واریز سود سهام عدالت به حساب مشمولان پس از سال‌های طولانی در حالی انجام شد که برخی سهامداران تاکنون هیچ مبلغی را دریافت نکرده‌اند. در مقابل برخی دیگر هم که موفق به دریافت سود نقدی خود شده‌اند به فرآیند توزیع و میزان مبلغ دریافتی سود، انتقاد‌‌هایی را وارد می‌دانند. این دست از سهامداران بر این باورند که به‌دلیل عدم مالکیت روی برگه‌های سهام عدالت و مشخص نبودن قطعی زمان واریز‌ها و حتی مبلغ‌ها به نوعی با حس بی‌اعتمادی مواجهند.
در همین حال، یکی از مقامات سازمان خصوصی‌سازی عنوان کرد: افرادی که در سال ۹۶ وضعیت سهامداری خود را تکمیل کرده‌اند، با فرض اینکه در سال ۹۵ وضعیت سهامداری آنها ناقص بوده، هم‌اکنون نیمی از سود سهام مجامع امسال را دریافت می‌کنند. داوود خانی معاون سازمان خصوصی‌سازی با اعلام آخرین جزئیات پرداخت سود سهام عدالت به حساب شبای مشمولان سهام عدالت گفت: تاکنون 33میلیون نفر در سراسر کشور توانسته‌اند، معادل 916میلیارد تومان سود نقدی سهام عدالت را از طریق حساب‌های بانکی اعلام شده دریافت کنند. به عبارتی از هر 1000 نفر تنها 2 نفر نتوانسته‌اند سود خود را در این مدت به‌دلیل ایراد شماره حساب اعلام شده یا انسداد و توقیف حساب بانکی دریافت کنند.
سود مشمولان
خانی با اشاره به پاسخ سامانه سهام عدالت به هر مالک سهام عدالت باتوجه به صورت‌حساب اعلام شده، در مورد اینکه چرا برخی مشمولان با وجود اعلام شماره‌حساب شبا، اما هنوز سودی دریافت نکرده‌اند، گفت: چنین افرادی یا شماره‌حساب شبا بانکی خود را هنوز به سامانه سهام عدالت اعلام نکرده‌اند یا اینکه تاییدیه شماره شبای آنها از سوی بانک دریافت نشده است. به گفته وی، اگر شخصی باوجود اعلام شماره شبای حساب بانکی خود در سامانه سهام عدالت، اما از طرف بانک با برگشت این شماره مواجه شده یا به‌دلیل ورود اعداد غلط به سامانه و از طرفی مشکل انسداد حساب مواجه شده باشد، در صفحه سامانه پس از صورت‌حساب اشخاص در سامانه سهام عدالت سازمان خصوصی‌سازی اعلام مجدد شماره شبا را خواستار شده است. وی گفت: در صفحه مذکور سامانه سهام عدالت شماره شبای موردتایید بانک به رنگ سبز قرار گرفته و به کاربر توضیح داده که باید منتظر اعلام زمان واریز سود باشد. در صورت عدم وجود چنین فرآیندی اگر همچنان رقمی به‌عنوان سود سهام عدالت هنوز به شماره شبای حساب بانکی شخص واریز نشده، باید دلیل آن را بررسی کرد.
