گروه بورس مسعود کریمی
انتظار تعیین و تکلیف بودجه سال 97 کشور یکی از دلایل نوسان شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران طی چند هفته اخیر محسوب می‌شود و صاحب‌نظران بازار سرمایه معتقدند که سهامداران تالار شیشه‌یی تا مشخص شدن وضعیت نهایی این پارامتر مهم اقتصادی با احتیاط بیشتری در فضای معاملاتی گام برمی‌دارند چراکه هنوز با ابهاماتی درخصوص بودجه سال آینده در حوزه بازار سرمایه و صنایع بورسی مواجه‌اند. از طرفی نا‌آرامی‌‌های منطقه‌یی و موضوعات پیرامون برجام می‌تواند از دیگر عوامل تاثیرگذار در ریزشی شدن فضای داد و ستد سهام طی این روزها به شمار رود. در همین حال افزایش روز به روز نرخ ارز با توجه به بازدهی قابل ملاحظه این بازار نسبت به سایر بازارهای مالی طی چند وقت اخیر نیز می‌تواند بستری برای خروج نقدینگی از بورس و حرکت آن به سمت دیگر بازار‌ها فراهم کند. در این بین نوسان شاخص کل بورس کشور با توجه به ارقامی که طی روز‌های گذشته به خود اختصاص داده را نمی‌توان ملاک مناسبی برای ورود یا خروج نقدینگی از بازار سهام در نظر گرفت چراکه سرمایه‌گذاران حرفه‌یی اغلب اقبال کوتاه‌مدت به سایر بازارهای مالی ازجمله ارز را مبنایی برای تصمیم‌گیری در حوزه سرمایه‌گذاری نمی‌دانند و با نگاهی تحلیلی به پارامتر‌های بنیادی اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند.
اخبار متناقض
در همین رابطه فردین آقا‌بزرگی، مدیرعامل سابق کارگزاری بانک آینده درخصوص تاثیر بودجه 97 در روند بازار سهام با توجه به ریزش‌های چند وقت اخیر در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: نفت، عایدات صادرات، میزان صادرات و... از عوامل مهم در بودجه به شمار می‌روند. در همین حال روز یک‌شنبه اخباری متناقض از دو نرخی کردن حاملهای انرژی و سهمیه دادن به جایگا‌ه‌ها شنیده شد که این اخبار به دلیل مخالفت یا مقاومت از طرف مجلس برای بازگرداندن اولیه کلیات بودجه و نپذیرفتن افزایش حاملهای انرژی مهم ارزیابی می‌شود. از این رو ممکن است دولت به اشکال دیگری اقدام به جبران کسری و محدودیت‌‌های بودجه از طریق دو نرخی «نرخ رسمی و غیررسمی برای پر مصرف‌ها» کند. این کارشناس بازار سرمایه گفت: مالیات مشاغل و مالیات حقوق برای سطوح بالا نسبت به سال‌های گذشته افزایش پیدا کرده است. این درحالی است که بودجه مالیاتی نیز بر خلاف انتظارات و پیشنهادات دولت اصلاح شد. بنابراین با توجه به تغییرات موجود که به نقطه نهایی نیز نرسیده است، پیش‌بینی می‌شود که ابهامات بیش از پیش در بودجه ایجاد شده که نحوه جبران کسری آن از طرف دولت تاکنون مشخص نشده که چگونه خواهد بود. وی درخصوص ابهامات بودجه نیز ابراز کرد: کاهش هزینه‌های جاری، چند نرخی کردن نرخ فروش حاملهای انرژی، افزایش بودجه مالیاتی و... ازجمله ابهامات تاثیرگذار در بودجه است. این تحلیلگر بازار سرمایه گفت: بازار موازی همانند ارز و پتانسیل بازار مسکن ممکن است نقدینگی را به سمت خود جذب کنند.
رشد به منزله جبران نیست
مدیرعامل سابق کارگزاری بانک آینده اذعان کرد: یکی از مناسب‌ترین زمینه‌های سرمایه‌گذاری از این جهت که منابع تعیین شده همچنین کف و سقف معینی برای هر سرمایه‌گذاری وجود ندارد در نتیجه یکی از گزینه‌های خوب سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار و سهام است. این درحالی است که به طور قطع در بازه زمانی بلندمدت 10ساله بازار بورس نه تنها جبران بازدهی را خواهد کرد بلکه در اکثر مواقع مشاهده می‌شود بورس در گروه پیشرو‌ها قرار گرفته است. بر این اساس با دید بلند و مبتنی بر تحلیل‌های کارشناسی، نگه‌داری سهامی که به خصوص متاثر از افزایش نرخ‌های فروش حاصل از نوسانات نرخ ارز «ارزآور» هستند، توصیه می‌شود. وی درخصوص افزایش 225واحدی روز گذشته بازار نیز تاکید کرد: بازارهای جهانی، کامودیتی‌ها و نفت برنت که چند روزی در روند منفی قرار داشتند به طور کلی از عوامل تاثیرگذار هستند. اما رشد دیروز به اقتضای ریزش‌های چند روز گذشته رخ داده است و این نوسان در ذات بازار وجود دارد چراکه پس از چند روز متوالی کاهشی مثبت شدن شاخص قابل پیش‌بینی بود اما این افزایش به منزله جبران شاخص از دست رفته نیست و جزو طبیعت بازار است.
