یکی از شاه‌کلیدهای دستیابی به توسعه پایدار در دنیای امروز استفاده از ظرفیت‌هایی است که شرکت‌های دانش‌بنیان در مواجهه با مقولاتی چون اشتغالزایی، ارزش آفرینی، رونق تولید، افزایش صادرات و... از آنها برخوردارند. در تعاریف آکادمیک در خصوص دانش‌بنیان‌ها آمده است که شرکت دانش‌بنیان مجموعه‌ای است که به‌منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی که شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری هستند و همین‌طور تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل طراحی و تولید کالا و خدمات در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده فراوان، تشکیل می‌شود. اما با وجود این ظرفیت‌های منحصر به فرد چنانچه فضا برای رشد پایدار در اختیار این شرکت‌های قرار داده نشود، تحقق اهدافی که از تشکیل این شرکت‌ها در نظر گرفته شده است؛ امری دشوار و دور از دسترس خواهد بود. با وجود اینکه فعالان در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان از جمله دانش‌آموختگان و نخبگان کشور هستند، اما بسیاری از آنها با مسائل بازاریابی محصول از جمله مراحل معرفی محصول، تبلیغات، مذاکرات جهت ثبت سفارش، ارتباط با بازارهای بین‌المللی جهت صادرات و غیره آشنا نبوده و به همین دلیل در مرحله فروش محصول با مشکل مواجه می‌شوند. فعل و انفعالاتی که در حوزه فعالیت‌های وزارت خارجه کشورمان قرار می‌گیرد و همکاری این وزارتخانه با صاحبان شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند بخشی از مطالبات این بخش را پوشش دهد.
دیروز معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه در جریان برگزاری هفدهمین اجلاس سالانه و جشنواره برترین‌های پارک فناوری پردیس از رویکرد تازه‌ای سخن گفت که وزارت خارجه برای حمایت از این نوع شرکت‌ها در پیش گرفته است.
معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه گفت: ما در وزارت امور خارجه آمادگی داریم با شرکت‌های دانش‌بنیان ارتباط بگیریم و آنها را به سرمایه‌گذاران خارجی معرفی کنیم. غلامرضا انصاری در ادامه گفت: یکی از آثار انقلاب اسلامی در ۴۰ سال گذشته که همراه ما بوده اعتماد به نفسی است که به ملت ایران داد. به گفته انصاری، اقتصاد دانش‌بنیان دو ویژگی در کشور دارد که مهم‌ترین آن بر اساس شعار ما می‌توانیم و اعتماد به نفس نتیجه گرفته شده از انقلاب است؛ ما به این افتخار می‌کنیم و راه نجات و گسترش نفوذ انقلاب اسلامی دانش و توانمندی علمی است. به گفته او، ویژگی دیگر وجود قشر جوان با فکرهای نو و توانمندی‌های بالا به دانش روز با اراده قوی همچون اراده بسیجی‌های اول انقلاب در کشور است. وی با بیان اینکه ما از نظر سیاسی در منطقه و دنیا در موقعیت خوبی قرار داریم، گفت: سفرهای وزیر امور خارجه به دنیا را می‌بینیم و می‌شنویم؛ اخیرا سفر وی به نشست گروه ۷ افتخارآفرین بود و امیدواریم به موفقیت برسد زیرا بعد سیاسی آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
انصاری با تاکید بر اینکه ما در بعد اقتصادی با مشکلات جدی و ساختاری رو به رو هستیم، گفت: نوید می‌دهم امسال دولت آقای روحانی و گزارشی که دکتر نوبخت ارایه کردند بر اساس این باشد که بودجه سال آینده بودجه‌ای بدون نفت است و این آغاز میمون و مبارکی به شمار می‌رود.
وی تاکید کرد: تنها راه آرام کردن محیط و زمینه‌سازی محیط برای ایجاد این تغییر می‌تواند تمرکز بیشتر به اقتصاد دانش‌بنیان باشد. اقتصاد دانش‌بنیان می‌تواند اقتصاد ما را از اقتصادی آسیب پذیر به اقتصادی توانمند تبدیل کند. اقتصادی که منطقه به آن نیاز دارد اقتصاد دانش‌بنیان است. امیدوار هستیم که این دوران انتقال را به خوبی طی کنیم و حرکت و جهت ما به این سمت باشد تا ورود به بازار را ببینیم.
به گفته وی، ما از نظر ساز و کار آمادگی داریم با شرکت‌های دانش‌بنیان ارتباط بگیریم و این زمینه‌ای برای ورود و سرمایه‌گذاری‌های خارجی برای شرکت‌هاست.