حکایت واریز
خانی در مورد دلیل دریافت تنها نیمی از سود 150هزار تومانی اعلام شده برای مالکان سهام عدالت که الباقی اقساط یک میلیون تومانی خود را در فرصت 6 ماهه امسال به خزانه واریز کرده‌اند، با ذکر مثالی توضیح داد: فرض کنید شما سهامدار شرکت ایران‌خودرو در اردیبهشت ماه امسال شده‌اید. وقتی در تیر ماه مجمع این شرکت برگزار می‌شود، سود برای کسی است که تا قبل از مجمع سهامدار شرکت باشد. به گزارش فارس، وی ادامه داد: سود نقدی سهام مصوب در مجامع 49 شرکت حاضر در سبد سهام عدالت که در تیرماه مشخص می‌شود، شامل حال همه دارندگان سهام عدالت می‌شود، اما این پرسش وجود دارد که آیا وجه الباقی سهام عدالت قبل از پایان دوره مالی یا قبل و بعد از مجمع سالانه سهامداران واریز و تسویه شده است؟ این مقام مسوول ادامه داد: می‌توان فرض کرد که 49 شرکت حاضر در سبد سهام عدالت مجامع خود را طی روزهای مختلفی در فصل مجامع و پس از پایان دوره مالی خود برگزار کرده‌اند، اما نمی‌توان برای فردی که مثلا در 15 اردیبهشت ماه امسال مبلغ الباقی اقساط سهام عدالت را پرداخت کرده، عنوان کرد که از سود سال 95 کدام شرکت‌ها برخوردار و سود کدام شرکت‌ها را دریافت نمی‌کند. وی توضیح داد، به‌عبارتی بهتر نمی‌توان سود سال مالی 95 را معادل 532تومان برای کسانی که 20 اردیبهشت 96 الباقی بدهی خود را تسویه کرده‌اند، درنظر گرفت و مابقی سود نیز از محل مجامعی که برگزار نشده‌اند، باشد، زیرا ماتریسی با 49میلیون ستون و 49 شرکت در سطر ایجاد می‌شود که امکان برنامه‌ریزی برای چنین ماتریس بزرگی در سامانه سهام عدالت وجود ندارد.
سود کامل مجامع 97 در جیب مالکان 96
عضو هیات عامل و معاون برنامه‌ریزی و توسعه سازمان خصوصی‌سازی با تاکید اینکه سهامدارانی که تا پایان سال مالی 95 الباقی بدهی یک میلیون تومانی خود را تسویه کرده‌اند، از کل سود دوره مالی 95 مصوب در مجامع 49 شرکت سبد سهام عدالت طی سه مرحله تا پایان امسال بهره‌مند می‌شوند، یادآور شد: سهامدارانی که در سال 96 الباقی بدهی سهام عدالت واگذار شده به خود را تسویه کرده باشند، برای دریافت سود سال مالی 96 شرکت‌ها که مجامع آنها در تیر ماه 97 برگزار می‌شود، می‌توانند طی آبان و آذر 97 که موعد توزیع سود فرا می‌رسد، به تناسب مبلغ یک میلیون تومانی سهام خود از سود کامل عملکرد دوره مالی 96 شرکت‌ها برخوردار خواهند شد. اما در حال حاضر به تناسب مبلغ 532هزار تومانی ارزش سهام عدالت واگذار شده به آنها که تا شهریور ماه امسال الباقی بدهی خود را نیز تکمیل کرده‌اند، سود سهام عدالت تخصیص داده شده است. به گفته این مقام مسوول، برای اینکه مشخص شود وجوه واریز شده این دسته از مشمولان به کجا رفته، باید گفت در جدول صورت وضعیت دارایی سهام عدالت هر شخص همواره ارزش اولیه متعلق به مالک سهام معادل یک میلیون تومان نمایش داده می‌شود، اما سودی که توزیع شده برمبنای 532 هزار تومان فرض شده است که در پایان اسفند سال 95 آن را دراختیار داشته‌اند که این موضوع به خاطر پیچیده شدن محاسبات مجامع شرکت‌هایی بوده که در روزهای مختلف مجامع خود را برگزار کرده‌اند و باید در این زمینه برای هر نفر
49 محاسبه انجام می‌گرفت که در عمل امکان نداشت.
