گروه بنگاه‌ها|
در شرایطی که این روزها افکار عمومی ایرانیان دربست تحت سیطره ویروس کرونا و راهکارهای مقابله با آن قرار گرفته و از کارشناسان کاربلد تا مردم عادی کوچه و بازار در خصوص آن صحبت می‌کنند، موضوع توسعه کسب و کار خرد و بهبود شاخص‌های مرتبط با مشاغل کوچک و متوسط همچنان یکی از دغدغه‌های اصلی مسوولان برای بهبود شاخص‌های معیشتی مردم و مقابله با فقر مطلق است؛ اقتصاد ایران در شرایطی خود را برای ورود به سال جدید خورشیدی آماده می‌کند که طی سال‌های اخیر هزاران میلیارد تومان در راه ایجاد، احیا و رشد واحدهای اقتصادی کوچک و متوسط سرمایه‌گذاری کرده است؛ سرمایه‌گذاری‌های مولدی که با هدف ایجاد هزاران شغل در کشور طراحی شدند تا بستری برای رشد درآمد و بهبود شاخص‌های معیشتی طبقات کمتربرخوردار در کشور فراهم شود. این در حالی است که رشد و پویایی این نوع مشاغل ارتباط مستقیمی با حمایت مردم از این نوع مشاغل دارد و در صورتی که بنا به هر دلیلی مناسبات ارتباطی واحدهای خرد با جامعه هدف دچار خدشه شود، نتایج از پیش تعیین شده برای رشد و پویایی بنگاه‌های خرد به سرانجام مورد نظر ختم نخواهد شد؛ این تذکاری است که این روزها کارشناسان اقتصادی استخوان خرد کرده در خصوص تبعات شایعه‌سازی پیرامون کرونا در فضای اقتصادی مطرح می‌کنند، اینکه هرچند مراقبت و آگاهی بخشی در خصوص ابعاد مختلف بیماری کرونا ضروری است، اما باید راهکاری اندیشیده شود تا تبعات نگرانی‌های عمومی بازار کسب و کار و فضای مشاغل خرد را تحت تاثیر قرار ندهد. اما آخرین خبر پیرامون برنامه‌ریزی‌های اجرایی دولت برای رشد بستر کسب و کار خرد را دیروز مدیر ملی طرح تکاپوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با خبرنگاران در میان گذاشت. خبری که از برنامه‌ریزی‌های دولت برای تثیبت طرح تولید مبتنی بر قرار داد حکایت می‌کند و چشم‌اندازی روشن از افزایش دامنه‌های اشتغالزایی، تولید و صادرات محصولات ایرانی ایجاد می‌کند. تازیکی در تشریح طرح «تولید مبتنی برقرارداد»، گفت: این سیستم جدید تامین مالی طوری طراحی شده است که تمام ذی‌نفعان آن (بانک، تولیدکننده مواد اولیه و کارخانه) در آن برنده هستند.
مدیر ملی طرح تکاپو دیروز در تشریح این طرح گفت: یکی از بحث‌ها در معاونت توسعه کارآفرینی، توسعه کسب و کارهای پایدار بود. وی با بیان اینکه نظام تامین مالی کسب و کارها هموراه با روش سنتی است، گفت: حدود ۱۰ تا ۱۲ روش تامین مالی در دنیا داریم که یک تا ۲ روش در نظام بانکی کشور اجرا می‌شود و آن نیز روش وثیقه محور است. تازیکی اظهارداشت: در این روش بیشتر به دنبال این هستیم که وثیقه‌ای اخذ و وام پرداخت شود. اینکه این وام چه زمانی برای واحد تولیدی مورد نیاز است مورد توجه قرار نمی‌گیرد و این امر یکی از دلایل انحراف و افزایش تورم در کشور است.
