گروه بورس مسعود کریمی
در آخرین روز کاری بازار سرمایه ایران خبری مبنی بر تدوین اساسنامه صندوق ارزی با موافقت بانک مرکزی بنا بر تاکید مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار در بازار منتشر شد. یکی از معضلاتی که بازار‌های مالی داخلی با آن همچنان دست و پنجه نرم می‌کنند چند نرخی بودن ارز رسمی کشور است. در این میان، باتوجه به اینکه صندوق ارزی برای نخستین‌بار وارد بازار سرمایه خواهد شد به طور کامل مشخص نیست با چه نرخ ارزی شروع به فعالیت خواهد کرد که در جای خود این موضوع قابل‌توجه است. به هر حال، سیاست راه‌انداری بورس ارز باتوجه به اینکه صحبت‌هایی درخصوص انجام کلیه مبادلات ارزی کشور از طریق این بازار در راستای کنترل نوسانات و ایجاد شفافیت در بازار ارز و سایر بازار‌های مالی مرتبط در اقتصاد با مشکلات عدیده‌یی مواجه است و متاسفانه این موضوع همچنان در ابهام قرار دارد، بعید به نظر می‌رسد که ایجاد صندوق ارزی باتوجه به سازوکار‌های تعریف شده برای آن بتواند درراستای تثبیت نرخ ارز در کشور گام بردارد. بر این اساس، با نگاهی کلان به بازار سرمایه و اقتصاد کشور مشاهده می‌شود که ایجاد صندوق ارزی با سرمایه 10میلیارد تومان قابلیت تغییر نرخ ارز را ندارد و این مهم را نمی‌تواند اجرایی کند.
تدوین اساسنامه صندوق ارزی
در این رابطه، محمدرضا معتمد مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار، از تهیه و تدوین اساسنامه و امیدنامه نمونه صندوق ارزی در بازار سرمایه خبر داد و گفت: درخواست‌هایی نیز از طرف شرکت‌های تامین سرمایه جهت راه‌اندازی این صندوق دریافت شده است. محمدرضا معتمد عنوان کرد: در تدوین اساسنامه و امیدنامه صندوق ارزی باتوجه به تعامل سازمان بورس و اوراق بهادار با بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، نظرات کلی آن بانک نیز دریافت و اعمال شده است. وی با بیان اینکه صندوق سرمایه‌گذاری ارزی با هدف پاسخ به نیاز سرمایه‌گذاری آن دسته از سرمایه‌گذاران که اقدام به خرید و نگهداری ارزی می‌کنند، ایجاد شده است، تصریح کرد: فعالیت این صندوق صرفا جمع‌آوری سپرده‌های ارزی بوده، در سپرده‌های ارزی بانکی سرمایه‌گذاری می‌کند و مجاز به سرمایه‌گذاری در امور دیگری نیست.
مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار، درخصوص ساز و کار و مکانیسم این صندوق اظهار داشت: در این صندوق، سرمایه‌گذاران به جای آنکه ارز را خریداری و نگهداری کنند، آن را به حساب صندوق واریز و گواهی سرمایه‌گذاری دریافت می‌کنند. معتمد همچنین در پاسخ به این سوال که متقاضیانی که قصد خرید یونیتهای صندوق ارزی را دارند از چه مزایایی در مقایسه با بازار فیزیکی ارز برخوردار خواهند بود، گفت: باتوجه به اینکه انتظار می‌رود، حجم ارز جمع‌آوری شده به این روش بالا باشد، صندوق می‌تواند در یک بانک مشخص که دارای مجوز سپرده‌گذاری ارزی است منابع را سرمایه‌گذاری کند؛ در این حالت نرخ سود به مراتب بالاتری نسبت به نرخ سودی که سرمایه‌گذاران به‌صورت انفرادی می‌توانند به دست بیاورند، نصیب آنان می‌شود. به گزارش سنا، وی افزود: از طرف دیگر باتوجه به سیال بودن منابع صندوق، چنانچه سرمایه‌گذاران از صندوق خارج شوند، وجود سرمایه‌گذاران جدیدی که گواهی سرمایه‌گذاری برای آنان صادر می‌شود، منابع خروجی صندوق را می‌تواند جبران کند و به این وسیله میزان سپرده اصلی صندوق نزد بانک منتخب حفظ شده و صندوق قادر به انعقاد قرارداد سپرده‌گذاری بلندمدت که نرخ سود بیشتری را نصیب سرمایه‌گذاران می‌کند، می‌شود. مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار توضیح داد: در مواردی که سرمایه‌گذار قصد خروج از صندوق را دارد، باتوجه به هزینه کمتر صندوق برای ابطال سپرده‌ها نزد بانک منتخب، خروج سرمایه‌گذار از صندوق با هزینه کمتری برای وی انجام می‌شود.
