گروه بورس
شاخص بورس تهران در هفته گذشته 2.5درصد دیگر رشد کرد تا برای سومین هفته متوالی کارنامه‌یی رشدی داشته باشد. بر این اساس میانگین بازدهی سهامداران از ابتدای سال جاری تاکنون به 27درصد رسید. در اواخر هفته گذشته اما کاهش هیجان بازار سهام در آخرین روزهای کاری هفته گذشته محسوس بود. روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه به‌طور معناداری از تقاضای در بازار سهام کاسته شد و قیمت‌ها رو به نزول گذاشتند. این در حالی بود که سیگنال‌های بنیادی بازار سهام که از تیرماه شکل گرفته بودند به قوت خود باقی هستند. به نظر می‌رسد، آنچه باعث شد فشار فروش سهام در آخرین روزهای هفته افزایش پیدا کند، پتانسیل قابل توجه سهامداران برای شناسایی سود بوده است. علاوه بر آن احتمالا فعالان بازار سهام رفته‌رفته به استقبال تصمیم رییس‌جمهور ایالات متحده می‌روند و این امکان وجود خواهد داشت که در هفته جاری هراس از ریسک‌های سیاسی بورس وارد دوره‌یی احتیاطی شود. در مقابل خریداران بالقوه سهام احتمالا با دل بستن به قیمت‌های جهانی و همچنین سیگنال‌های نقدینگی وارد شده به بازار سهام، همچنان در سمت تقاضا قدرت‌‌نمایی خواهند کرد. بنابراین هفته جاری را می‌توان هفته تقابل ریسک‌های سیاسی و پتانسیل‌های بنیادی بازار سهام در نظر گرفت.
پایان 3 هفته پررونق
شاخص بورس تهران در هفته‌یی که گذشت بیش از 2هزار و 390 واحد رشد نشان داد و به سطح 97هزار و 899 واحد رسید. بر این اساس در هفته‌یی که گذشت سهامداران بورسی به‌طور متوسط 2.5درصد بازدهی کسب کردند. این در حالی بود که در میانه‌های هفته (روز سه‌شنبه) به یک‌باره از تقاضای موثر بازار کاسته شد و عرضه‌ها بر سفارش‌های خرید غلبه کرد. در آخرین ساعات معاملاتی روز دوشنبه، شاخص کل بورس بیشترین میزان تاریخی خود را تجربه کرد و در سطح 98هزار و 358واحد ایستاد. با افت‌های 206 و 253واحدی که به ترتیب در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه برای شاخص کل بورس رخ داد، مقداری از خوش‌بینی فعالان بازار به ادامه رشدهای هیجانی بورس کاسته شد. در آخرین روزهای کاری هفته گذشته، دقیقا گروه‌هایی در معرض فشار فروش قرار گرفتند که تا پیش از آن به عنوان لیدرهای بی‌‌چون و چرای رشدهای اخیر شاخص بورس مطرح بودند. همانطور که در گزارش‌های پیشین «تعادل» اشاره شده بود، گروه‌های فلزی، معدنی و پالایشی در ماه‌های اخیر بیش از سایر گروه‌ها خریدار داشتند. در آخرین روزهای هفته گذشته بازار در این گروه‌ها بیشتر فروشنده بود تا خریدار. از میان گروه‌های 39گانه بورس تهران، شاخص 10 گروه در هفته گذشته کار خود را با افزایش بازدهی به پایان رساندند. گروه‌های محصولات شیمیایی (پتروشیمی)، تامین آب، برق و گاز (معروف به یوتیلیتی) و گروه فرآورده‌های نفتی (پالایشگاه‌ها) بیشترین بازدهی را به خود اختصاص دادند. در طرف دیگر شاخص 24 گروه در هفته‌یی که گذشت با افت مواجه شد. بر این اساس گروه‌های محصولات کاغذی، انتشار و چاپ و تکثیر و استخراج نفت و گاز بیشترین زیان هفتگی را به سهامداران خود تحمیل کردند.
همچنین بیشترین ارزش معاملات در هفته گذشته به گروه‌های فلزات اساسی، محصولات شیمیایی، فرآورده‌های نفتی و خودرو و ساخت قطعات اختصاص یافت. اغلب گروه‌های مذکور در هفته گذشته بازدهی مناسبی را برای سهامداران خود به ارمغان آوردند. در میان گروه‌های پرمعامله بازار، این گروه خودرویی بود که با وجود عملکرد مناسب در ابتدای هفته در کل هفته کم فروغ ظاهر شد. شاخص گروه خودرو و ساخت قطعات در هفته‌یی که گذشت 2.7درصد تنزل یافت. آنچه باعث شده بود گروه خودرویی در هفته‌های پیش مورد توجه قرار بگیرد، احتمال عدم شمول مالیات برای افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها بود. به همین دلیل بود که نمادهای وابسته به شرکت ایران‌خودرو (با توجه به آنکه این نمادها بر خلاف شرکت‌های گروه سایپا از این محل افزایش سرمایه نداده‌اند) بیشتر مورد توجه قرار گرفتند. اما از آنجا که این موضوع اما و اگرهای فراوانی دارد، طرف عرضه‌ها به خریداران نه نگفتند و هیجان خودرویی‌ها فروکش کرد.