2 عامل تاثیرگذار
فردین آقا‌بزرگی با اشاره به تلاطم بازار سهام طی روز‌های اخیر در ادامه گفت‌وگو با «تعادل» اذعان کرد: عوامل داخلی و خارجی در روند فعالیت بورس کشور تاثیرگذار هستند. وی درخصوص عوامل خارجی عنوان کرد: ابهامات در حوزه مذاکرات هسته‌یی، برنامه جامع اقدام مشترک، تهدیدات و نا آرامی‌های اطراف کشور ازجمله درگیری‌های ترکیه در خاک سوریه و... ازجمله عوامل بیرونی تاثیرگذار به شمار می‌روند. این کارشناس بازار سرمایه در ادامه اذعان کرد: برخی از مسوولان درخصوص نوسانات نرخ ارز بر این مهم اذعان دارند که هیچ‌گونه اتفاقی در حوزه سیاست و اقتصاد کشور رخ نداده است در نتیجه نوسانات نرخ ارز بدون هیچ دلیلی اتفاق افتاده است. این درحالی است اینگونه تحرکاتی که عنوان شد بیشترین تهدید برای کشور‌های با درجه ریسک بالا که حداکثر تاثیر را می‌پذیرند، محسوب می‌شود. مدیرعامل سابق کارگزاری بانک آینده اذعان کرد: نسبت‌های ارز ازجمله پوند انگلیس، یورو یا دلار بین کشور‌های درحال جنگ نوسان کمی دارد چراکه فاصله بسیار زیادی از آشوب و ستیز‌ها دارند در عین کشور‌هایی همانند ایران از چنین تحرکاتی تاثیر بیشتری می‌پذیرند. فردین آقا‌بزرگی درباره عوامل داخلی تاثیرگذار نیز اظهار کرد: مجموع شرکت‌هایی که با توجه به نوسانات نرخ ارز، سود و زیان آنها از لحاظ افزایش قیمت تمام شده و افزایش قیمت فروش تحت تاثیر قرار می‌گیرد در حوزه عوامل داخلی به شمار می‌روند. وی افزود: به عبارت دیگر شرکت‌هایی که بدهی‌های ارزی دارند با ایجاد نوسان و کاهش ارزش پول ملی، تعهدات این شرکت‌ها بدون هیچ گونه فعل و انفعالاتی در شرکت افزایش پیدا کرده است. از طرف دیگر مجاری ورود منابع ارزی چه حاصل از فروش نفت و چه حاصل از فروش فرآورده‌های غیرنفتی زمانی که با کاهش رو‌به‌رو شود براساس آمار اعلامی بانک مرکزی در 6 ماهه اول سال میزان صادرات 20درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال گذشته و در 6 ماهه دوم این رقم افت داشته است. این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: چنین چشم‌اندازی در حقیقت نشان‌دهنده شریان اصلی ورود منابع ارزی که عایدات آن حاصل فعالیت‌های عمدتا بنگا‌‌ه‌های تحت نظارت مستقیم و غیرمستقیم دولت هستند، قرار می‌گیرد. بر این اساس مقداری فرآیند ورود منابع ارزی آنها با کاهش رو به رو خواهد شد این درحالی است که با کند شدن گردش مالی صنایع و شرکت‌های بورسی تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.
شتاب‌زدگی در خرید و فروش
مدیرعامل سابق کارگزاری بانک آینده گفت: معمولا بازارهای جایگزین موجباتی را فراهم می‌کند که نقدینگی سرگردان برای سرمایه‌گذاری به سمت آنها سوق پیدا می‌کنند. در صورتی که نوسانات نرخ دلار بی‌اطمینانی را برای سرمایه‌گذاران باالقوه ایجاد کند طبیعتا بخشی از منابع به سمت سرمایه‌گذاری روز نرخ ارز حرکت خواهد کرد. فردین آقا‌بزرگی عنوان کرد: طی دو ماه گذشته بازار ارز بازدهی نسبتا قابل توجه‌تری از بورس به ثبت رساند.