معتمد درخصوص ساختار صندوق ارزی هم گفت: ساختار صندوق مبتنی بر صدور و ابطال بوده و دارای واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز و عادی است. علاوه بر این، اختیارات و ویژگی‌های دارندگان واحدهای مذکور مشابه سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری که دارای واحدهای ممتاز و عادی هستند، خواهد بود. وی افزود: همچنین کلیه دریافت‌ها از سرمایه‌گذاران و پرداخت به آنان به ارز منتخب صندوق انجام می‌گیرد و صندوق می‌تواند تنها به یک ارز مشخص که از ابتدا تعیین و اعلام شده است، اقدام به فعالیت کند. به گفته معتمد، حداقل سرمایه صندوق هم به‌گونه‌یی تعیین می‌شود که مبلغ حداقل سرمایه لازم برای تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری را که 100میلیارد ریال است، تامین کند.
صندوق ارزی؛ صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک
در سویی دیگر، مهدی افضلیان کارشناس ارشد بازار سرمایه درخصوص صندوق ارزی در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: بازار‌‌هایی ازجمله بازار مسکن، ارز، سرمایه، طلا و سکه در اقتصاد کشور وجود دارد و هر کدام از این بازار‌‌ها یک بازدهی مشخصی را به‌عنوان مثال مسکن 300درصد، سکه 800درصد و... طی 10 سال گذشته کسب کرده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: ضرورتا به این صورت است که سرمایه‌گذار، بازار ارز را هم به‌عنوان یک بازار درنظر می‌گیرد. مدیر آموزش کارگزاری آگاه بیان کرد: در این میان سوالی که ایجاد می‌شود این است که سرمایه‌گذار به چه شکلی با خرید ارز می‌تواند ریسک‌های سرمایه‌گذاری خود را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد. این تحلیلگر بازار سرمایه بیان کرد: ریسک نخست این است که فرد اقدام به خرید ارز در بازار می‌کند که ممکن است در این صورت پس از نگهداری آن در منزل، ارز مورد سرقت قرار بگیرد. مهدی افضلیان ابراز داشت: ریسک بعدی در این زمینه خواهد بود که ممکن است فرد پس از خریداری ارز متوجه تقلبی بودن آن شود.
وی افزود: ریسک‌های فوق در زمینه سرمایه‌گذاری در بازار ارز همیشه پایدار خواهد بود.
مدیر آموزش کارگزاری آگاه اذعان داشت: در حال حاضر بازار سرمایه این امکان را ایجاد می‌کند که یک صندوق ارزی ایجاد شود. این صندوق‌ها در قالب تجمیع سرمایه به‌صورت ارزی و انتشار آن به‌صورت یونیت در بازار مورد معامله قرار می‌گیرد.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه تصریح کرد: کارکرد صندوق ارزی همانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در بازار خواهد بود به‌عنوان مثال میزان سرمایه صندوق ارزی 5 میلیارد تومان درنظر گرفته می‌شود و پس از آن احتمالا پذیره‌نویسی شروع خواهد شد.
وی افزود: پذیره‌نویسی صندوق ارزی احتمالا با نرخ بازار آزاد تعیین شود و بعید به نظر می‌رسد که با نرخ مرجع بانک مرکزی این مهم صورت بگیرد.
