گروه بنگاه‌ها|
با استفاده از چه راهکارهایی می‌توان بازار مصرفی ایران را به ثبات رسانید و دامنه وسیع گرانی‌ها را مهار کرد؟ این پرسشی است که این روزها هم در میان افکار عمومی ایرانیان لانه کرده و هم فکر و ذکر کارشناسان اقتصادی و تحلیلگران را به خود مشغول داشته است. موضوعی که حل و فصل آن بخش قابل توجهی از التهابات معیشتی را در کشور مهار می‌کند و چشم‌انداز روشن‌تری از آینده نیز تصویر‌سازی می‌کند.
در پاسخ به این مطالبات دولت تلاش کرد تا از طریق تخصیص ارز4هزار و 200تومانی برای واردات اقلام اساسی، بازار را در برابر ویروس گرانی ایمن کند؛ اما تحرکات گروه‌های سودجو و واسطه‌ها باعث شد که برخی نوسانات در قیمت اقلام اساسی و افزایش دامنه‌های تورم کالاهای مصرفی در استان‌های مختلف کشورمان مشاهده شود. تورمی که بیشتر از هر عامل دیگری قدرت خرید طبقات کمتر برخوردار را کاهش می‌دهد و امنیت فکری و روانی آنان را کم می‌کند. موضوعی که بسیاری از کارشناسان معتقدند که بخش قابل توجهی از آن نه به دلیل متغیرهای واقعی اقتصادی بلکه ناشی از جنگ روانی و رسانه‌ای است.
رحیم بنامولایی رییس اتاق البرز در جریان گفت‌وگو با «تعادل» در پاسخ به این پرسش‌ها می‌گوید: هرچند اعلام قیمت‌های تثبیتی از سوی دولت و استانداران به صورت مقطعی بازار را کنترل می‌کند و از طریق این کنترل مقطعی و با افزایش دامنه‌های نظارتی دقیق می‌توان جلوی التهابات بیشتر در بازار را گرفت. اما برای حل مشکل ثبات اقتصادی باید به دنبال حل و فصل ریشه‌ای مسائل بود. بنامولایی در ادامه می‌گوید: مقام معظم رهبری بارها درباره رونق تولید رهنمودهای روشنی ارایه کرده‌اند. دلیل این امر تاثیری است که رشد تولید در بخش‌های مختلف اقتصادی به جا می‌گذارد. با یک رشد مداوم در تولید است که می‌توان ابرمشکلاتی مانند بیکاری، فقر مطلق، ناهنجاری‌های اجتماعی و...را سد کرد. یعنی تولید که بالا می‌رود؛ شغل ایجاد می‌شود؛ ثروت به وجود می‌آید و در نهایت صادرات و رفاه هم شکل می‌گیرد. بنابراین مشاهده می‌کنید که اهمیت تولید کلیدی و ریشه‌ای است. برای رونق تولید هم سرمایه‌گذاری مولد؛ تامین مالی بنگاه‌ها، حل مشکلات مالیاتی، شفافیت در قوانین گمرکی و...نیاز است. دولت از این طریق می‌تواند زمینه بهبود محیط‌های کسب و کار را فراهم کند. محیط‌های کسب و کار که روئنق داشته باشند، شک نکنید که ثبات در فضای اقتصادی ایجاد می‌شود و زمانی که ثبات در ابعاد مختلف اقتصادی ایجاد شد گرانی‌های گسترده هم مهار می‌شود.
رییس اتاق البرز در ادامه اظهاراتش با تاکید بر اهمیت فرهنگ‌سازی در این بحث می‌گوید: بدون فرهنگ‌سازی که توسط رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی صورت می‌گیرد هر اقدامی در این زمینه بدون نتیجه خواهد بود. همه باید بدانیم که از طریق حمایت از تولید داخلی است که می‌توانیم زندگی بهتری را تجربه کنیم. ژاپنی‌ها تا زمانی که تولیدات کفش داخلی شان پا نگرفت؛ حاضر به پوشیدن کفش‌های غربی نبودند؛ ما هم در ایران باید نسبت به برندهای داخلی تعصب داشته باشیم. بنامولایی در ادامه با تاکید بر این واقعیت که گرانی‌ها معلول شرایطی است که ایجاد آن باعث بروز ناهنجاری‌های اقتصادی در بازار شده است گفت برای حل این مشکل باید عوامل اصلی و ریشه‌ای را شناسایی و در مسیر بهبود قرار داد.
