گروه بورس | سمیرا ابراهیمی|
شاخص کل بورس اوراق بهادار در آستانه ورود به کانال 200 هزار واحدی است. بازار در این روزها به اندازه چندین سال رشد کرده و هنوز رشدش ادامه دارد. در واقع نگاهی به روند صعودی شاخص کل که از ابتدای تابستان تاکنون 100 هزار واحد را طی کرده، نشان می‌دهد نسبت به تمام سال‌هایی که شاخص کل در حال محاسبه است، بیشتر بود. البته وقتی دلیل رشد بازار را تنظیم ارزش بازار با افزایش نرخ دلار توجیه کنیم، مشاهده می‌کنیم که افزایش نرخ دلار هم در این ماه‌ها رشد افسارگسیخته‌ای داشته که نمی‌توان از آن تحت عنوان یک رشد عادی یاد کرد. همین موضوع روزهاست که افزایش شاخص رکورد شکنانه را در پی داشته و به صورت زنجیره وار ورود نقدینگی جدید به بازار و افزایش تعداد کدهای سهامداری و امثالهم را در پی داشته است.
یکی از دلایلی که در تمامی ادوار موجب رشد سهام در بازار می‌شود، دلایل بنیادی رشد است. دلایلی که از توسعه بازار محصول تولیدی، افزایش نرخ کالای تولیدی در سطح جهانی، افزایش یک‌باره مشتریان یا ایجادقرارداد پروژه‌های جدید برای شرکت پدید می‌آید. با توجه به اینکه در آبان ماه، اجرای مرحله دوم تحریم‌ها را در پیش رو داریم، وضعیت صادرات و تولید محصولات در صنایع مختلف محل بحث قرار می‌گیرد.
استعداد رشد فلزی‌ها در داخل و خارج
اکنون ارزش کل سهام شرکت‌های بورس تهران بالغ بر 800 هزار ملیارد تومان است که از این میزان 23.6 درصد را شرکت‌های بخش معدنی و صنایع معدنی به خود اختصاص داده‌اند.
بررسی جزئی از وضعیت نرخ محصولات گروه معدنی‌ها در سطح جهانی حاکی از آن است که فلز مس پس از ریزش‌های پی در پی، موجی از رشد را در پیش روی خود داشته باشد.
تحلیلگران شورای نظارت بر معاملات سلف امریکا می‌گویند سرمایه‌گذاران این کشور در هفته گذشته با امید رشد قیمت‌ها، اقدام به ورود سرمایه و خرید مس کردند. از سوی دیگر آمارها نشان می‌دهد که در نیمه نخست سال 2018 در مقایسه با مدت مشابه از سال 2017، تولید جهانی مس تصفیه‌شده با رشد 2درصدی همراه بود که از این میان، افزایش تولید از منابع معدنی حدود 0.3 درصد گزارش شده، اما حجم تولید از قراضه و ضایعات، رشد 9 درصدی داشته است. موجودی مس انبارهای دنیا در ماه جاری شاهد افت ۱۸ درصدی در بورس کالای لندن، کاهش ۲۰ درصدی در بازار شانگهای و کاهش ۲۶ درصدی در بورس امریکا بوده است. گروه مطالعاتی بین المللی مس ICSG می‌گوید عرضه مس در ماه ژوئن کسری ۴۵.۵ هزار تنی داشته و متال بولتن پیش بینی کسری عرضه ۶۷ هزار تنی امسال و ۱۱۵ هزار تنی سال ۲۰۱۹ را نموده است.
مدیران معادن بزرگ مس داخلی ایران نیز خبر از افزایش تولید در سال جاری می‌دهند که علاوه بر پوشش بازار داخلی، می‌تواند مقاصد صادراتی را نیز تقویت کند. فعالان صنعت مس خبر از احتمال بستن تفاهمنامه و قرارداد با کشورهای همسایه دارند که بسته نشدن مسیر صادراتی این محصول را تقویت می‌کند.
از سوی دیگر تضعیف شاخص دلار در هفته‌های اخیر طبق رابطه علت و معلولی که بطور سنتی با نرخ فلزات اساسی دارد، موجب تقویت نرخ این کالا شده است. در همین خصوص انجمن آهن و فولاد چین اعلام کرد که تقاضای فولاد در این کشور با وجود تنش‌های ایجاد شده توسط امریکا در سطح بالا باقی خواهد ماند.
همچنین آمارها نشان می‌دهد ژانویه تا آگوست سال جاری صادرات فولاد چین ۱۳.۱ درصد افت داشت و به ۴۷ میلیون تن رسید و این موضوع خبر از افزایش نرخ فولاد در بازار جهانی را دارد.
بنابراین رشد بازار فلزات اساسی در هفته اخیر نشان می‌دهد که این محصولات تحت تاثیر تداوم کاهش موجودی انبار بورس‌های کالایی، آربیتراژ مثبت بورس فلزات لندن و شانگهای، کاهش تنش‌ها در روابط اقتصادی امریکا و چین و نوسانات ارزش شاخص دلار امریکا قرار گرفت و روی با رشدی قابل توجه تا ارتفاع ۲۶۰۰ دلاری نیز معامله شد و سایر فلزات معاملاتی آرام و کم نوسان را پشت سر گذاشتند.