در همین حال، افزایش با شیب مناسب و منطبق با وضعیت اقتصادی از پارامتر‌های اساسی این رشد به‌شمار می‌رود. وی خاطرنشان کرد: این مهم هم در جای خود می‌تواند یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در روند منفی بازار بورس طی چند وقت اخیر محسوب شود، اما به‌طور قطع ثبات در نرخ ارز می‌تواند بخشی از این نقدینگی‌ها را به سمت بورس حرکت دهد اما تا رسیدن به نقطه ثبات، شاهد فرسایش و حالت شتاب‌زدگی چه در خرید و چه در فروش سهام خواهیم بود.
سکوت کارشناسان
در سویی دیگر، یک کارشناس بازار سرمایه اعلام کرد: تا زمانی که مشکلات صنایع و بنگاه‌ها حل نشود نمی‌توان به رونق پایدار سهام شرکت‌ها و شاخص بورس امیدوار بود. علی زارعی با اشاره به اینکه در چند روز گذشته رشد شاخص بورس متوقف شده گفت: یکی از دلایل این اتفاق موضوعات مربوط به تصویب بودجه سال آینده است که این روزها در صحن علنی مجلس مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. این کارشناس بازار سرمایه افزود: موضوعات مربوط به صنایع همواره به‌عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی معامله‌گران در تالار شیشه‌یی به‌ویژه در زمان تصویب بودجه مطرح بوده است. بنابراین تا زمانی که مشکلات صنایع و بنگاه‌ها حل نشود، نمی‌توان به رونق پایدار سهام شرکت‌ها و شاخص بورس امیدوار بود. وی با انتقاد از انفعال فعالان بازار سهام درخصوص ارائه پیشنهاد و اظهارنظر کارشناسی درخصوص بودجه سالانه و عدم عنوان دغدغه‌ها و مشکلات فعالان اقتصادی اذعان داشت: بدون شک فعالان بازار سهام ازجمله افرادی هستند که نگاه دقیق و کارشناسی به مسائل مختلف ازجمله موضوعات مربوط به فعالیت صنایع و بنگاه‌ها دارند و بیش از سایر افراد به مشکلات واقف هستند. بر این اساس عدم ارائه نظر کارشناسی آنها به متولیان اقتصادی کشور نمی‌تواند مشکلات بازار سهام را حل کند.
استقامت شاخص
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه از افزایش نرخ دلار، بهبود شرایط جهانی کالاها و همچنین افزایش جهانی قیمت نفت به‌عنوان دلایل اصلی رشد شاخص بورس و قیمت سهام برخی شرکت‌ها در سال جاری یاد کرد و افزود: بر این اساس باتوجه به توقف رشد دلار، ثبات قیمت جهانی نفت و نیز توقف افزایش کامودیتی‌ها (مواد پایه و معدنی) رشد شاخص و قیمت‌ها در بازار سرمایه تاحدودی تحت‌تاثیر قرار گرفته است. وی اضافه کرد: البته به لحاظ روانی شاخص بورس در محدوده‌یی قرار دارد که استقامت زیادی از خود برای فتح قله ۱۰۰ هزار واحد نشان می‌دهد بنابراین فعالان بازار سرمایه نسبت به آن احتیاط نشان می‌دهند. به گزارش ایبنا، زارعی ادامه داد: از سوی دیگر باتوجه به رشد خوب شاخص بورس و قیمت سهام برخی شرکت‌ها در بازار، برخی سهامداران ترجیح می‌دهند با فروش سهام خود در این قیمت‌ها اقدام به شناسایی سود کنند که این موضوع نیز اثرات خود را بر کلیت بازار سهام گذاشته است.
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که افزایش یا کاهش جهانی قیمت دلار چه تاثیری بر معاملات بازار سرمایه خواهد داشت، افزود: بازار سهام همواره از نوسانات قیمت دلار چه در سطح جهانی و چه در سطح داخلی تاثیر پذیرفته است و بر این اساس در صورت تضعیف ارزش دلار، قیمت نفت و کامودیتی‌ها دوباره افزایش یافته و از این جهت معاملات بورس نیز اثر خواهند پذیرفت. این کارشناس بازار سرمایه افزود: از سوی دیگر باتوجه به تعیین مهلت 4ماهه توسط ایالات‌متحده برای ادامه «برجام» یا لغو آن رفته‌رفته با رسیدن به زمان موعد، معامله‌گران با احتیاط بیشتری اقدام به خرید و فروش سهام می‌کنند. وی درباره پیش‌بینی وضعیت بازار سرمایه طی ماه‌های آینده گفت: باتوجه به اینکه در هفته‌های پیش‌رو به مرور جزئیات بیشتری از گزارش‌های شرکت‌ها منتشر می‌شود و توقع معامله‌گران از این گزارش‌ها، مثبت است به نظر می‌رسد کلیت بازار سرمایه در هفته‌ها و ماه‌های پیش رو با وضعیت مناسبی همراه باشد.
