گروه بورس| مسعود کریمی|
در معاملات سومین روز کاری بورس اوراق بهادار تهران سهامداران تالار شیشه‌یی شاهد بازگشت نماگر‌های بازار سهام به مدار صعودی بودند. این در حالی است که در سایر بازار‌های مالی از جمله بازار پول، نرخ دلار در رقم 4هزارو 555 تومانی قرار گرفت و در نقطه مقابل نرخ مبادله‌یی نیز رقم 3هزارو 663 تومانی را به خود اختصاص داد. بر این اساس، افزایش روزبه‌روز نرخ دلار برای صنایعی که تحت تاثیر قیمت‌های جهانی قرار دارند و از طرفی صنایعی که صادرات‌محور هستند بسیار مثبت ارزیابی می‌شود چرا که این صنایع به‌طور کلی شاخص‌ساز هستند و تغییرات مثبت و منفی به دلیل وزن زیاد آنها در کلیت بازار سهام بسیار مشهود است. در همین حال، می‌توان اذعان داشت که انتظار افزایش قیمت ارز موجب رونق بورس می‌شود و به‌طور کلی برآیند این موضوع در کلیت بازار سهام مثبت ارزیابی می‌شود. اما با توجه به اینکه صادرات محور‌های بورسی با افزایش نرخ دلار با اقبال مواجه می‌شوند در نقطه مقابل صنایع وارداتی بازار سهام نیز با این موضوع دچار ضرر و زیان می‌شوند چرا که افزایش نرخ دلار تاثیر منفی و مستقیمی بر آنها خواهد داشت. به هر حال، با توجه به وعده‌هایی که در خصوص تک نرخی شدن نرخ ارز تا پایان سال 96 داده شده بود بعید به نظر می‌رسد تا پایان سال شاهد تحقق این موضوع در اقتصاد کشور باشیم. از طرفی در صورت ادامه روند فعلی پیش‌بینی می‌شود با افزایش نرخ دلار آزاد طی چند وقت آینده شاهد اختلاف حدود 1000 تومانی با دلار مبادله‌یی باشیم که این موضوع علاوه بر اینکه پیامد‌های مثبتی را در پی نخواهد داشت، زمینه‌ساز ایجاد رانت و فساد بیشتر هم می‌شود. از همین‌رو، «تعادل» در گفت‌وگو با 2 صاحب‌نظر بازار سرمایه تاثیر افزایش نرخ دلار در کلیت اقتصاد به خصوص در بازار سرمایه و مسکن، تاثیر راهاندازی سامانه مدیریت ریسک و مزایای آن در بازار سرمایه، چشم‌انداز آینده بازار در گزارش‌های عملکرد 3 ماهه چهارم شرکت‌های بورسی را بررسی می‌کند که آن را در ادامه می‌خوانید.
واکنشهای ابتدایی
در همین رابطه، فردین آقابزرگی مدیر‌عامل سابق کارگزاری بانک آینده با اشاره به سامانه مدیریت ریسک و تاثیر آن در روند معاملاتی بازار سهام در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: این فرآیند شامل گذشته نمی‌شود و به نوعی مربوط به آینده است. از طرفی قبل از اجرای چنین فرآیندی به هر اندازه که میزان اعتبارات در بازار وجود داشته، کماکان ادامه پیدا می‌کند. وی خاطرنشان کرد: طبیعی است موضع خرید افرادی که تا این لحظه اعتبار داشتند به واسطه عدم امکان تخطی از حد مقرر اعتباری کنترل شود. این کارشناس بازار سرمایه اذعان داشت: بخشی از فعالان بازار از این میزان حجم استفاده می‌کردند این در حالی است که عمده بازار نقشی در افزایش میزان اعتبارات در صنعت کارگزاری نداشتند.
فردین آقابزرگی بیان کرد: با توجه به اینکه میزان بازدهی بازار سهام در سال جاری قابل توجه بوده است، مطمئنا تطبیق وضعیت را اهالی بازار سرمایه پذیرا خواهند بود و این موضوع اگر چه شوک مقطعی به بدنه بازار وارد کرده است اما به‌طور کلی مانع محسوب نخواهند کرد. بر این اساس، با توجه به معاملات روز گذشته مشاهده می‌شود که بیش از 400 واحد از افت 700 واحدی روز‌های شنبه و یک‌شنبه در بازار سهام جبران شد. این تحلیلگر بازار سرمایه تصریح کرد: هر تغییری در بازار سرمایه چه در جهت مثبت، همانند موضوع مربوط به «EPS» و چه در جهت منفی در ابتدا واکنشهای منفی را در پی دارد. مدیر‌عامل سابق کارگزاری بانک آینده در خصوص سامانه مدیریت ریسک گفت: این موضوع در نهایت موجب افزایش شفافیت، کاهش ریسک معاملاتی نه صرفا برای صنعت کارگزاری بلکه برای کلیت فعالان بازار خواهد شد. وی افزود: طی چند ماه گذشته معاملاتی در بازار صورت گرفت که وقفه بسیار شدیدی را در بورس ایجاد کرد که تا این لحظه چندین شرکت در‌گیر این موضوع هستند. به هر حال، راهاندازی این سامانه برای بازار سهام مزیت محسوب می‌شود و به وضعیت بازار سهام کمک شایانی خواهد کرد. فردین آقابزرگی عنوان کرد: افزایش شفافیت، کاهش ریسک عدم وصول مطالبات و کاهش آسیب به فروشنده در شرایطی که به هر دلیلی معاملات از درجه اعتبار ساقط شود از دیگر مزایای سامانه جدید به‌شمار می‌رود.