تلاش برای بهبود شاخص‌ها
از سوی دیگر یکی از فعالان اقتصادی می‌گوید: قیمت‌ها در بازار متعادل نیست و دولت باید برای تنظیم بازار بیشتر تلاش کند. یحیی آل‌اسحاق، درباره عملکرد دولت در کنترل بازار اظهار کرد: تنظیم بازار و رفع تنش از آن در فهرست وظایف اصلی دولت قرار دارد. تنظیم بازار کالاهای اساسی از مطالبات اصلی مردم است و آنها انتظار دارند تا این امر به ثمر برسد. کالاهایی مانند گندم، گوشت، مرغ و برنج باید قیمت متعادلی داشته باشد؛ زیرا به عنوان کالاهای اساسی در سبد خرید مردم قرار دارد و اگر این تنظیم بازار صورت نگیرد، پیامدهای منفی زیادی به همراه می‌آورد.
این فعال اقتصادی با تأکید بر اینکه دولت‌ها همیشه برای تأمین و ذخیره و کنترل قیمت‌ها تلاش کرده‌اند، تصریح کرد: دولت دوازدهم هم از این قاعده مستثنی نیست؛ اما باید تلاش‌ها بیشتر شود.البته دولت در تأمین کالاهای اساسی نسبتاً موفق بوده است، ضمن اینکه در بحث تولید و ذخیره‌سازی گندم باید نگاه ویژه‌ای اعمال شود. وی با بیان اینکه بازار گوشت، مرغ و تخم‌مرغ ازلحاظ قیمت متلاطم است و قیمت‌ها متعادل نیست، تصریح کرد: قیمت‌ها بالاست؛ ولی از لحاظ مقدار تولید کمبودی در بازار احساس نمی‌شود. دولت باید روی نظام توزیع بیشتر دقت و با برپایی نمایشگاه‌ها و میادین تره‌بار، بازار را بهتر کنترل کند.
وزیر اسبق بازرگانی با اشاره به اینکه طبق آنچه می‌گویند در بخش ذخیره‌سازی قدم‌هایی برداشته‌اند، اظهار کرد: باید در حوزه توزیع بیشتر کار شود تا قیمت‌ها را در سطح مناسبی نگه دارند.
تاثیر متغیرهای بیرونی بر اقتصاد
هرچند نقش عوامل خارجی در فرآیند گرانی‌های اخیر روشن است؛ اما پرسشی که باید به آن پاسخ داده شود این است که آیا بازار سایر کشورها هم نسبت به متغیرهای بیرونی تا این اندازه واکنش نشان می‌دهند؟ مجید حریری عضو اتاق ایران نیز در پاسخ به این پرسش که چرا اقتصاد ایران در مواجهه با متغیرهای بیرونی تا این اندازه آسیب پذیر است می‌گوید: البته اینکه اقتصاد ما تا این اندازه تاثیر می‌پذیرد و هر عامل خارجی باعث نوسان در قیمت‌های داخلی می‌شود یک عیب بزرگ است که باید توسط کارشناسان ارزیابی شود که چرا اقتصاد و بازار ایران تا این اندازه نسبت به اخبار بیرونی اثرپذیر است. البته بخشی از آن به مشکلات فرهنگی و اجتماعی ما باز می‌گردد و بخشی از آن به قوانین اقتصادی مربوط است. او در ادامه می‌گوید: این نقطه ضعف ماست و ما باید اقتصادمان را توانمند کنیم تا در مقابل فشارهای بیرونی دچار تزلزل نشود. موضوعی که به‌شدت بر آن تأکید دارم این است اشکالاتی که ما در زمینه جذب سرمایه‌گذاری خارجی داریم، ربطی به تحریم‌ها و برجام ندارد و درواقع این فضای کسب و کار است که مشکلات جدی را سر راه جذب سرمایه‌گذاری خارجی قرار داده است. برای حل مشکل نوسانات ابتدا باید بسترهای اصلی اقتصاد مورد نظارت دقیق واقع شود تا سرمایه‌های کشور در مسیر بهبود شاخص‌های اقتصادی به کار گرفته شوند نه مسیرهای حاشیه‌ای دیگر.» مجموعه اظهارنظرهای کارشناسی نشان می‌دهد که مهم‌ترین دلیل بروز نارسایی‌های قیمتی در بازار ایران مشکلاتی است که اقتصاد ایران در حوزه‌های قانونی و نظارتی با ان دست به گریبان است. عامل خارجی هرچند در این زمینه اثرگذار است اما از طریق نظارت افزونتر و اصلاح قوانینی که به نوعی مخل هستند می‌توان بستر مناسبی برای فعالیت‌های اقتصادی ایجاد کرد. شرایطی که در آن قیمت‌ها به یک ثبات نسبی رسیده‌اند و هر روز به سمت صعود اوج نمی‌گیرند.
