گروه بورس| مسعود کریمی|
برخی از سهامداران بازار سرمایه کشور که این‌روز‌ها شاهد تداوم سقوط قیمت دارایی‌های سهامی خود هستند به دنبال مقصری می‌گردند تا رفتار‌های غیر حرفه‌ای و به گونه‌ای هیجانی خود را در زمین آن بیندازند. در همین حال، این دست از افراد که غالبا همگام با موج افزایش قیمتی سهام صنایع و شرکت‌های بورسی وارد جریان داد و ستد‌ها شدند، نهاد ناظر بورس را مقصر اصلی این ریزش‌ها مطرح می‌کنند و بر این باورند که سازمان بورس و اوراق بهادار باید به نوعی از تداوم ریزش قیمت سهم‌ها جلوگیری کند. این نوع دیدگاه در غالب سرمایه‌گذاری که در هیچ جای دنیا رواج ندارد در گام نخست نشان از ضعف اطلاعاتی سرمایه‌گذاران در این بخش از اقتصاد کشور دارد که در این زمینه نهاد ناظر می‌بایست برنامه‌های مدونی را در راستای آموزش به اغلب افراد جامعه پیش از ورود به بازار سرمایه به واسطه برگزاری کلاس‌ها یا مواردی از این قبیل پیاده‌سازی کند. به هر روی جدای از این موضوع، ایجاد فضای امن معاملاتی از جمله برخورد قاطع با سیگنال فروشان بازار، ممانعت از تصیمات خلق‌الساعه با همکاری سایر دستگاه‌ها که بطور جدی در فضای تالار شیشه‌ای تاثیرگذار خواهد بود، ایجاد چشم‌انداز شفاف بر اساس ثبات در قوانین و... می‌تواند به میزان بسیار زیادی از رفتار هیجانی و بی‌منطق حاکم بر فضای معاملاتی بکاهد. در همین حال، اغلب صاحب‌نظران بازار سرمایه کشور معتقدند که ورود نهاد ناظر به سازوکار دادو ستد‌ها در راستای ایجاد تعادل معاملاتی در بازار مثبت یا منفی اثرات مخربی را طی بازه زمانی بلندمدت در پی خواهد داشت که این مهم با تعریف اصلی و اساسی بورس که بازاری است، شفاف و معاملات آن بر اساس عرضه و تقاضای واقعی صورت می‌گیرد بطور کامل در تناقض خواهد بود. به هر حال، ضرورت‌های مدیریتی در جهت جبران کاستی‌‌های بازار و تنگ کردن فضا برای دلالان و سوءاستفاده‌کنندگان مجازی می‌تواند از راه‌های توسعه‌ای بازار سرمایه مطرح شود و در عین حال، انتظار دخالت سیاست‌گذار در روند منطقی معاملات سهام با استراتژی ایجاد ثبات قیمتی یا جلوگیری از ریزش‌های بیشتر از حد معمول نیز از بیراهه‌های توسعه‌ای بورس محسوب خواهد شد.
ضرورت‌های مدیریتی بازار
در همین رابطه، حامد ستاک مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه آذربایجان در خصوص وظایف نهاد ناظر بورس در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: به صورت کلی نهاد ناظر نباید تحت هیچ شرایطی در روند معاملاتی بازار سهام دخالت کند. این در حالی است که این نهاد می‌بایست بستر‌های لازم را در راستای افزایش شفافیت بازار مهیا کند.
وی معتقد است که در این راستا استفاده از برخی ابزار‌ها همانند توقف معاملات و ... که می‌توانند در کاهش هیجانات نقش بسزایی را ایفا کنند در مواقع لزوم مفید واقع می‌شوند. این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: در همین حال به هر میزانی که دخالت نهاد ناظر در روند معاملاتی بازار سرمایه کمتر باشد و در جهت افزایش دانش و سواد مالی آحاد سرمایه‌گذاران، افزایش شفافیت بازار، تسهیل دسترسی به اطلاعات سالم و صحیح، برخورد قاطع با تخلفاتی که منجر به مطلوب نشان دادن وضعیت بازار شود یا بالعکس بطوری که وضعیت شرکت‌ها مطلوب باشد و به نوعی از اعلام آن در بازار جلوگیری شود، گام بردارد به‌طور قطع اطلاعات بازار سرمایه برای جامعه سهامداری قابل اتکا‌تر خواهد شد که این مهم می‌تواند مهم‌ترین خصلت نهاد ناظر بازار سرمایه در نظر گرفته شود.