تفاوت با بورس‌های جهانی
این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: خیلی از سازو‌کار‌های بورس کشور که بیش از 50 سال قدمت دارد در بازار‌های مالی به‌کار می‌رود اما اصل و اساس آن با چیزی که می‌بایست از ابتدا به‌کار در بورس کشور می‌رفت تفاوت قابل ملاحظه‌یی با سایر بورس‌ها داشت. وی گفت: معامله سهام در بورس‌های هر نقطه‌یی از دنیا یا بازار‌های مالی بالعکس فضای حاکم در بورس‌های داخلی صورت می‌گیرد به‌طوری که کارگزار مشتاقانه در‌خواست اعتبار‌دهی به مشتری را بیان می‌کند زیرا ریسک‌های تضمین، سوخت و نکول به هیچ عنوان وجود نخواهد داشت. بر این اساس، تضامین در ابتدا در یک مکانیسم و ساختار همانند سامانه مدیریت ریسک در نظر گرفته شده است. این تحلیلگر بازار سرمایه اظهار داشت: در حال حاضر مشاهده می‌شود که بورس به وضعیتی که باید از روز‌های نخست در دستور‌کار قرار می‌داد، قرار گرفته است. و به عبارتی درحقیقت با اجرای درست این موضوع می‌توان اذعان داشت که بورس کشور به نقطه‌یی مساوی با سایر بورس‌های دنیا در حال فعالیت است.
فردین آقابزرگی با اشاره به افزایش نرخ دلار نیز بیان کرد: در بازار سرمایه ارزش جایگزینی شرکتها به صورت خیلی محسوس طی چند وقتی که نرخ ارز رشد قابل توجهی را داشته است، تغییراتی را به ثبت رسانده است. وی گفت: فرآورده‌ها و محصولاتی که با ورود مواد اولیه از خارج از کشور تولید می‌شوند به‌طور قطع افزایش قیمت خواهند داشت. از طرفی افزایش قیمت با هر مکانیسم نظارتی که در نظر گرفته شود قاعدتا با یک حاشیه سود ثابت قدر مطلق سود بیشتری خواهد داشت. بنابراین سود صنعت و شرکت افزایش پیدا خواهد کرد که در نتیجه افزایش قیمت محتمل خواهد بود. مدیر‌عامل سابق کارگزاری بانک آینده اذعان داشت: از زمانی که دلار در سال 91 از نرخ 1000 تومان به 3000 تومان رفت شاهد یک افزایش بسیار قابل توجهی در شاخص کل بورس کشور بودیم. به عبارتی افزایش نرخ دلار تاثیر مستقیمی در بازار سرمایه خواهد داشت.
انتظار افزایش قیمت ارز؛ رونق بورس
این کارشناس بازار سرمایه ابراز داشت: بازار مسکن طی یک‌ماه گذشته که دلار با شدت بیشتری نوسان مثبت داشته است به‌طور کامل مسکوت مانده است. زیرا دریافت نقدینگی به ازای فروش هر دارایی هیچ مزیتی برای حفظ و نگهداری وجه نقد ندارد. وی افزود: به گفته رییس کل بانک مرکزی سرمایه‌گذاران در حال حاضر اقدام به خرید دلار نکنند زیرا افرادی که سپرده بانکی از سال 92 تا‌کنون داشتند 80 درصد به‌طور متوسط براساس نرخ سود سپرده 15 درصد کسب کرده‌اند. فردین آقابزرگی گفت: این در حالی است که در ادبیات آکادمیک اقتصادی سود سپرده جبران ارزش کاهش پول در نظر گرفته می‌شود به همین دلیل گفته می‌شود که نرخ تورم باید یک تطابق بسیار ملموسی را با نرخ سود سپرده بانکی داشته باشد. این تحلیلگر بازار سرمایه خاطرنشان کرد: زمانی که گفته می‌شود ارز یا دلار رشد بیشتری را نداشته، به این معنی است که میزان عرضه زیاد بوده است. به نوعی حباب منفی دلار در اظهارات رییس کل بانک مرکزی مشهود است که دلار 30 درصد بازدهی تجربه کرده اما نرخ تورم یا نرخ سود سپرده بانکی 80 درصد بوده است. وی اذعان داشت: به‌طور کلی انتظار افزایش در قیمت ارز‌ها می‌تواند موجب رونق بیشتر در بورس شود.