وی افزود: یعنی وام‌های متعدد و بی‌حساب پرداخت می‌شود و ردیابی نمی‌شود که این تسهیلات در چه زمینه‌ای استفاده می‌شود. برای نمونه اگر تسهیلاتی به واحد تولیدی رب گوجه فرنگی پرداخت می‌شود، این واحد از مرداد تا مهرماه می‌تواند خرید گوجه فرنگی داشته باشد و اگر در بهمن ماه تسهیلات می‌دهیم، در بازارهای موازی (ارز، سکه، مسکن و غیره) استفاده می‌شود. در این میان نظام بانکی باید توجه داشته باشد وامی که پرداخت می‌شود باید در بخش مربوطه و زمان مناسب پرداخت شود و پس از واریز باید نظارت کافی بر مسیر مصرفی تسهیلات وجود داشته باشد. برای رفع این مشکل نظامی با عنوان تولید مبتنی بر قرارداد با هدف کاهش انحراف تسهیلات پرداختی و تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی موجود، تدوین شد.
نحوه تامین مالی بنگاه‌ها
تازیکی افزود: در نظام بانکی تعداد وام‌هایی که پرداخت شده بیشتر برای ایجاد واحد جدید است در حالی که ایجاد این واحدها مشکلی را برطرف نمی‌کند و ما باید ابتدا سرمایه‌گذاری قبلی را موردتوجه قرار دهیم و سرمایه در گردش آنها را افزایش دهیم.بنابر این اولین اولویت ما تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی موجود است. در این روش تلاش کردیم کشاورز یا تامین‌کننده مواد اولیه خیالش راحت باشد که محصولات خود را به هر کارخانه‌ای که تحویل می‌دهد در همان زمان وجه خود را به صورت نقدی دریافت می‌کند زیرا یکی از مشکلات ما عدم وجود کشاورزی قراردادی است و این امر موجب شده قیمت محصول کشاورز در فصل برداشت افت می‌کند و از نظر مالی حتی چیدن این محصول نیز صرفه اقتصادی ندارد. تازیکی در تشریح روش کار گفت: واحدهای تولیدی باید مطابق دستورالعمل با تعداد مشخصی کشاورز قرارداد منعقد کنند. البته این قرارداد تنها خرید تضمینی محصول نیست و باید کارخانه متعهد شود علاوه بر اینکه محصول را در فصل برداشت با قیمت مصوب خریداری می‌کند، باید خدمات آموزشی و مشاوره‌ای به کشاورز ارایه کند. با این روش در واقع دو اقدام انجام می‌شود، هم سیستمی راه‌اندازی شده تا دانش فنی و استانداردها از طرف واحد خریدار به تامین‌کننده اصلی منتقل شود و هم اینکه تعدادی فارغ‌التحصیل در آن زمینه با گذراندن دوره‌های تخصصی وارد بازار کار می‌شوند. مدیر ملی طرح تکاپوی وزارت کار با بیان اینکه کشاورزان در اولویت اجرای طرح تولید مبتنی بر قرارداد هستند، گفت: مطالبه کشاورزان پس از فروش محصول به کارخانه، به حساب آنها واریز می‌شود و برابر تحقیقات انجام شده این اقدام ۶۰ درصد در رفاه مستقیم خانوار تاثیر دارد. وی با تاکید بر نگاه ویژه به ارکان مختلف مشارکت‌کننده این طرح تاکید کرد: البته کارخانه‌ها نیز یک سال فرصت دارند تا وام بانک را پرداخت کند و می‌تواند در این مدت می‌توانند علاوه بر بازاریابی محصول، فرآوری‌های لازم را انجام دهند و سپس در موعد مقرر وام را پس بدهند. از طرف دیگر نظام بانکی نیز مشتری جذب می‌کند. برای نمونه به ازای هر یک میلیارد تومان، با ۴۰ کشاورز قرارداد می‌بندد و مشتری جدید پیدا می‌کند و پول در آن بانک گردش می‌یابد. به عبارت روشن‌تر این سیستم طوری طراحی شده است که تمام ذی‌نفعان در آن برنده هستند بانک به دلیل تعداد مشتری و رسوب پول، شرکت برای تامین به موقع و کشاورز نیز به دلیل فروش محصول و دریافت دانش فنی برنده است.
