گروه بورس|سمیرا ابراهیمی|
جدیدترین پیش‌آمدی که بازارهای مالی را تحت تاثیر قرار داده و به اصلاح فعالان بازارهای مالی، باعث تغییر حرکت «پول هوشمند» خواهد شد، مصوبه شورای پول و اعتبار مبنی بر تغییر سود پرداختی به سپرده‌گذاری‌های کوتاه‌مدت است.
طبق این مصوبه، معیار پرداخت سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت عادی قرار است از روزشمار به ماه شمار تغییر کرده و حداقل حساب مانده در ماه، مبنای محاسبه سود شود. این محدودیت جدید باعث تغییر مسیر سپرده برای کسب سود بیشتر از بانک به سمت بازارهای دیگر می‌شود اما به به دلیل آنکه ماهیت این پول‌ها، ریسک گریز است، به پیش بینی کارشناسان، صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورسی به خصوص صندوق‌های درآمد ثابت، میزبان این سپرده‌ها خواهند شد.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری به صورت روز شمار، با لحاظ حداقل نرخ سود 17 تا 23 درصد در شرایط موجود پرداخت می‌کنند. البته با توجه به تغییر و تحولاتی که در سپرده‌های بانکی ایجاد شده، قطعا صندوق‌های سرمایه‌گذاری تحت تاثیر قرار می‌گیرند و باید دید صندوق‌ها پس از اجرای محاسبات سودبراساس ماه شمار چه واکنشی نشان خواهند داد. زیرا عمده منابع صندوق‌ها، سپرده‌های کوتاه‌مدت نزد بانک‌هاست. بنابراین صندوق‌ها نمی‌توانند مانند گذشته سود پرداخت کند. این احتمال نیز وجود دارد که صندوق‌ها عکس العمل و راهکارهای جایگزین را مد نظر قرار دهند.
مشکل دیگری که در این راه از سوی برخی از صندوق‌ها بیان می‌شود، این است که سقف منابع صندوق‌های بزرگ پر شده و نمی‌توانند جذب سرمایه بیشتری داشته باشند، سازمان بورس نیز قول مساعدی برای باز کردن سقف جذب سرمایه این صندوق‌ها، نداده است.
همچنین از طرفی مشاهده می‌شود که بازدهی صندوق‌ها مشخص است و جمع‌آوری پول‌های سرگردان نزد آنها، باعث افزایش رشد بازدهی آنها نخواهد شد. همچنین پرداخت روز شمار صندوق‌ها در هر صورت از بانک‌ها جذاب‌تر است، اما شاید برخی صندوق‌ها پتانسیل و توانایی جذب پول نداشته باشند چون صندوق‌ها باید در بانک سپرده ایجاد کنند و زمانی که محدودیت پرداخت سود باشد، قطعا برای آنها هم منظور می‌شود. اینکه سودی کسب نکنند در نتیجه سودی هم پرداخت نمی‌کنند که در چنین حالتی صندوق‌ها با چارچوب اصلی فعالیت خود دچار مشکل می‌شوند.
از درون صندوق‌های سرمایه‌گذاری
چه خبر؟
در 9 ماه نخست سال 1397 به دلیل رشد نرخ ارز، رشد قیمت انواع کالاها و خدمات، افزایش فروش و سودآوری شرکت‌ها، رشد نسبت P/E سهام و نیز ورود منابع جدید به بازار سرمایه، شاخص کل بورس تهران و شاخص کل فرابورس به ترتیب با رشد بیش از 62 و 63 درصدی مواجه شدند. در این دوره ارزش کل معاملات بورس و فرابورس نیز به ترتیب 164 و 88 درصد رشد کرد و ارزش بازار بورس و فرابورس نیز به ترتیب 55 و 52 درصد افزایش پیدا کرد. وقوع این تحولات در بازار سرمایه تاثیر مهمی نیز در صندوق‌های سرمایه‌گذاری به جای گذاشت. صندوق‌های قابل معامله در فرابورس با افزایش استقبال سرمایه‌گذاران مواجه شدند و ارزش معاملات آنها در این دوره 9 ماه نسبت به دوره مشابه سال قبل با افزایش حدود 3 برابری به بیش از 40 هزار میلیارد ریال رسید.