2 تاثیر متفاوت افزایش نرخ ارز در بازار سهام
در سویی دیگر، علی صادقین مدرس و پژوهشگر بازار سرمایه درباره تاثیر افزایش نرخ ارز در بازار سهام در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: جدای از این موضوع که افزایش نرخ ارز در اقتصاد کلان می‌تواند وضعیتی تورم‌زا ایجاد کند، به‌طور کلی تورم در بازار سرمایه می‌تواند در کوتاه‌مدت و میان‌مدت اثر مثبتی داشته باشد. وی خاطرنشان کرد: تاثیر افزایش نرخ ارز از 2 منظر در بازار سهام قابل بررسی است. از منظر نخست این موضوع مربوط به صنایعی می‌شود که عمدتا تابعی از قیمت‌های جهانی و کامودیتی‌ها هستند که با افزایش نرخ دلار میزان ریال دریافتی این شرکتها افزایش پیدا خواهد کرد همانند بازار مربوط به محصولات حوزه انرژی، فلزات، معدنی‌ها که عمدتا ایران هم در آنها دارای مزیت نسبی است و شرکت‌های موجود هم عمدتا شرکت‌های صادراتی هستند. این کارشناس بازار سرمایه اذعان داشت: طی چند ماه گذشته صنایعی که از منظر قیمت‌های جهانی وضعیت مناسبی را سپری کردند در نتیجه میزان «EPS» آنها را افزایش و منجر به تعدیل مثبت برای این گروه‌ها می‌شود.
علی صادقین ابراز داشت: عمده این سهم‌ها شاخص‌ساز هستند و به نوعی شاخص کل را افزایش می‌دهند این در حالی است که می‌توانند کل ارزش بورس را نیز صعودی کنند. از طرفی سودآوری این شرکتها برای سهامداران در گزارش‌های 12 ماهه منجر به بهبود خواهد شد. این تحلیلگر بازار سرمایه گفت: در سویی دیگر، معمولا افزایش نرخ ارز برای گروههای وارداتی که ماده اولیه، ماشینآلات، محصولات و... اینها تابعی است از واردات همانند گروههای خودرو، دارویی، تجهیزات و ماشینآلات به‌طور قطع با افزایش هزینه تمام شده مواجه خواهند شد. که در نهایت این موضوع می‌تواند به عنوان عامل منفی برای این گروه‌ها تلقی شود. این مدرس و پژوهشگر بازار سرمایه افزود: در مجموع اقتصاد به‌طور قطع افزایش نرخ ارز یک تورم وارداتی را احتمالا در میان‌مدت تجربه خواهد کرد. براین اساس، این تورم وارداتی می‌تواند تاثیر خود را به عنوان عامل منفی طرف عرضه روی دستمزد‌ها، قیمت تمام شده محصولات و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان در بازار بگذارد. این موضوع می‌تواند در بلندمدت در صنایع بورسی تاثیر منفی‌ای را داشته باشد.
علی صادقین اظهار داشت: شرکت‌های بزرگ که با شرکت‌های خارجی طرح‌های توسعه‌یی داشتند عمدتا به صورت اقساط این پول تامین مالی شده را باید به مرور به شرکت‌های خارجی بازگردانند. این در حالی است که این اقساط به صورت ارزی است و با افزایش نرخ ارز هزینه‌های مالی مربوط به این نوع شرکتها هم افزایش پیدا کند. بنابراین از بعد کلان و بعد مربوط به هزینه‌های مالی هم می‌تواند اثر منفی‌ای را داشته باشد. وی با اشاره به سامانه مدیریت ریسک نیز عنوان کرد: اصولا مدیریت ریسک برای سرمایه‌گذاران، کاربرد اساسی در مدیریت سبد یا پرتفوی دارد که برای دارایی‌ها در نظر گرفته می‌شود. مسلما با تحلیل حساسیت در قالب این سامانه از منظر متغیر‌هایی که می‌تواند ریسک سبد سهامداران را دستخوش تغییر کند در ایجاد و بهبود ترکیبی از سبد دارایی‌ها به ویژه برای صندوق‌های بزرگ مفید است. این مدرس و پژوهشگر بازار سرمایه بیان کرد: چشم‌انداز بازار به ویژه در حوزه مربوط به کامودیتی‌ها و صنایعی که عمدتا تحت تاثیر قیمت‌های جهانی هستند مثبت ارزیابی می‌شود. به عبارت دیگر، سهامی که دارای مزیت نسبی در کشور است از جمله صادراتی‌ها، نیز به همین شکل خواهد بود. این در حالی است که گزارش‌های 3 ماهه چهارم نیز مثبت پیش‌بینی می‌شود.