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه آذربایجان درباره ساختار‌ها و ریز‌ساختار‌ها و سایر بستر‌هایی که نهاد ناظر باید فراهم کند نیز بیان کرد: فراهم کردن سیستم معاملات و سیستم پس از معاملات بطوری که همزمان با میزان قابل توجهی از ورودی مواجه شد بتواند به حالت مطلوبی به فعالیت خود ادامه دهد، رسیدگی مناسب به اعتراضات، ایجاد بستری در جهت پیگیری و احقاق حقوق سرمایه‌گذاران خرد و کلان به عنوان مثال زمانی که سود سهم‌ها به شکل مناسبی در موارد قانونی خود توزیع نمی‌شود و... از دیگر وظایف و اقدامات ضروری نهاد ناظر خواهد بود.
به گفته حامد ستاک وظیفه نهاد ناظر مثبت یا منفی کردن روند بازار سهام نیست. در همین حال، اگر به سمتی حرکت کند که بخواهد بازار را مثبت یا منفی کند بطور قطع بیراهه رفته است.
وی افزود: اینکه بازار در روندی مثبت یا منفی حرکت کند به شرایط اقتصادی، میزان عرضه و تقاضا، احساسات بازار و... بستگی دارد.
این کارشناس بازار سرمایه بر این باور است که در سیستم معاملات، تقسیم سودها و مواردی از این قبیل متاسفانه کاستی‌هایی وجود دارد. این در حالی است که در بازار‌های مترقی هر 3 ماه یک‌بار اقدام به تقسیم سود سهمی می‌شود و خیلی از افراد از این طریق زندگی خود را مدیریت می‌کنند. اما در بازار سرمایه ایران شرایط به گونه‌ای است که سهامداران خیلی نمی‌توانند از طریق دریافت سود سهمی ارتزاق کنند چرا که پس از سال مالی، 8 ماه فرصت وجود دارد که بعضا شرکت‌ها سود‌‌های اعلامی در مجامع را نیز طی این مدت هم پرداخت نمی‌کنند.
حامد ستاک تاکید کرد: حتی اگر در روز‌های مثبت و منفی انتظار دخالت این نهاد در جهت تغییر روند بازار را داشته باشیم بطور قطع خواسته اشتباهی خواهد بود که در بلندمدت به بازار سرمایه کشور ضربه می‌زند.
نقش صندوق‌ها
وی در خصوص نقش صندوق توسعه و تثبیت بازار سرمایه نیز گفت: این صندوق‌ها باید به صورت مستقل اداره شوند و باید از متخصصین متعهد و دارای صلاحیت در آن استفاده شود. بر این اساس، افرادی که مورد اعتماد بازار سرمایه هستند باید مسوولیت صندوق‌ها را بر عهده داشته باشند و در روز‌های خوب و بد نقش بازارگردان‌ها را به صورت کلان از این طریق ایفا کنند. این در حالی است که نباید تحت نظارت نهاد ناظر قرار داشته باشند.
بهرهبرداری از شرایط
از سویی دیگر، علی پروین مدیر تحلیل کارگزاری پارس ایده بنیان درباره نقش نهاد ناظر بازار سهام در گفت‌وگو با «تعادل» بیان کرد: نهاد ناظر می‌بایست در گام نخست واقعیات بازار سهام را به درستی اطلاع‌رسانی کند و باید به معامله‌گران آموزش دهد که چنین نوساناتی طبیعی بوده و در ذات بازار قرار دارد.
به گفته این تحلیلگر بازار سرمایه زمانی که در روند صعودی اطلاع‌رسانی در خصوص دلیل صعود شاخص‌ها صورت نمی‌گیرد و فقط به نوعی از شاخص‌های مثبت بهرهبرداری صورت بگیرد در نتیجه در بازار منفی نمی‌توان از المان‌هایی که در شاخص مثبت مورد تبلیغات قرار می‌گرفت دوباره استفاده کرد، بنابراین با مشکل مواجه می‌شویم.