نکته قابل توجه دیگری که در معاملات آخرین روزهای کاری هفته گذشته به چشم می‌خورد، کاهش نسبی ارزش معاملات روزانه بود. به‌طور سنتی در روزهای رونق بورس تهران ارزش معاملات افزایش می‌یابد و در روزهایی که قیمت‌ها سمت و سوی نزولی پیدا می‌کنند ارزش معاملات کاهش می‌یابد. در برهه فعلی به نظر می‌رسد این موضوع طبیعی باشد، اما وقوع آن می‌تواند به معنای پایان یک روند تلقی شود.
یک هفته فرابورس در یک نگاه
در نخستین هفته کاری فصل زمستان، معامله‌گران دادوستد یک‌هزار و 550میلیون ورقه بهادار به ارزش بالغ بر 7هزار و 500میلیارد ریال را در بازارهای 9گانه فرابورس ایران رقم زدند و بدین‌ترتیب در 5 روز کاری این هفته به‌طور میانگین روزانه 310 میلیون ورقه به ارزش افزون بر یک‌هزار و 500 میلیارد ریال دست به دست شد.
در پی نقل‌وانتقال 921میلیون سهم به ارزش 2هزار و 261میلیارد ریال در بازارهای اول و دوم، نزدیک به 60درصد از حجم و 30درصد از ارزش کل مبادلات فرابورس به این دو بازار اختصاص یافت. از سوی دیگر بیشترین ارزش مبادلاتی در هفته جاری مربوط به مبادلات صورت گرفته در بازار ابزارهای نوین مالی بود؛ به گونه‌یی که 130میلیون ورقه به ارزش بالغ بر 4هزار و 500میلیون ریال در 37هزار نوبت دادوستدی در این بازار نقل‌وانتقال یافت. دادوستدهای بازار پایه نیز به جابه‌جایی 499میلیون ورقه به ارزش 765میلیارد ریال منتهی شد که این بازار در مقایسه با هفته پیش با افت 34درصدی حجم و ارزش مبادلاتی روبه‌رو شده است. طی هفته معاملاتی منتهی به هشتم دی‌ماه، شاخص کل فرابورس نیز فرازوفرودهای زیادی را تجربه کرد و در نهایت با یک‌درصد رشد در ارتفاع 1082 واحدی قرار گرفت.
در ادامه روند پذیرش اسناد خزانه اسلامی در فرابورس ایران، در روز سوم دی‌ماه سه سری اخزای جدید در نمادهای معاملاتی «اخزا604»، «اخزا605» و «اخزا606» در بازار ابزارهای نوین مالی به ارزش مجموعا 480هزار میلیارد ریال پذیرش شد تا بدین‌ترتیب از طریق پذیرش و در پی آن عرضه این اوراق جدید بر عمق بازار بدهی افزوده شود. خبر دیگر آنکه بر اساس مصوبه بانک مسکن به تاریخ 16 آبان‌ماه 96 در خصوص افزایش سقف تسهیلات جعاله، مدت اجرای طرح اعطای تسهیلات جعاله مسکن تا سقف ۲۰۰میلیون ریال از محل اوراق گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن تا پایان سال جاری یعنی
29 اسفندماه 96 تمدید شد.
اما نگاهی به معاملات اوراق تسهیلات مسکن در این هفته حاکی از آن است که حجم و ارزش مبادلاتی این اوراق نسبت به هفته گذشته حدود 25درصد افزایش یافته است؛ از این رو خریداران و فروشندگان این اوراق 30هزار ورقه تسه را به ارزش 298میلیارد ریال جابه‌جا کرده‌اند. از سوی دیگر در روز پنجم دی ماه، نرخ سود روزشمار اوراق مرابحه سلامت در نماد «سلامت6» منتشر شده در تاریخ 22 آذر ماه سال جاری از طریق اطلاعیه‌یی از سوی فرابورس اعلام شد؛ براساس این اطلاعیه در 22خرداد ماه سال 97 نخستین دوره سود اوراق «سلامت 6» پرداخت می‌شود. این اوراق که در روزهای پایانی آذر ماه شاهد پذیره‌نویسی آن در بازار ابزارهای نوین مالی بودیم دارای سررسید 4ساله است.