این مقام مسوول گفت: نکته مهم این است که حداقل دخالت دولت در این طرح مطرح است و دولت به عنوان ناظر مانع ایجاد انحراف می‌شود.
آگاهی‌بخشی به روستاییان
وی درباره دیگر مزایای این طرح نیز گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که به دلیل آموزش به کشاورزان تولید محصولات کشاورزی در هر هکتار دو برابر شده است و علاوه بر آن برخی از فارغ‌التحصیلان نیز وارد بازار کار می‌شوند. تازیکی اعلام کرد: در حال حاضر این طرح برای دو شرکت تولید زعفران، یک کارخانه تولید رب گوجه فرنگی و یک کارخانه در بخش عسل انجام می‌شود. البته در حوزه صنایع دستی، کفش، پوشاک، فرش دستباف نیز قابل اجراست و درخواست‌هایی در این زمینه نیز وجود دارد. وی با انتقاد از عدم همکاری بانک‌ها در این زمینه گفت: بانک‌ها با روش‌های سنتی مانوس هستند و چون در این روش به دلیل وجود پیچیدگی، نیاز به دقت بالا و نظارت و طولانی بودن پروسه بانک‌ها در این زمینه حاضر به همکاری نیستند و کمبود منابع و افزایش بروکراسی را بهانه می‌کنند و در حال حاضر تنها دو بانک همکاری می‌کنند.
نشست توجیهی طرح «تولید مبتنی بر قرارداد» با تولیدکنندگان فرش دستباف استان اصفهان
معاون اشتغال و کارآفرینی اداره کل تعاون، کارورفاه اجتماعی استان اصفهان در خصوص ویژگی‌های طرح می‌گوید: در حال حاضر سه میلیون نفر جمعیت بیکار در کشور وجود دارد و سالانه یک میلیون نفر نیز به این جمعیت افزوده می‌شوند که بخش قابل توجهی از آنها افراد فارغ‌التحصیل هستند. برای حل مساله اشتغال، مبنای دولت تخصیص اعتبارتسهیلات برای ایجاد اشتغال پایدار بوده و بر همین اساس مطالعات جامعی برای اجرای طرح تکاپو در سطح کشور انجام شده و رسته‌ها تعیین شدند. میرهادی در ادامه توضیح داد: در طرح اشتغال فراگیر توانمند‌سازی نیروی کار و تأمین منابع مالی مبنای کار بوده و از سال 97 تا بهمن98، 20 میلیارد تومان تسهیلات به بافندگان فرش اعطا شده است. این مقام مسوول در خصوص طرح تولید مبتنی بر قرارداد توضیح داد: در این قرارداد فرایند کلی خدمات فنی، آموزشی، مشاوره، تأمین مواد اولیه و تامین بازار فروش در یک برنامه تجاری تعریف و مشخص می‌شود. معاون اشتغال و کارآفرینی اداره کل تعاون، کارورفاه اجتماعی استان اصفهان با بیان اینکه دولت اعتبارات قابل توجهی را درحوزه روستایی اختصاص داده ولی از این منابع 60 الی 70 درصد نتیجه مطلوب حاصل می‌شود گفت: معمولا تسهیلات در بخش‌هایی از تولیدات دامی و کشاورزی هزینه می‌شود که بازار فروش قابل توجهی ندارد.این مقام مسوول یکی از کارآمدی‌های طرح مذکور را تولید براساس نیاز بازارعنوان کرد و ادامه داد: این طرح ارتباط پایداری را بین تولیدکنندگان روستایی و خریداران شهری ایجاد کرده و تولیدکننده و خریداراز کیفیت و بازار فروش محصول تولیدی مطمئن خواهند بود.