وی خاطرنشان کرد: باید از ابتدا نهاد ناظر بورس اقدام به برگزاری دوره‌ها، سمینار‌ها و تقویت کارگزار‌ها کند بطوری که آنها نیز به مشتریان خود اعلام کنند رشد بازار بورس فقط به دلیل رشد قیمت دلار صورت گرفت و این مهم به دلیل ایجاد خط تولید جدید در شرکت‌هایی با قدمت بیش از 30 الی 40 سال فعالیت یا تکنولوژی و ارزش افزوده جدید نبوده است. بنابراین با بیان چرایی رشد بازار به دلیل افزایش برخی المان‌ها، طبیعتا زمانی که این موارد با کاهش همراه شوند بازار نیز تغییر روند خواهد داد.
مدیر تحلیل کارگزاری پارس ایده بنیان تصریح کرد: زمانی که چنین دانشی را به کارگزاران و بطور کلی به بازار سرمایه کشور انتقال نداده‌ایم، یقینا بسیاری از معامله‌گران و افرادی که اقدام به سرمایه‌گذاری در بازار کردند با مشکل مواجه خواهند شد. این در حالی است که بدترین حالت این موضوع سرگردانی سرمایه‌گذاران است.
سیگنال‌دهی و انفعال ناظر
علی پروین با انتقاد از موضوعاتی پیرامون معاملات بازار سرمایه نیز تاکید کرد: در حال حاضر انبوهی از کانال‌های سیگنالی در بازار فعالیت می‌کنند و توسط افرادی که از دانش و تخصص لازم برخوردار نیستند مدیریت می‌شوند. این در حالی است که نهاد ناظر بورس نیز هیچ اقدامی را در راستای مقابله با این مهم صورت نمی‌دهد تا معامله‌گران بتوانند در فضایی سرشار از آرامش به داد و ستد‌های خود برسند.
این کارشناس بازار سرمایه بر این باور است که بررسی بسیاری از کانال‌های تلگرامی نشان می‌دهد که نوسانات 5 الی 10 هزار واحدی را یک نقطه حمایتی مطرح می‌کنند و زمانی که شاخص‌ها با ریزش همراه می‌شوند سازمان بورس را مقصر اصلی این مهم اعلام می‌کنند. این در حالی است که واقعیت بازار رشد دلاری بود که از خرداد ماه توسط کارشناسان اعلام شد و چشم‌انداز شاخص بورس هم تا محدوده 185 و 200 هزار واحد رشد برآورد شد. از طرفی، ریزش نماگر هم به دلیل افت دلار مطرح شد.
وی افزود: زمانی که سازمان بورس خوراک سالم نمی‌دهد و به نوعی به چنین کانال‌هایی اجازه فعالیت داده می‌شود بطور قطع بازار با مشکل رو به رو خواهد شد.
ارمغان سود بیشتر از بانک
مدیر تحلیل کارگزاری پارس ایده بنیان درباره روند داد و ستد‌های نیز گفت: بازار با توجه به این موضوع که تلاش می‌کند خود را به قیمت دلار نیمایی برساند، پیش‌بینی می‌شود که قیمت‌ها کم کم برای خرید جذاب می‌شوند و در چنین شرایطی معامله‌گران می‌توانند به صورت پله‌ای در حمایت‌های بازار اقدام به خرید کنند. از طرفی، احتمال اینکه بازار سهام سودی بیش از سود بانکی 20 درصدی را برای سهامداران به ارمغان آورد بسیار زیاد است.
چگونگی عملکرد صندوق تثبیت و توسعه
این تحلیلگر بازار سرمایه درخصوص نوع عملکرد صندق‌های توسعه و تثبیت بازار ابراز داشت: این صندوق‌ها بطور قطع به واسطه تحلیلگران مدیریت می‌شوند. بنابراین زمانی که صندوق‌ها شروع به خرید کنند و بازار با ریزش رو به رو شود قطعا مورد انتقاد قرار می‌گیرند که چرا سرمایه سرمایه‌گذاران و منابع بانک‌ها به هدر رفت. در نتیجه عاقلانه است که اگر خریدی صورت می‌گیرد در مواقعی باشد که بازار فراتر از انتظار و به صورت هیجانی زیر ارزش ذاتی فروش انجام می‌شود.
