ایرج توتونچیان استاد اقتصاد اسلامی و کارشناس ارشد پول و بانکداری نقش‌آفرینی تعاونی‌ها در اقتصاد ایران را ناکافی، و نیازمند گسترش وسیع دانست. به گزارش تعادل، ایرج توتونچیان با تاکید بر تفاوت اساسی مبانی اسلام برای جامعه و رویکرد انسان‌گرایانه نسبت به اقتصاد که مرز آن را با سرمایه‌داری مشخص می‌کند، گفت: در اقتصاد اسلامی رفتار تولیدکننده و مشارکت کارگران در سود بنگاه تولیدی، نظام قیمت‌گذاری، رفتار مصرف‌کننده (با تاکید بر تئوری انفاق) و نقش تامین مالی اسلامی در اقتصاد تعیین شده است که با نظام سرمایه‌داری تفاوت‌های اساسی دارد.
وی با اشاره به شیوه تامین مالی اسلامی در پروژه‌های اقتصادی ادامه داد: مدل عملیاتی در نظام اقتصاد اسلامی بدین شرح است که منابع مالی پروژه توسط بانک و با استفاده از قرارداد مشارکت انجام می‌شود، سپس بانک‌ها به عنوان وکیل سپرده‌گذاران در تامین مالی پروژه‌ها تنها سپرده مشتریان را استفاده می‌کنند و از منابع خود استفاده نمی‌کنند. برای حفظ رابطه دو طرفه؛ بانک‌ها گروه‌ها یا مثلا کمیته‌هایی متشکل از سپرده‌گذاران با هدف نظارت بر مفاد توافق در هر یک از قراردادها انتخاب می‌کنند و به محض اینکه قرارداد مشارکتی منعقد شد؛ سپرده‌ها تبدیل به سرمایه می‌شوند. استاد برجسته اقتصاد اسلامی با تاکید بر عدم تضمین سود در این روش گفت: در این روش؛ سپرده‌ها تجمیع شده و به پروژه‌ها اختصاص می‌یابد. یعنی هر سپرده‌گذاری در همه پروژه‌ها سهیم است، اما آورده اولیه سپرده‌گذاران و اصل سپرده‌ها به وسیله بانک ضمانت نمی‌شود. به گزارش تسنیم، وی گفت: من در کتاب‌هایم همواره بر این موضوع تاکید داشته‌ام که اقتصاد اسلامی بر سه رکن اساسی عدالت، تعاون و رفاه جامعه استوار است و این سه اصل را به این دلیل نام می‌برم که نظام سرمایه داری بیشتر به کارآیی توجه دارد و عدالت از دست آنها خارج شده است، در حالی که عدالت به عنوان هدف غایی جامعه اسلامی مطرح است و جایگزین ندارد. توتونچیان در پایان تاکید کرد که پا نگرفتن تعاونی‌ها در ایران باعث و ریشه بسیاری از مشکلات است که یکی از دلایل آن به ساختار تعاونی باز می‌گردد که در آن اثرگذاری هر شخص بر تصمیمات را یکسان در نظر گرفته و اثرگذاری به نسبت آورده را منع کرده است، که اشتباه است و اینکه هر شخص به نسبت آورده خود در تصمیمات تعاونی اثرگذار باشد مخالفتی با اصول اسلامی ندارد.