دریافت نیمی از سود
خانی تاکید کرد: افرادی که تا پایان سال 95 الباقی بدهی خود را تسویه کرده‌اند، سهامداران یک میلیون تومانی سهام عدالت در امسال هستند که سود کامل مجامع 96 را دریافت می‌کنند، اما کسانی که در سال 96 وضعیت سهامداری خود را تکمیل کرده‌اند، با فرض اینکه در سال 95 وضعیت سهامداری آنها ناقص بوده هم‌اکنون نیمی از سود سهام مجامع امسال را دریافت می‌کنند. اما بعد از این می‌توانند از سود کامل سال مالی 96 برخوردار شوند، چون در سال 96 صورت وضعیت سهامداری خود را تکمیل کرده‌اند. وی افزود: از وقتی که فرآیند دریافت وجوه آغاز شد تا آخر مهر ماه امسال همواره موضوع تخصیص سود سال 95 برای افرادی که تا آخر مهر ماه 96 الباقی بدهی خود را به حساب خزانه کشور واریز می‌کنند، در سامانه سهام عدالت همواره نمایش داده می‌شد.
تسویه الباقی اقساط
معاون سازمان خصوصی‌سازی با اشاره به افرادی که تاکنون شماره حساب شبای بانکی خود را به سامانه سهام عدالت ارائه نکرده‌اند، گفت: این افراد از یک مرحله دریافت سود 50 هزار تومانی جا مانده‌اند اما پس از درج شماره شبای حساب خود در نخستین سود توزیعی میان سهامداران علاوه بر تخصیص سود مرحله جدید، سود 50 هزار تومانی مرحله اول نیز به حساب آنها واریز می‌شود. خانی با بیان اینکه با توجه به اتمام زمان 6 ماهه شورای عالی اصل 44و فرصت یک ماهه مازاد بر آن برای واریز الباقی اقساط سهام عدالت تصریح کرد: هیچ امکانی برای واریز پول برای تسویه الباقی اقساط برای مشمولان سهام عدالت که علاقه‌مند به تکمیل مبلغ یک میلیون تومانی سهامداری خود هستند، وجود ندارد. این مقام مسوول یادآور شد: طی روزهای اخیر معادل 916میلیارد تومان پول نقد به حساب دارندگان سهام عدالت واریز شده است. از این تعداد به ازای هر 1000شماره شبا تعداد دو شماره از شبای اعلام شده به دلایلی ازجمله توقیف یا بستن حساب در مدت اخیر، فوت یا ارائه شماره شبای حساب سپرده بلندمدت و به تبع آن ممانعت بانک از واریز پول به چنین حساب‌هایی، امکان واریز پول را با وجود تایید آن از سوی سامانه سهام عدالت نداشته است.
بهبود وضعیت شرکت‌ها؛ افزایش سودآوری
وی در مورد برخی انتقادها و طعنه‌های عامیانه برای سود واریز شده به حساب دارندگان سهام عدالت پس از گذشت بیش از 10سال و ارزش پایین آن در برابر تورم سال‌های اخیر گفت: امسال سود نقدی سهام عدالت برای هر سهامدار مبلغ 150هزار تومان بوده که معادل 15درصد مبلغ یک میلیون تومان است. اگر سال بعد وضعیت اقتصاد و سودآوری شرکت‌ها مقداری بهتر باشد که پیش‌بینی‌ها نشان‌دهنده همین موضوع است و سود مجامع به جای 4200میلیارد تومان به بیش از 6 هزارمیلیارد تومان افزایش یابد آن زمان به طور حتم سود نقدی برای هر نفر مبلغ 280هزار تومان خواهد بود که در یک خانواده 4نفری تبدیل به یک میلیون تومان سود سهام خواهد رسید. آن زمان سود سهام عدالت دیگر دستاویز طنزهای عامیانه نخواهد بود.
خانی تاکید کرد: باید دانست سود سهام عدالت به معنای یارانه نیست بلکه مالکیت دارایی مالی است که درصدی از مالکیت سود برای دارندگان آن است که خود به خود همواره بر ارزش ذاتی و بازده آن افزوده می‌شود. در نهایت مالکان سهام عدالت برندگان این دارایی در آینده با تکیه بر فرهنگ سهامداری خواهند بود.