وی خاطرنشان کرد: ما توانستیم در این معاونت سایت کشورهای میزبان را تکمیل کنیم که تا پایان سال کامل می‌شود و بخش دوم سایت مربوط به بخش‌های خصوصی و دولتی است شرکت‌های دانش‌بنیان جایگاه ویژه‌ای دارند تا به شبکه‌های خارج از کشور معرفی شوند و این زمینه تبادل محصولات خود با سایر کشورها باشد.
شرکت‌های دانش‌بنیان اهرمی برای دریافت مطالباتشان ندارند
اما پرسشی که با این توضیحات به ذهن خطور می‌کند آن است که مهم‌ترین مطالبات دانش‌بنیان‌ها از ساختارهای دولتی و اجرایی چیست؟ مدیرعامل یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان در پاسخ به این پرسش می‌گوید: شرکت‌های دانش‌بنیان هیچ اهرمی برای دریافت مطالبات خود از دولت ندارند و این امر موجب آسیب فراوان به برخی شرکت‌ها شده است.محمدرضا هاتف با اشاره به تاثیر تحریم‌ها بر فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان تصریح کرد: با توجه به بومی‌سازی بسیاری از سیستم‌های کنترلی پیشرفته در داخل کشور، اثر تحریم‌ها در این بخش‌ها به‌شدت کاهش یافته و موجب اعتماد بیش از پیش صنایع کشور به محصولات بومی شده است که این امر می‌تواند میزان تولید و اشتغال در کشور را بسیار بهبود ببخشد.وی که شرکت او در زمینه خدمات نیروگاهی فعالیت دارد درخصوص انتظارات شرکت‌های دانش‌بنیان از دولت خاطرنشان کرد: توجه بیش از پیش به محصولات بومی و حمایت از تولید دانش‌بنیان باید مورد توجه دولت قرار گیرد. در حال حاضر یک شرکت دانش‌بنیان هیچ اهرمی برای دریافت مطالبات خود از دولت ندارد و این امر موجب آسیب فراوان به برخی شرکت‌ها شده است.وی در خصوص مشکلات این شرکت گفت: عدم وصول مطالبات دولتی، عدم وجود نیروی دانش‌آموخته مستعد و کارا، نوسانات نرخ ارز، معوق ماندن تعدیل قیمت پروژه‌ها و کند شدن شدید انجام پروژه‌ها از جمله مشکلات ما است.هاتف اضافه کرد: ایران کشوری است که تمامی استعدادهای لازم برای بالنده‌شدن اقتصاد را داراست، بنابراین باید اقتصاد به بخش خصوصی واگذار شود، کیفیت کالای داخلی افزایش پیدا کند، اعتماد به کالای داخلی ایجاد و قوانین و موانع دست و پا گیر دولتی برچیده شود.
مشکل بروکراسی در اقتصاد
در شرایطی که هاتف در خصوص حمایت‌های مالی و تسهیلاتی از این شرکت سخن می‌گوید، آقابزرگی یکی دیگر از مدیران شرکت‌های دانش‌بنیان با اشاره به طولانی بودن روند کارهای اداری این نوع شرکت‌ها در ایران می‌گوید: ما انتظار داریم روند کارها برای شرکت‌های دانش‌بنیان تسریع شود و اخذ مجوزهای ثبت شرکت، مالیات، بیمه و غیره به صورت سیستمی شود و کارها از طریق اینترنت انجام گیرد.وی افزود: درحال حاضر ما به جای اینکه به کار اصلی خود بپردازیم، مدت زیادی درگیر این مسائل حاشیه‌ای هستیم. لذا باید بروکراسی اداری که یکی از مشکلات اصلی ما است از طریق سیستمی کردن روند این کارها تصحیح شود.او در ادامه با استقبال از مشارکت وزارت خارجه در بهبود شاخص‌های رشد دانش‌بنیان‌ها می‌گوید: با وجود اینکه فعالان در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان از جمله دانش‌آموختگان و نخبگان کشور هستند، اما بسیاری از آنها با مسائل بازاریابی محصول از جمله مراحل معرفی محصول، تبلیغات، مذاکرات جهت ثبت سفارش، ارتباط با بازارهای بین‌المللی جهت صادرات و غیره آشنا نبوده و به همین دلیل در مرحله فروش محصول با مشکل مواجه می‌شوند.این فعال حوزه اقتصادی تاکید می‌کند: مشکل بازاریابی برای محصول در شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا بیشتر از شرکت‌های با سابقه وجود دارد که به همین دلیل شرکت‌های نوپا بیشتر به حمایت از سوی دولت در این زمینه نیاز دارند.
