادهای مهم دنیا شاهد نوسان‌هایی کم شیب باشیم که حاکی از در جا زدن قیمت‌ها بود.
این بازارها که بیشترین اثر را از رویدادهای سیاسی و اقتصادی دنیا می‌پذیرند و هرکدام به نوعی دماسنج اقتصاد کشور خود هستند، هفته گذشته را در انتظار تحولات پولی و تغییر نرخ بهره از سوی بانک‌های مرکزی همچون فدرال رزرو به اتمام رساندند. در حالی که نهادهایی همچون فدرال رزرو تمایل چندانی به کاهش نرخ بهره ندارند و گفته‌های مقامات این نهاد در سراسر دو هفته اخیر حاکی از احتمال تداوم ثبات نرخ بهره در سطوح فعلی بود، با این حال سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی در سراسر جهان به عنوان عامل مهم برای تداوم رونق در کسب و کار شرکت‌ها به این عامل نگاه می‌کنند. تاثیر این امر به آنجا رسیده که حالا بازتاب روانی کاهش نرخ بهره در اقتصاد امریکا تقریبا از اثر واقعی آن بیشتر شده و هر صحبتی درخصوص آنکه از سوی مقامی مسوول مطرح شود به‌راحتی می‌تواند قیمت‌ها را دستخوش تغییر کند.
برای اینکه درک بهتری از چرایی این مسائله داشته باشیم باید به شرایطی که سال 2019 با آن آغاز شد نگاهی بیندازیم. سال جاری میلادی در شرایطی آغاز شده که موسسات مختلفی همچون گلدمن ساکس و غیره در چشم‌انداز خود از این سال، نیمه دوم آن را شروع نقطه ضعف در آمارها و متغیرهای اقتصادی ایالات متحده نامیده بودند و انتظار داشتند که ضعف یاد شده بتواند در سال بعد از آن یعنی 2020 به رکودی جدی‌تر تبدیل شود.
به دنبال همین رویداد بود که لزوم کاهش نرخ بهره در اذهان برخی از تحلیلگران بازارهای سهام تقویت شد. دلیل این امر نیز کاستن از مصائب رکود احتمالی و ایجاد شرایطی بود که به کمک آن بتوان در صورت جدی شدن رکود در سال‌های آتی، از افزایش نرخ بهره به عنوان محرکی برای جذب پول و اعمال سیاست انقباضی بهره برد. به دنبال این رویکرد می‌شد در کوتاه‌مدت هم رونق را با به صرفه کردن سرمایه‌گذاری تا حدودی حفظ کرد و هم در صورت تضعیف شرایط و لزوم افزایش نرخ بهره در سال‌های پیش رو، نرخ یاد شده به‌طور غیر معمول افزایش پیدا نمی‌کرد. ذهنیت یاد شده و لزوم کاهش نرخ که از سوی فعالان عادی بازار به شکلی ساده‌تر درک شده بود، موجب شد تا در دو هفته اخیر نیاز به کاهش نرخ بهره از سوی سرمایه‌گذاران بیش از پیش احساس شود. دلیل این رویداد افت نرخ اوراق دو ساله نسبت به اوراق 10 ساله که از آن به عنوان زنگ خطری برای رکود اقتصادی در امریکا یاد می‌شود. همانطور که در گزارش‌های پیشین به آن اشاره شده است در 50 سال گذشته هر گاه که این امر اتفاق افتاده با اختلافی تقریبا دوساله ایالات متحده وارد رکود اقتصادی شده است. دلیل کاهش نرخ بهره اوراق دو ساله نسبت به نرخ بهره اوراق 10 ساله بیشتر شدن ریسک ادراک شده از سوی سرمایه‌گذاران در کوتاه‌مدت نسبت به بازه بلندمدت بوده است.
با این حال ایستر جورج، رییس فدرال رزرو ایالت کانزاس روز گذشته طی مصاحبه‌ای که با شبکه تلوزیونی CNBC داشت، اعلام کرد که کاهش نرخ بهره دو ساله نسبت به نرخ 10 ساله اگرچه امری جدی است و از چهاردهم جولای تاکنون دو بار اتفاق افتاده، آنچنان که به نظر می‌رسد بد نیست. خانم جورج دلیل ادعای خود را شرایط حاکم بر اقتصاد جهانی عنوان کرد و گفت که به نظر او تصمیم ساز پولی در امریکا می‌تواند بخشی از ذخایر عظیم اوراق قرضه در اختیار خود را به فروش برساند تا با کاهش قیمت اوراق مورد نظر نرخ بهره آن بار دیگر افزایش یابد.
تمامی این عوامل و گفته‌هایی از این دست سبب شد تا در هفته اخیر تمامی بازارهای سهام، با نوسان هفتگی کمتری به کار خود خاتمه دهند. یکی از این بازارها که ثبات و نوسان اندک آن در طول هفته گذشته جالب توجه بود بازارهای شرق آسیا بودند، به‌طوری‌که شاخص بورس توکیو، نیکی در سطح 20 هزار و 710 واحد به کار خود خود خاتمه داد و شاخص بورس شانگهای در سطح دو هزار و 897 واحد به انتظار تداوم معاملات در هفته آتی نشست. همچنین هنگ‌سنگ که وضعیت نمادهای بورس هنگ‌کنگ را نشان می‌دهد به سطح 26 هزار و 179 واحد رسید و بورس سئول اگرچه در آخرین روز با افت 0.14 درصدی همراه بود اما از سطح هزار و 948 واحد پایین‌تر نرفت.