لایحه ساماندهی در بهارستان
این مقام مسوول در مورد اینکه تا چه حد می‌توان به آزاد‌سازی سهام عدالت تا قبل از شب عید امیدوار بود، پاسخ داد: دولت هم‌اکنون لایحه خود را به مجلس پیشنهاد داده و این درحالی است که آماده‌سازی قالب حقوقی سهام عدالت کار دشواری است. از این رو باید فرصت داد تا مجلس با کمک دولت قالب حقوقی روشنی برای سهام عدالت تبیین کند. تمام 11کشور اروپای شرقی تلاش کردند تا برای توزیع کوپن سهام در دهه 90میلادی یک قالب حقوقی طراحی کنند اما با شکست مواجه شدند. به گفته وی سازمان خصوصی‌سازی درحالی شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی را برای دوره شناسایی مالکیت دارندگان سهام عدالت مناسب می‌دانست که اکنون برای استمرار مالکیت این دارایی وجود این شرکت‌های مذکور کفاف نمی‌دهد. از این رو به اجبار باید قالب حقوقی مدیریت سهام عدالت تغییر داده شود تا مردم برای آن اختیار تام داشته باشند اما باید چارچوبی در پیش گرفته شود که بتواند وزن همه مالکان سهام را تحمل کند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری
خانی ادامه داد: در شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی این تحمل وجود ندارد چون اجتماع شرکا باعث می‌شود تا با حضور همه دارندگان امکان تصمیم‌گیری وجود داشته باشد ولی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک نیاز به اجتماع شرکا نیست. دارندگان فقط سود و انتفاع خود را می‌خواهند و همواره نقد شوندگی دارایی خود را خواستار هستند. معاون سازمان خصوصی‌سازی از امکان حضور سهام اشخاص در صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله سهام عدالت سخن گفت و افزود: قیمت واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در حالی همواره روی تابلو بازار سهام وجود دارد که با توجه به وجود نقدینگی کامل هر کسی می‌تواند به آسانی وارد یا خارج صندوق شود. وی ادامه داد: یکی از ایرادهای موجود در این زمینه به گونه‌یی است که اگر مردم سهامدار شرکت‌ها هستند و می‌خواهند سهام خود را بفروشند باید عده‌یی از آنها به قیمت نازل‌تری بخرند. در صندوق‌ها اما چنین شرایطی وجود نداشته و وقتی همواره بازدهی و نقد شوندگی آن وجود داشته باشد، ورود و خروج سهامدار کنترل شده خواهد بود. خانی اساس لایحه جدید ساماندهی سهام عدالت را تعریف الگویی جدید بدون اجتماع انسان‌ها در قالب شرکت با در نظر گرفتن حدود 10منفعت برای صندوق‌های قابل معامله سهام عدالت عنوان کرد و گفت: در صندوق‌های قابل معامله ضرایب نقدینگی، اوراق و سهام در بورس متفاوت است. در صندوق‌هایی که برای سهام عدالت می‌تواند ساخته بشود، می‌توان به جای حجمی از اوراق از سهام شرکت‌ها برخوردار شود.
چالش و ابهام
معاون سازمان خصوصی‌سازی تعریف متولی برای صندوق‌های قابل معامله را از دیگر علامت سوال‌های این ابزارها عنوان کرد و افزود: درحال حاضر با توجه به تسویه مطالبات دولت از محل سهام عدالت، ساختن شخصیت حقوقی برای دولت که هم‌اکنون سهمی در این دارایی ندارد اما خواستار کمک به آن از جانب مردم به عنوان موسس صندوق‌های قابل معامله محل چالش و ابهام است. خانی با بیان اینکه 6 میلیون نفر ایرانی از تخفیف 50 درصدی اقساط سهام عدالت برخوردار شده‌اند، گفت: این افراد به عنوان اقشار آسیب‌پذیر و تحت پوشش نهادهای حمایتی که در سال به طور متوسط هزینه زندگی آنها حدود 500 هزار تومان است تاکنون معادل 50 هزار تومان سود نقدی سهام عدالت را دریافت کرده‌اند و با این رقم اکنون حدود 20درصد از کل هزینه خود را به‌دست آورده‌اند.
