گروه بورس|مسعود کریمی|
ارزش معاملات به عنوان یکی از پارامتر‌های مهم و اساسی مورد توجه سرمایه‌گذاران بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران در نظر گرفته می‌شود. نگاهی به داد و ستد‌های روز گذشته تالار شیشه‌ای حافظ و شرکت فرابورس نشان می‌دهد که ارزش معاملات مجموع این 2 بازار در رقمی کمتر از یک هزار میلیارد تومان قرار دارد. در همین حال، اغلب صاحب‌نظران بازار سرمایه این رقم را نشانه‌ای از نبود نقدینگی تازه عنوان می‌کنند و بر این باورند که عدم وجود نقدینگی از عدم استقبال فعالان بازار‌های مالی از این بخش اقتصاد کشور نشات می‌گیرد. به هر روی، خرید و فروش سهام شرکت‌ها و صنایع بدون چشم‌انداز مناسب و فقط با استراتژی کسب بازدهی در معاملات روزانه نه تنها منجر به رشد بازار نمی‌شود بلکه با ماهیت اصلی سرمایه‌گذاری در بورس نیز تفاوت بسیاری دارد. در همین حال، فعالان بازار سهام بر این باورند که تداوم بلندمدت جابه‌جایی لحظه‌ای سهام موجود در پرتفوی می‌تواند به نوعی باعث ایجاد هرج و مرج در جریان معاملاتی شود و قشر تازه وارد را دچار سردرگمی کند. این در حالی است که معاملات این‌چنینی می‌تواند به عنوان سدی در مقابل شرکتی که از پتانسیل رشد بلندمدت با شیب کمتری برخوردار است، محسوب شود. به هر روی، فارغ از موضوعات داخلی بازار سهام، روز دوشنبه بنا بر اعلام برخی از مقامات اتحادیه اروپا موعد رونمایی از سازوکار مالی ویژه تجارت با ایران بود که تا لحظه تنظیم این گزارش هیچ خبری در این زمینه منتشر نشد اما بازار گمانه‌زنی‌ها در این خصوص بسیار داغ دنبال شد بطوری که عده‌ای رونمایی از SPV را به واسطه اتحادیه اروپا منوط بر تصویب FATF در ایران مطرح می‌کنند و در مقابل برخی دیگر معتقدند که ایران ابتدا رونمایی از SPV توسط اتحادیه اروپا و سپس تصویب FATF با توجه به شرایط را در دستور کار خود قرار داده است. در همین حال، اغلب فعالان اقتصادی معتقدند که در حال حاضر عدم توانایی وارد کردن دلار در برابر فروش نفت یا سایر مواد خام به کشور از مشکلات بزرگ نبود سازوکار مالی ویژه است که با راه‌اندازی این مهم مشکلات نقل و انتقالات نقدینگی‌ها مرتفع خواهد شد. در غیر این صورت، جریان معاملاتی بازار سرمایه کشور همچنان در فاز احتیاط و ترس تداوم پیدا خواهد کرد.
رصد معاملاتی بازار سهام
در این ارتباط، مهدی افضلیان مدیر آموزش و توسعه کارگزاری آگاه با اشاره به چرایی عدم استقبال سرمایه‌گذاران از بازار سرمایه کشور، در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: عدم استقبال سرمایه‌گذاران در گام نخست به عدم جذابیت بازار سرمایه در شرایط فعلی بر‌می‌گردد. وی با اشاره به متغیر‌های حاکم در بازار سرمایه نیز خاطرنشان کرد: برخی از سرمایه‌گذاران با توجه به متغیر‌های موجود تصمیم به عقب‌نشینی از فرآیند معاملاتی در بورس گرفته‌اند و بیشتر به رصد بازار می‌پردازند. به گفته این کارشناس بازار سرمایه موضوعاتی پیرامون FATF، قوانین مبارزه با جرایم سازمان یافته و پولشویی از جمله متغیر‌های سیاسی‌ای محسوب می‌شوند که باعث کاهش انگیزه سرمایه‌گذاران در حال حاضر شده‌اند. در همین حال، تصمیم‌گیری مجمع تشخیص مصلحت نظام و مخابره اخبار این حوزه به بازار باعث تعلل سرمایه‌گذاران در تصمیم‌گیری جدید برای ادامه معاملات در تالار شیشه‌ای حافظ شده است.