بر اساس آخرین گزارش عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری از خود 200 صندوق سرمایه‌گذاری بورسی، 164 صندوق غیر قابل در بورس و مابقی قابل معامله هستند. تعداد سرمایه‌گذاران صندوق‌های قابل معامله (ETF) حدود 100 هزار نفر را در بر می‌گیرد. طبق اخرین گزارش سازمان بورس، 2 میلیون و 120 هزار و 62 نفر نیز در واحدهای صندوق‌های غیر قابل معامله، سرمایه‌گذاری کرده‌اند که از این میان 2 میلیون و 115 هزار و 78 نفر سرمایه‌گذاران حقیقی و 4 هزار و 984 نفر از سرمایه‌گذاران، حقوقی هستند. پس از بهبود قابل مشاهده که در ماه‌های مرداد و شهریور در بازار سهام دیدیم، رونق صندوق‌های در سهام نیز افزایش یافت، بطوری که سرمایه‌گذاران واحدهای این صندوق‌ها با افزایش 52 درصدی مواجه شده و صندوق‌های درآمد ثابت نیز حدود 62 هزار نفر از سرمایه‌گذاران خود را از دست دادند. البته توزیع فراوانی حضور سرمایه‌گذاران در صندوق‌ها حاکی از این است که 20 صندوق اول بازار، بیش از 93 درصد از سرمایه‌گذاران این صندوق‌ها را به خود جذب کرده‌اند. و سایر صندوق‌ها که عدد آنها حدود 180 صندوق است، نزدیک به 7 درصد از سهم بازار را دارند. البته مصوبه اخیر شورای پول و اعتبار در صورتی که منجر به تغییراتی در مقررات مدیریت و سقف صندوق‌ها می‌شود، می‌تواند در مدت کوتاهی، اکوسیستم این صندوق‌ها را عوض کرده و برگ برنده بازی را از بانک‌ها به دست صندوق‌های سرمایه‌گذاری که مستقیما در بخش مولد اقتصادی فعالیت می‌کنند، بدهد.
معنای فعال بودن در صندوق‌های سرمایه‌گذاری
صندوق‌های سرمایه‌گذاری براساس نوع مدیریت سبد دارایی خود به دو دسته فعال و غیرفعال تقسیم می‌شوند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با مدیریت فعال در تشکیل پرتفوی خود از خدمات کارشناسان و مشاوران سرمایه‌گذاری استفاده کرده و در تعیین ترکیب بهینه دارایی‌های پرتفوی خود از تمامی فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهره می‌گیرند. این صندوق‌ها بطور مداوم در جست‌وجوی یافتن موقعیت‌های پربازده و ارزیابی و خرید و فروش اوراق بهادار و سرمایه‌گذاری در آنها هستند.
در مقابل، صندوق‌هایی که با استراتژی منفعلانه مدیریت می‌شوند هزینه و نیروی زیادی را برای تشکیل و تعدیل پرتفوی خود اختصاص نمی‌دهند. این صندوق‌ها در دو گروه کلی قابل طبقه‌بندی هستند. صندوق‌هایی که از یک شاخص مبنا پیروی می‌کنند و مدیران آنها تلاش می‌کنند تا سبدی از اوراق بهادار با ترکیب و اوزان متناسب با یک شاخص مبنا را تشکیل دهند تا بر این اساس عملکردی مشابه با عملکرد آن شاخص داشته باشند. در نتیجه تنها زمانی خرید و فروش سهام در این صندوق‌ها ضرورت پیدا می‌کند که وجهی به واسطه ورود سرمایه‌گذار جدید اضافه یا به دلیل خروج یک سرمایه‌گذار کم شود. بنابراین حجم معاملات این صندوق‌ها پایین است و به تبع آن هزینه معاملاتی پایینی نیز دارند. دسته دیگر صندوق‌هایی هستند که در سپرده بانکی و اوراق بادرآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند و بنابراین معاملات زیادی در پرتفوی آنها اتفاق نمی‌افتد. برای تعیین میزان فعال بودن صندوق‌ها معیار‌های مختلفی وجود دارد که یکی از این معیار‌ها نسبت حجم خرید و فروش‌های سالیانه صندوق‌ها به میانگین خالص ارزش دارایی‌های آنها است. این نسبت در طیفی میان 9.5 درصد تا 0.0001 قرار دارد که چولگی طیف به زیر 1 درصد کشش دارد.