همچنین در هفته‌ای که گذشت فدرال رزرو نرخ بهره بانکی را برای سومین بار طی امسال بالا برد و از یک بار افزایش نرخ دیگر در سال جاری، سه افزایش نرخ در ۲۰۱۹ و یک افزایش نرخ در ۲۰۲۰ خبر داد. این نهاد پیش بینی رشد اقتصادی 1.3 درصدی را برای سال ۲۰۱۸ نموده است که از سطح انتظارات بالاتر است. اشتغال کامل اقتصاد امریکا و افزایش سطح دستمزدها و تورم همگی نشانه‌هایی است که بانک مرکزی را مجاب به تداوم رشد نرخ بهره نموده است. در پی اعلام رشد 0.25 واحدی نرخ بهره، دلار در برابر یورو تضعیف شد و بازار سهام نیویورک رشد یافت و شاهد افزایش تقاضا برای کالاهای اساسی بودیم. بنابراین اکنون به صورت بنیادی شرکت‌های استخراج و فرآوری فلزات اساسی وضعیت مناسبی دارند. مناسب بودن وضعیت آنها در بازار داخلی به این دلیل است که سقف رقابت قیمت آنها در بورس کالا حذف شده و می‌توانند به صورت آزاد افزایش قیمت داشته باشند. از سوی دیگر در بازار جهانی نیز نرخ این محصولات رو به افزایش است که در نهایت رونق قیمت صادراتی آنها
را در پی دارد.
پتروشیمی‌ها در گیرو‌دار تحریم
پتروشیمی‌ها از ابتدای سال جاری وضعیت پر التهابی را پشت سر گذاشتند. ابتدا افزایش نرخ ارز در سطح کلان اقتصادی کشور پیش آمد اما این شرکت‌ها به دلیل آنکه خوراک با ارز 3800 تومانی می‌گیرند، باید محصولات را با ارز 4200 تومانی در بورس کالا ارایه می‌کردند. از سوی دیگر ارز حاصل از صادرات آنها نیز گفته می‌شد که باید با همان نرخ 4200 عرضه شود، اما خیلی زود مصوب شد که با نرخ سنا در همان سامانه ارایه شود که در آن مقطع اولین فاز از افزایش ارزش پتروشیمی‌ها کلید خورد. سپس به دلیل رشد چشمگیر دلالان در بورس کالا به دلیل ارزان بودن نرخ قیمت نسبت به بازار آزاد، فشار به وزارت صنعت برای تغییر رویه قیمت‌گذاری پیش آمد که در نهایت مقرر شد سقف نوسان قیمتی این کالا‌ها نیز حذف شود.
در سال 96، 42 درصد از محصولات تولیدی صنایع پتروشیمی ایران صادر شد. با توجه به اینکه سهم و حجم ارزش گروه محصولات پتروشیمی هم‌اکنون در بورس تهران بالغ بر 22 درصد است، افزایش نرخ صادراتی در این حوزه می‌تواند با افزایش سودآوری آنها همراه شود.
هرچند تهدید تحریم‌های آبان ماه مقاصد صادراتی ایران را تهدید می‌کند، اما توجه به این نکته نیز ضروری است که محصولات پتروشیمی تولیدی ایران در بسیاری از بازارها، سهم بازار گسترده‌ای دارند. به عنوان مثال می‌توانیم به تولیدات پی‌وی‌سی ایران اشاره کنیم که در جمع 4 تولیدکننده اول دنیاست و در زمان استراحت و ترمیم مجتمع‌های تولید پی‌وی‌سی جهانی، با افزایش ظرفیت وارد بخش تولید و صادرات می‌شود.
آنطور که پیترروبرت، مدیر بازار متانول شرکت انگلیسی جانسون متی با تاکید براهمیت صنعت پتروشیمی کشورمان در تحولات آتی در بازارهای جهانی متانول، گفته است ایران درحال حاضر ۷ درصد از متانول جهان را تولید می‌کند و ظرفیت بالایی برای تولید بیشتر نیز دارد از طرفی فرصت دسترسی به خوراک گاز طبیعی به عنوان یک مزیت، پتانسیل رشد صنعت پتروشیمی ایران را ارتقا می‌دهد.
از این رو تحولات اقتصادی اخیر به ذات افزایش رشد ارزش محصولات پتروشیمی را به دنبال خواهد داشت اما آنچه در افق صادراتی آنهاست، مشخص می‌کند که بنیاد‌های قوی برای رشد قیمت آنها ایجاد می‌شود یا نه که البته با توجه به تجربه قبلی تحریم و جایگاه مستحکم ایران در بازار محصولات پتروشیمی، می‌توان به این بخش نیز نظر مثبت داشت.