مدیر آموزش و توسعه کارگزاری آگاه نرخ دلار را مهم‌ترین عامل در اقتصاد دانست و گفت: در شرایط فعلی نرخ دلار در سامانه نیما حدود 8500 تومان و این نرخ در بازار آزاد بین 12 هزار تومان الی 12 هزارو 500 تومان مورد معامله قرار می‌گیرد. در همین حال، با توجه به اینکه صادرات شرکت‌ها با نرخ سامانه نیما مورد تسویه قرار می‌گیرد عملا دلار حاصل از صادرات این دست از شرکت‌ها 30 درصد پایین‌تر از بازار در این سامانه به فروش می‌رسد که این مهم در نهایت می‌تواند در موضوع فروش اثر‌گذاری مستقیم و به نوعی منفی داشته باشد. مهدی افضلیان درباره گزارش‌های 9 ماه شرکت‌ها نیز تصریح کرد: گزارش‌های منتشر شده اغلب صنایع در بازار سهام مناسب ارزیابی می‌شود. از طرفی، در شرکت‌هایی که بیشتر فروش داخلی دارندو یا صنایعی همانند غذایی، لبنیات، شوینده‌ها و تایر که با موضوعاتی پیرامون افزایش نرخ دست و پنجه نرم می‌کنند، فروش آنها عموما وابسته به داخل است و غالبا شاهد ارایه گزارش‌های عملکردی مطلوب به بازار بودیم. این در حالی است که، بعضا در شرکت‌های صادرات محور نیز گزارش‌های مناسب دیده شده است.
این تحلیلگر بازار سرمایه ابراز داشت: مشکلاتی که در حال حاضر وجود دارد بیشتر مربوط به سال 1398است. نرخ نفت از جمله مشکلات ناشناخته برای سرمایه‌گذاران در سال آتی خواهد بود زیرا با توجه به صعود این مهم، اکنون احتمال نزول بیشتر برای آینده آن ارزیابی می‌شود. بر این اساس، می‌توان بر این نکته تاکید کرد که وابستگی بورس کشور در چند صنعت به قیمت نفت زیاد است. بنابراین از صنعت پتروشیمی به عنوان مهم‌ترین صنعت وابسته که از ارزش بازار بالایی هم برخوردارند در این زمینه می‌توان نام برد.
در همین حال سایر شرکت‌هایی که از تغییرات قیمت نفت به نوعی اثر می‌پذیرند بطور قطع همزمان با کاهش قیمت نفت، افت قیمتی محصولات خود را تجربه خواهند شد. وی افزود: در نتیجه چشم‌انداز صنایع برای سال آتی تحت تاثیر این مهم قرار خواهد گرفت.
مدیر آموزش و توسعه کارگزاری آگاه معتقد است، در چنین شرایطی سرمایه‌گذار در گام نخست تصمیم به کناره‌گیری از روند معاملاتی می‌گیرد و در ادامه به دلیل وجود متغیر‌های حاکم، غالبا سرمایه‌گذاران به دنبال بازار‌هایی که بازدهی ثابتی را به همراه دارند همانند بانک، اوراق مشارکت‌‌‌های موجود در بازار سرمایه یا اوراق قابل معامله با بازدهی ثابت موجود در بورس سوق پیدا می‌کنند. به همین دلیل معاملات سهام با کاهش همراه می‌شود که در ادامه ریزش شاخص کل نیز به وقوع می‌پیوندد. این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به ارزش معاملات بازار نیز اذعان داشت: معاملات بازار با توجه به ارزش معاملات خرد مورد محاسبه قرار می‌گیرد. بنابراین، در ارزش معاملات خرد بازار معاملات بلوکی، اوراق خزانه، تسهیلات مسکن، اوراق‌های مشارکتی و... در آن وجود ندارد. از همین رو، ارزش معاملات خرد بورس به عنوان معیاری برای ارزیابی میزان نقدینگی در بازار در نظر گرفته می‌شود.
متغیر‌های بنیادی و جهت‌دهی تکنیکال شاخص
مهدی افضلیان تاکید کرد: ارزش معاملات شرکت بورس تهران در حال حاضر بین 300 الی 400 میلیارد تومان برآورد می‌شود که این رقم، رقم مناسبی برای رشد بازار سرمایه نیست. در همین حال، تا زمانی که چنین ارقامی در بازار حاکم باشند می‌توان گفت که نقدینگی در بازار وجود ندارد و یکی از پیامد‌های آن کاهش قیمت‌ها و در ادامه عدم تمایل سرمایه‌گذاران برای فعالیت بیشتر خواهد بود. به گفته این تحلیلگر بازار سرمایه، متغیر‌های بنیادی عملا جهت‌دهی تکنیکال شاخص کل را بیان می‌کنند. وی عنوان کرد: ترس از آینده گزارش‌های شرکت‌ها را برای سال 1398 دستخوش تغییر خواهد کرد. این تحلیلگر بازار سرمایه در خصوص سازوکار مالی ویژه نیز بیان کرد: یکی از ریسک‌های سرمایه‌گذاران ایجاد ریسک در حوزه سیاسی کشور است. در همین حال، ایران به دنبال کسب امتیازاتی از اتحادیه اروپا در قالب سازوکار ویژه مالی است که در ادامه به بررسی یا تصویب قوانین مربوط به FATF در داخل بپردازد. بنابراین، در صورتی که FATF در ایران به جمع‌بندی نرسد بطور قطع SPV توسط اتحادیه اروپا راه‌اندازی نمی‌شود.