این تحلیلگر بازار سرمایه گفت: کارکرد این صندوق به این شکل است که اعلام می‌شود به‌ازای سرمایه مشخصی که برای تشکیل صندوق اختصاص یافته است (n) عدد ارز در بازار وجود خواهد داشت و این مهم به‌صورت یونیت به افرادی که قصد خرید این ارز را در بازار دارند، فروخته خواهد شد.
مهدی افضلیان عنوان کرد: سازوکار صندوق ارزی همانند صندوق سرمایه‌گذاری مشترک است. از طرفی، سرمایه‌گذاری که قصد سرمایه‌گذاری در بازار ارز را دارد به‌جای تحمل ریسک‌های مذکور می‌تواند یونیتهای صندوق ارزی را خریداری کند. خرید یونیت به این معناست که ارز در بازار با یک نرخ مشخص خریداری می‌شود.
مدیر آموزش کارگزاری آگاه اذعان داشت: یک امتیاز قابل‌توجهی که این موضوع خواهد داشت این است که ارزی که وجود خواهد داشت در زمینه ارزی (یورو، دلار و...) سرمایه‌گذاری خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: ممکن است بخشی از این ارز به‌عنوان سرمایه‌گذاری ارزی در بانک‌ها و دریافت معادل نرخ سود آن در راستای ایجاد کاهش ریسک قرار بگیرد. به‌عنوان مثال، فرد 1000 دلار دراختیار دارد و این میزان نقدینگی را می‌تواند جهت سرمایه‌گذاری وارد صندوق ذخیره ارزی در یک بانک کند که در این هنگام یک نرخ سودی فرد دریافت می‌کند همانند اینکه ریال سرمایه‌گذاری شده است.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه اظهار داشت: به‌عنوان مثال، سود سالانه‌یی که فرد به‌ازای یک‌میلیون تومان دریافت می‌کند حدود 15درصد سالانه است. در حال حاضر در موضوع ارز همچنین شرایطی وجود دارد. بنابراین منابعی که در این صندوق موجود است فرد می‌تواند به سمت بانک‌هایی که سپرده ارزی قبول می‌کنند حرکت دهد و یک نرخ بازدهی از آن محل کسب کند.
مهدی افضلیان درخصوص موضوع نقدشوندگی صندوق‌های ارزی نیز تصریح کرد: در این بین تضمینی هم در راستای حفظ نقدشوندگی صندوق ارزی وجود دارد به این معنی که فرد هر زمانی که اراده کند، می‌تواند واحد سرمایه‌گذاری (یونیت) را با مراجعه به صندوق ارائه کند و در مقابل مبلغ ریالی را به‌روز دریافت کند. وی اذعان داشت: سازوکار صندوق ارزی تقریبا همانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری است با این شرط که امکان سرمایه‌گذاری در بازار‌های دیگر را چنین صندوق‌هایی ندارند.
مدیر آموزش کارگزاری آگاه عنوان کرد: صندوق ارزی باتوجه به سرمایه‌یی که برای تشکیل آن درنظر گرفته شده است با سازوکار بورس ارز متفاوت خواهد بود و به نظر نمی‌رسد که بتواند سازوکاری برای ثبات نرخ ارز در کشور ایجاد کند.
این تحلیلگر بازار سرمایه درخصوص تضمین سود در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار داشت: تضمین سود همانند این موضوع است که اعلام شود منابعی که داخل این صندوق‌های ارزی وجود دارد به‌عنوان مثال 80درصد این منابع را در بانکی که سپرده ارزی قبول می‌کند (ملی یا کشاورزی) سپرده خواهد شد و به‌ازای آن نرخ ارز را به‌عنوان سود دریافت می‌کنید.
وی افزود: در شرایطی غیر از این مورد نرخ ارز تضمین نخواهد شد. مهدی افضلیان اظهار داشت: در صندوق‌های ارزی نمی‌توان تضمینی درنظر گرفت.