آرامش نسبی در بازار نقره و طلا
با نگاهی به معاملات فلزات گرانبها آنچه مشهود می‌شود، سکون تقریبی قیمت در این دو فلز گرانبها است.قیمت طلا که در ماه‌ها و هفته‌های گذشته به شکل قابل توجهی افزایش یافته و از 1270 دلار رشدی تقریبا بی‌وقفه را شاهد بوده است، در حالی هفته گذشته را به اتمام رساند که پس از دستیابی به سقف 1530 دلاری در هفته قبل از آن، بارها به حمایت هزار و 492 دلاری واکنش نشان داد و از آن قیمت پایین‌تر نرفت.
به نظر می‌رسد که دلیل این امر انتظار به ثبات نسبی نرخ بهره در ایالات متحده باشد. در حالی که تنش‌های تجاری عدیده میان چین و امریکا در هفته‌های اخیر توانست ریسک معاملات در سایر بازارها را افزایش دهد و با هجوم سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های کم ریسکی همچون طلا، قیمت آنها را با شیبی به دور از انتظار افزایش دهد، حالا افت تنش‌ها میان دو قدر اقتصادی مهم در صحنه بین‌المللی، آرامش را هر چند شکننده به بازارها بازگردانده و موجب شده است تا در هفته اخیر سطوح فعلی قیمت برای خرید طلا جذاب نباشد. اگرچه باید این را هم به خاطر داشت که تداوم وضع موجود می‌تواند در نهایت به رشد بیشتر قیمت طلا در هفته‌های پیش رو منتهی شود و همانطور که انتظار می‌رود، قیمت هر اونس از این فلز گزانبها را به سمت قیمت‌های 1600 یا حتی 1700 دلار سوق دهد. می‌توان مهم‌ترین دلیل این رویکرد را کسری بودجه تخمینی 960 میلیارد دلاری تا پایان سال 2019 دانست که بنا بر گفته بسیاری از کارشناسان ممکن است، حتی در سال 2020 از یک تریلیون دلار نیز فراتر برود. مسلما در صورت بروز چنین شرایطی چشم بازارها باز هم به دست فدرال رزرو خواهد بود تا نرخ بهره را نسبت به آنچه که فعلا هست تا چند پله دیگر نیز کاهش دهند.
قیمت نقره نیز روی نمودارها، شرایطی مشابه طلا دارد. این دارایی که تقریبا همراه با اونس طلا دور تازه صعود خود را آغاز کرده هم‌اکنون در سطح 17 دلار به ازای هر اونس داد و ستد می‌شود. این در حالی است که آخرین سقف ثبت شده آن 17.4 دلار بوده است.
کاهش وزن در فلزات اساسی
در بازار فلزات اساسی اما شرایط فلزات گرانبها اندکی متفاوت است. این فلزات در حالی هفته اخیر را به اتمام رساندند که کاهش قیمت در کالاهایی همچون سنگ آهن، مس و ... ادامه داشت. در طول این هفته قیمت سنگ آهن که به واسطه جنگ تجاری میان و چین امریکا در سراشیبی کاهش قرار گرفته بود و در روز سه شنبه به پایین‌ترین سطح خود در پنج ماه گذشته رسید، بازهم به دلیل بروز حادثه در فعالیت شرکت واله در روز جمعه با افزایش رو به رو شد. بیشترین اثر از این خبر را در بورس کشورمان نمادهایی نظیر «کگل» و «کچاد» می‌پذیرند. البته باید به خاطر داشت که بروز حادثه در خط آهن «ویترویا میناس» برزیل تنها دلیل حمایت از قیمت این کانه فلزی نبوده است. دلیل مهم دیگری که توانسته قیمت سنگ آهن را با رشد مواجه کند نزدیک شدن به روز ملی چین است که خریداران چینی را به افزایش خرید و دپوی سنگ آهن قبل از شروع تعطیلات ترغیب می‌کند.
اما دیگر محصولی که در بازارهای این هفته با افت قیمت مواجه شد، مس بود. مس که در آخرین روز معاملات هفته به ازای هر متریک تن قیمتی برابر 5هزار و 662 دلار داشت، در هفته‌های اخیر کاهش جدی را تجربه کرد و به زیر 6 هزار دلار آمد با این حال، عدم افت مقداری در فروش محصولات و افزایش نسبی قیمت ارز در سامانه نیما موجب شد تا کاهش قیمت این محصول تاثیری جدی بر بازار سهام در تهران نگذارد و قیمت‌ها افت چندانی را تجربه نکنند. به هر روی آنچه که درنمودار قیمت مس مشاهده می‌شود، کاهش سبب افت قیمت در فلز سرخ است که احتمالا به افزایش نسبی قیمت این محصول در آینده‌ای نزدیک می‌افزاید.
سایر فلزات اساسی نیز در روزهای اخیر وضعیت چندان متفاوتی از مس و سنگ آهن نداشته‌اند. بر این اساس هفته گذدشته در حالی خاتمه یافت که هر تن آلومینیوم در قیمت هزار و 747، هر تن روی 2هزار و 247، و هر تن سرب با بهایی معادل 2 هزار 75 دلار معامله شدند.