2 دسته مهم
افزون بر این، محمدمهدی زردوغی مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری جامی، عنوان کرد: رابطه‌یی که بین قیمت فلزات و کالاهای اساسی و افزایش نرخ دلار ایجاد می‌شود، باعث سودآوری شرکت‌ها در بازار سرمایه در سال آینده نسبت به سال جاری خواهد شد. زردوغی مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری جامی، با دسته‌بندی کالاهای اساسی به دو بخش اشاره داشت: دسته اول، شامل فلزات پایه مثل مس، روی، سرب و شمش فولاد خواهند بود و دسته بعدی کالاهایی را شامل می‌شود که بیشتر بر پایه نفت خام هستند. وی گفت: در دسته اول، از ابتدای سال 2018 میلادی، نوسانات فلزات پایه در حد 3درصد بوده که نوسانات قابل‌توجهی محسوب نمی‌شود. به‌طور خاص در معاملات فلز مس می‌بینیم که از ابتدای سال 2018 میلادی موجودی انبارهای مس نزدیک به 50درصد رشد کرده و این رشد نشان می‌دهد که تولید‌کننده‌های مس از توجیه لازم جهت تولید برخوردار بوده‌اند. بعد از افزایش نرخ‌های اخیر، توجیه تولید برای کارخانه‌ها ایجاد شد و این امر موجب افزایش موجودی انبارهای فلزات اساسی شده است. زردوغی ادامه داد: اما در دسته دوم که متاثر از قیمت نفت است باتوجه به رشد اخیری که قیمت نفت داشته و توانسته در مواردی به مرز 70دلار نزدیک شود، شانس افزایش قیمت در این دسته از کالاهای مرتبط با نفت در سال بیشتر خواهد بود. مثلا کالاهایی ازجمله بوتادیین و پروپیلن، کالاهایی هستند که نزدیک به 10درصد از ابتدای سال 2018 میلادی رشد داشتند.
این کارشناس بازار در این خصوص بیان داشت: سایر کالاهایی که از قیمت نفت متاثر می‌شدند مثل پلی‌اتیلن‌ها، به‌طور متوسط بیش از 5درصد رشد قیمت داشتند که در واقع اثرات افزایش قیمت نفت بوده است. اما افزایش قیمت نفت یکی از مشکلاتی که ایجاد می‌کند افزایش سطح تولید نفت شیل است که در واقع اخیرا باعث شده دوباره تولیدات نفت امریکا به سطح بیش از
10 میلیون بشکه نزدیک شود. این امر نشان‌دهنده این است که در این بخش مازاد عرضه در بازار وجود خواهد داشت که می‌تواند بر قیمت نفت و کالاهای پتروشیمی اثرگذار باشد. به گزارش سنا، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری جامی خاطرنشان کرد: کارشناسان معتقدند که افزایش نرخ بهره در امریکا که عموما باید باعث تقویت دلار شود فقط یک بار در تاریخ باعث کاهش ارزش دلار شده است و آن هم در سال 2008-2007 میلادی بوده که به تبع آن بحران جهانی به وجود آمده است. وی گفت: خیلی از کارشناسان معتقدند امروز هم که افزایش نرخ بهره در امریکا در جریان است همسان با 2008-2007 میلادی کاهش ارزش دلار را به همراه داشته که نشانه‌هایی از شکل‌گیری رکود مجدد جهانی خواهد بود.
این مقام مسوول ادامه داد: درصد زیادی از کارشناسان معتقدند که سال 2018 می‌تواند تکرار تاریخ افت قیمت کالاهای اساسی باشد. زردوغی گفت: پیش‌بینی‌های بلندمدت تا پایان سال 2018 میلادی حاکی از این است که قیمت کالاهای اساسی تا انتهای سال، کاهش 10 الی 15درصدی خواهد داشت. وی به تاثیر قیمت کالاها بر بازار سرمایه ایران بیان داشت: درست است که پیش‌بینی‌ها حاکی از افت قیمت در کالاهای اساسی است، اما عموما فروش شرکت‌های بورسی از 2 عامل نرخ‌های جهانی و نرخ ارز تبعیت می‌کنند. به این ترتیب، باتوجه به اینکه نوسانات نرخ ارز در یک سال گذشته در سطح 15-10درصد بوده است، لذا کاهش قیمت کالاهای اساسی و فلزات و نفت از محل افزایش نرخ ارز در سال آتی جبران خواهد شد. زردوغی افزود: رابطه‌یی که بین قیمت نرخ فلزات و کالاهای اساسی و افزایش نرخ دلار ایجاد می‌شود، باعث سودآوری شرکت‌ها در سال آینده نسبت به سال جاری خواهد شد.