همچنین سازمان خصوصی‌سازی قرار است 16.75درصد از سهام شرکت ذوب‌آهن اصفهان که متعلق به صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد است در روز 20 دی ماه به طور یکجا و شرایطی از طریق عرضه در بازار فرابورس ایران به فروش برساند. شرکت کارگزاری بانک صنعت و معدن به عنوان کارگزار عرضه‌کننده این بلوک تعداد 5 میلیارد و 556 میلیون و 361هزار و 4سهم از کل سهام ثبت شده شرکت ذوب‌آهن را با قیمت پایه 794ریال در بازار دوم فرابورس ایران عرضه می‌کند. همچنین مطابق با اطلاعیه منتشر شده ثمن معامله به دو طریق یکجا و نقد یا نقد و اقساط(در شرایطی که 10درصد مبلغ نقدی و مابقی در اقساط مساوی 6 ماهه طی 6 سال با نرخ 13درصد باشد) قابل پرداخت است. گفتنی است که نماد معاملاتی شرکت ذوب‌آهن اصفهان مهر ماه سال 90 در گروه فلزات اساسی در بازار دوم فرابورس درج و معاملات سهام آن از تاریخ 19بهمن ماه همان سال آغاز شد. تاکنون چندین بار سازمان خصوصی‌سازی در راستای اجرای اصل 44 قانون اساسی درصدی از سهام این شرکت را در معرض فروش گذاشته است.
پیش نگر بازار
همانطور که در گزارش‌های پیشین«تعادل» اشاره شده بود، دلیل توجه به گروه‌های فلزی، معدنی و پالایشی در هفته‌های گذشته، رشد قیمت‌های جهانی فلزات اساسی و کانه‌های فلزی، رشد بهای نفت در بازارهای جهانی همچنین افزایش نرخ ارز به عنوان عامل شتاب‌دهنده سودآوری ریالی شرکت‌های وابسته به قیمت‌های جهانی بود. همین عوامل باعث شدند شاخص گروه‌های فلزات اساسی، فرآورده‌های نفتی(پالایشی‌ها) و استخراج کانه‌های فلزی(معدنی‌ها) از ابتدای سال بین
70 تا 80 درصد بازدهی ثبت کند. حال این سوال بین فعالان بازار سهام مطرح شده که آیا رشد این گروه‌ها می‌تواند ادامه‌دار باشد یا دوره لیدری این گروه‌ها به سر آمده است؟
الف) سیگنال‌های بنیادین به قوت خود باقی است: اگرچه گروه‌های فلزی، معدنی و پالایشگاهی در ماه‌های اخیر رشد قابل توجهی را ثبت کرده‌اند اما به نظر می‌رسد هنوز دلایل کافی برای ادامه رشد برای این شرکت‌ها وجود دارد. قیمت‌های جهانی همچنان در محدوده‌های مطلوبی قرار دارند و رویکرد شرکت ملی پالایش و پخش برای قیمت‌گذاری محصولات پالایشگاه‌ها مناسب ارزیابی می‌شود. از خبرهای مهمی که می‌تواند در هفته جاری روی بازار سهام تاثیرگذار باشد، عبور بهای هر تن مس در بازارهای جهانی از سقف 4ساله خود است. روز پنج‌شنبه بهای هر تن مس در بازارهای جهانی از 7هزار و 200دلار عبور کرد و رکورد 4سال این موضوع شکسته شد. در این باره باید به این نکته توجه داشت که نوسان قیمت‌های جهانی در آستانه سال نو میلادی چندان قابل اتکا نیست. در هفته جاری با از سرگیری معاملات عادی در بازارهای جهانی می‌توان قیمت‌های قابل اتکاتری را مشاهده کرد. بنابراین انتظار می‌رود، فعالان بازار سهام در ابتدای هفته با احتیاط بیشتری به معاملات خود در سهام شرکت‌های وابسته به قیمت‌های جهانی ادامه دهند. چنانچه فلز «مس» را به عنوان لیدر بازارهای جهانی فلزات در نظر بگیریم (آنچه در گذشته نیز بارها اثبات شده است) می‌توان امیدوار بود که قیمت‌های جهانی فلزات دوره پررونقی را در پیش داشته باشند. اغلب پیش‌بینی‌های معتبر بین‌المللی نیز نشان از خوش‌بینی کارشناسان به اقتصاد جهانی در سال 2018 دارد.
