گروه بورس|سمیرا ابراهیمی|
تبدیل دارایی به سهام، اولین مزیتی است که ساز و کار بورس برای بنگاه‌های تولیدی به ارمغان می‌آورد. در واقع تبدیل یک دارایی به سهام یا اوراق، می‌تواند تامین مالی سریع‌تری را برای تولیدکنندگان ایجاد کند. در این میان اگر تبدیل به سهم، ساز و کار مورد نظر یک بنگاه برای تبدیل دارایی‌ها باشددر واقع با تعهدی که از سوی هیات‌مدیره به سهامداران ایجاد می‌شود و همچنین بر عکس، تعداد شرکایی که در سود و زیان یک مجموعه شریک هستند، افزایش پیدا می‌کند. چنانچه دارایی تبدیل به اوراق بهادار شود نیز به منزله ایجاد تعهد از سوی ناشر به سرمایه‌گذاران است که نوع ادای عهد ناشر به نوع اوراق منتشره بستگی دارد.
از سوی دیگر تنوع ابزارهای مالی در ذیل بازار سرمایه، این خصیصه را به بازار اضافه می‌کند که روند سیال خود را حفظ و کنترل کند. حفظ انعطاف در یک بازار، به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که برای بقای خود در هنگام بروز بحران در یک صنعت یا کلیت اقتصادی کشور، از ابزارهای مکمل برای هج کردن ضرر و زیان استفاده کنند. نمونه ساده آن، نقل و انتقال سرمایه‌ها از صندوق‌های درآمدثابت به صندوق‌های درسهام یا مستقیما به خود بازار سهام در دوران رشد بازار و کوچ دوباره آنها به ابزارهای درآمد ثابت در زمان مسکوت ماندن بازار است. ورود ابزارهایی مانند آپشن، اختیار معامله‌ها، انواع اوراق در قالب صکوک و اوراق خزانه و ... طیف ریسک و بازده بازار را گسترش داده و امکانات بیشتری در خصوص تصمیم‌گیری برای فعالان به ارمغان می‌آورد.
جدید‌ترین ابزاری که اکنون در حال ورود به بازار است و کمیته فقهی آن را تایید کرده، «وارانت» است. آن‌طور که عباس موسویان، رییس کمیته فقهی سازمان بورس می‌گوید، کارکرد «وارانت» اینگونه است که برای مثال، اگر شرکتی در آینده بخواهد افزایش سرمایه دهد و تعداد سهام آن افزایش پیدا کند یا به اصطلاح سهام خزانه در اختیار دارد و می‌خواهد مقدمه چینی برای فروش سهام خزانه نماید، در ابتدا می‌تواند ابزارهایی به نام «وارانت» را در بازار بفروشد. بر اساس این قرارداد، ناشر متعهد می‌شود که در یک زمان‌بندی مشخص مقدار مشخصی سهام را به فرد دارنده اوراق «وارانت» براساس قیمت معین واگذار نماید.
همچنین در سر رسید اوراق «وارانت» اگر دارنده این ابزار تقاضای تسویه نقدی داشت، می‌توان به قیمت روز این اوراق را تسویه کرد و اگر اصل سهام را بخواهد ناشر باید سهام جدید را به قیمتی که مورد توافق است واگذار کند. این ابزار مناسبی برای ناشرانی است که ضمن برآورد بازار می‌توانند نسبت به ریسک نوسان‌های قیمت در آینده اطمینان خاطر داشته باشند.این موضوع می‌تواند زمینه گسترش سهام و سهامداری را نیز فراهم نماید.