درباره فولاد و مقاطع فولادی نیز به نظر می‌رسد همچنان می‌توان به سیاست‌های اقتصادی چین به هدف کاهش آلاینده‌های زیست محیطی و کاهش تولید در صنایع آلوده‌کننده محیط زیست امیدوار بود. در این میان تنها عاملی که می‌تواند برای بورس تهران نگران‌کننده باشد، رشد نسبتا سریع قیمت‌های سهام در هفته‌های اخیر است. این موضوع می‌تواند به لحاظ ذهنی معامله‌گران را وارد لاک احتیاطی کند. همین موضوع در معاملات روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه گذشته بود که باعث شد، قیمت‌ها تا حدودی عقب‌نشینی کنند.
ب) نظر کارشناسان چیست؟ همزمان با افت شاخص کل در آخرین روزهای معاملاتی هفته گذشته «تعادل» نظر کارشناسان را درباره اهمیت افت‌های محقق شده جویا شد. علیرضا کدیور در این باره به «تعادل» گفت: کاهش روز گذشته بازار سهام شروعی برای ریزش بورس نیست. متغیر‌های تاثیرگذار بر روند افزایشی قیمت سهام شرکت‌ها تاکنون تغییری اساسی تجربه نکرده‌اند که بتواند این موضوع عاملی برای ریزش بازار محسوب شود.
در سویی دیگر مهدی طحانی، تحلیلگر بازار سرمایه درخصوص کاهش نماگر بازار سهام در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: درحال حاضر بازارهای جهانی به دلیل اینکه در کریسمس قرار داریم، بسته هستند و به دلیل اینکه سهم‌های بزرگ بازار در گروه‌های فلزی، پالایشی و بعضا در کانه‌های فلزی بیش از 60 الی 70درصد رشد را در مقطعی 6 ماهه تجربه کرده‌اند در نتیجه طبیعی به نظر می‌رسد که برخی از سرمایه‌گذاران ذخیره کردن سود را به نگه‌داری سهام ترجیح دهند. در چنین شرایطی عده‌یی دیگر هم اقدام به خرید سهام در بازار می‌کنند. در ادامه باید دید که آیا در سال 2018 هم چشم‌انداز به آن ترتیبی است که همچنان بیلت جهانی بتواند بیش از 450دلار، مس نزدیک به 7هزار دلار و روی بیش از 3هزار دلار ایستادگی کند یا خیر. در صورتی که جواب این سوال مثبت باشد، قیمت‌های فعلی صرفا استراحت تلقی می‌شوند و دوباره پس از چند روز دست به دست شدن سهام و ورود سرمایه‌گذاران جدید و با انرژی دوباره می‌تواند روند بازار صعودی شود.
افزون بر این رضا زنگنه، دیگر کارشناس بازار سرمایه درباره استراحت مقطعی یا روند ریزشی بازار سهام در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار کرد: کاهش اخیر نماگر بورس را نمی‌توان شروعی برای یک ریزش در بازار در نظر گرفت. تا زمانی که قیمت‌های جهانی(محصولات پتروشیمی، فلزات اساسی و...) با بازار سرمایه همراهی می‌کنند، بورس کشور دچار افت شدید نخواهد شد.
علاوه بر این، سیدیاسر شریعت، تحلیلگر بازار سرمایه نیز در گفت‌وگو با «تعادل» اذعان کرد: پس از رشد قابل توجه حدود 30درصدی در گروه‌های بزرگ بازار مخصوصا گروه‌هایی(معدنی، فلزی، پتروشیمی، پالایشگاهی) که با دلار رابطه مستقمی داشته‌اند، طبیعی به نظر می‌رسد که سهام این گروه‌ها یک استراحت مقطعی داشته باشند.
با توجه به اظهارنظرهای فوق به نظر می‌رسد، کارشناسان بازار سهام همچنان اعتقاد دارند که خطری بنیادین بورس تهران را تهدید نمی‌کند.
ج) تنش‌های سیاسی و ریسک‌های سیستماتیک: همانطور که اشاره شد، خبری از ریسک‌های بنیادین در بورس تهران نیست. اما آنچه می‌تواند روند بورس را دچار سکته‌یی مقطعی کند احتمالا تنش‌های سیاسی و واکنش ترامپ درباره برجام خواهد بود. در ماه گذشته قرار بود، کنگره امریکا موضع خود را درباره برجام اعلام کند درحالی که خبری از کنگره امریکا در این باره منتشر نشد. با انفعال کنگره حالا تصمیم ادامه برجام بر عهده رییس‌جمهور امریکا قرار گرفته است. به نظر می‌رسد از هفته جاری و تا زمان اعلام موضع رییس‌جمهور ایالات متحده درباره برجام دست‌کم بخشی از بورس‌بازان رفتاری محتاطانه در پیش بگیرند.