تجربه نزدیک به «وارانت» در بازار
نزدیک‌ترین ابزار فعلی و فعال بازار به «وارانت» در بازار اوراق بهادار، ابزار اختیار معامله است. این قرارداد به دارنده اجازه می‌دهد که سهام مورد نظر را با قیمت مورد توافق، قبل از انقضای اختیار معامله بخرد یا بفروشد. اختیار معامله سهام یکی از ابزارهای مشتقه خلاقانه، ابتکاری و انعطاف‌پذیر است که تاکنون ایجاد شده و جایگاه خود را در بازار سهام پیدا کرده است. قراردادهای اختیار معامله این فرصت را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند که یک وضعیت را با نقدینگی کمتری مدیریت کنند به عبارت دیگر این ویژگی باعث می‌شود سود یا زیان معاملات در یک دوره زمانی نسبت به آورده مشتری، قیمت اختیار پرداخت شده توسط خریدار (دریافت شده توسط فروشنده) چند برابر باشد.
با خرید قرارداد اختیار معامله یک دارایی پایه به جای خود دارایی پایه، ریسک بالقوه سرمایه‌گذاری کاهش پیدا می‌کند و زیان معامله محدود به هزینه‌ای است که برای خرید اختیار معامله پرداخت می‌شود. در واقع از قراردادهای اختیار معامله به عنوان ابزاری برای پوشش ریسک استفاده می‌شود که به سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد تا ریسک خود را در مقابل نوسانات نامطلوب قیمت پوشش دهد.
همچنین سرمایه‌گذار می‌تواند با فروش قرارداد اختیار معامله سهام، درآمد خود از سهام را تنها به بازدهی سهام و سود تقسیمی محدود نکند. فروش اختیار معامله سهام متعلق به سرمایه‌گذار یا سهامی که قصد خرید آن را دارد، یکی از ساده‌ترین راهبردهای معاملاتی است. با استفاده از اختیار معامله، شخص می‌تواند بدون در اختیار داشتن سهم پایه، از نوسان قیمت آن سود ببرد.
این در حالی است که معامله قراردادهای اختیار معامله به سرمایه‌گذاراین اختیار را می‌دهد با پرداخت درصدی از قیمت سهم، جریان نقدی خرید یا فروش خود را ثابت کند و در زمان باقی مانده تا سررسید، تصمیم مناسب را بگیرد. همچنین وجود اختیار معامله در سبد سرمایه‌گذاری به عنوان یک دارایی مشتقه، امکان متنوع‌سازی سبد را به سرمایه‌گذار می‌دهد.
خریدار یا دارنده اختیار می‌تواند با فروش قرارداد خریداری شده و فروشنده قرارداد نیز با اتخاذ موقعیت معکوس در بازار طی دوره معاملاتی اقدام به خروج از بازار قرارداد اختیار معامله کنند. همچنین با انقضا قرارداد اختیارمعامله در سررسید موقعیت باز مشتری بسته می‌شود.
«وارانت» در بورس کالا
جز بازار اوراق بهادار، کالاهای مورد معامله در بازار سرمایه نیز این امکان را دارند که از ابزارهای حوزه آپشن استفاده کنند. البته استفاده این ابزار در بورس‌های کالایی، صرفا برای سرمایه‌گذاران این حوزه جذابیت ایجاد می‌کند و تاثیر بسزایی در حفظ و نگهداری سرمایه در کلیت بازار سرمایه ندارد.
در همین زمینه جواد فلاح، مدیر مطالعات اقتصادی شرکت بورس کالای ایران در گفت‌وگو با «تعادل» در خصوص کارایی ابزار «وارانت» در بورس کالا گفت: آنچه در بورس‌های کالایی بزرگ مانند لندن و چین مشاهده می‌شود، به ابزاری که ما به عنوان قبض انبار می‌شناسیم، «وارانت» می‌گویند. در واقع «وارانت» در بخش کالایی بازار سرمایه ایران نیز وجود دارد و ما آن ر ا تحت عنوان گواهی سپرده کالایی می‌شناسیم.
وی افزود: هم‌اکنون بازار گواهی سپرده کالایی فعال در بورس کالای ایران برای محصولات زعفران و سکه طلا برقرار است. برای محصولاتی همچون پسته، ذرت و جو نیز به صورت مقطعی و در مواقع نیاز این بازار دایر می‌شود.
