گروه بنگاه‌ها| مهدی بیک|
بسیاری از کارشناسان معتقدند برای تحلیل و ارزیابی دقیق نسبت هر جامعه‌ای با توسعه پایدار؛ کافی است تا وضعیت اقلام و کالاهای فرهنگی جامعه هدف را مورد بررسی و تحلیل دقیق قرار دهیم تا از طریق این ارزیابی روشن شود که فاصله جوامع مورد نظر با «توسعه پایدار» چگونه است.
واقعیت آن است یکی از بخش‌هایی که بعد از نوسانات ارزی اخیر و چندبرابر شدن ناگهانی قیمت‌ها، دچار فشار زاید الوصف و کمرشکنی شدند؛ رسانه‌های مکتوب و روزنامه‌ها و نشریات کاغذی بخش خصوصی کشورمان بودند که در مدت زمان کوتاهی هزینه‌های جاری آنان برای باقی ماندن در میدان فعالیت‌های رسانه‌ای، افزایش سرسام آوری را تجربه کرد.
افزایشی که بسیاری از رسانه‌های تاثیرگذار کشور را ناچار کرده تا کمربندهای خود را محکم‌تر از قبل بسته و از طریق راهکارهایی چون کاهش هزینه‌های جاری، تعدیل نیرو؛ کاهش صفحه‌های رنگی روزنامه، کاهش تیراژ و...حیات خود را امتداد بخشند. افزایش نرخ کاغذ و خدمات پیرامونی صنعت چاپ، نه تنها فعالان حوزه مطبوعات را با خطر ورشکستگی و تعطیلی روبه رو کرده، بلکه باعث شده تا کارشناسان نسبت به خطراتی که دشوار شدن تولید اقلام فرهنگی در جامعه ایجاد می‌کند، هشدار دهند. با توجه به اهمیت موضوع خبرنگار تعادل در گفت‌وگو با سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت دوازدهم در حاشیه نشست هیات وزیران تلاش کرده تا نوری به ابعاد پنهان تلاش‌هایی بتاباند که دولت (به معنای کلان آن) برای بهبود شاخص‌های اقتصادی بنگاه‌های مطبوعاتی تدارک دیده است. صالحی با اذعان به دشواری‌های فعالیت مطبوعاتی در شرایط پر نوسان فعلی اعلام می‌کند که دولت به دلیل اهمیت موضوع 80میلیون دلار را برای واردات کاغذ تخصیص داده تا از طریق واردات شفاف کاغذ به نیازهای روزانه مطبوعات در این بخش پاسخ دهد و اظهار امیدواری می‌کند که در ماه‌های باقی مانده تا پایان سال وضعیت دشوار مطبوعات کاغذی در کشورمان به سمت بهبود نسبی حرکت کند. موضوعی که برای آگاهی از کم و کیف آن همچنان باید منتظر ماند و دید که آیا وعده‌های آقای وزیر در این زمینه به واقعیت بدل می‌شود یا اینکه این فقره را نیز باید در لیست وعده‌های بر زمین مانده دولت قرار داد.
آقای وزیر وضعیت رسانه‌های مکتوبی که در بخش خصوصی فعالیت می‌کنند و به دستگاه یا ارگان خاصی وصل نیستند؛ این روزها به دلیل نوسانات ارزی و کمبودهایی که در خصوص عرضه کاغذ به وجود آمده با دشواری‌های بسیاری همراه شده‌اند که ادامه حیات آنان را با خطر مواجه کرده؛ در این میان رسانه‌ها چاره‌ای ندارند جز اینکه یا از کیفیت محصول خود بکاهند یا اینکه از طریق تعدیل نیرو و...تلاش کنند تا کمی فضای تنفس برای خود ایجاد کنند. اولا آیا به عنوان متولی فرهنگ و ارشاد کشورمان از این دشواری‌ها با خبرید و بعد هم اینکه برای کمک به مطبوعات برای عبور از چالش‌های پیش رو چه راهکاری را تدارک دیده اید؟
در پاسخ به بخش اول پرسش شما باید بگویم که بله؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مصایب و مشکلات فعالان این حوزه به خوبی آگاهی دارد و تلاش می‌کند تا به اندازه ظرفیت خود باری از دوش مدیران بنگاه‌های مطبوعاتی بردارد.
ممکن است به بخشی از این تلاش‌ها اشاره کنید...
همانطور که شما هم اشاره کردید و به درستی هم طرح مساله کردید؛ مطبوعات کاغذی دچار مشکلات عدیده‌ای هستند؛ این مشکلات که متاثر از فضای اقتصادی کلان کشور است باعث شده اغلب بخش‌های رسانه‌ای با مشکل مواجه شوند؛ ولی مطبوعات مکتوب به خاطر هزینه‌های بالاسری و پایین دستی دامنه داری که وجود دارد مشکلات مضاعفی را پشت سر می‌گذارند؛ خب بخشی از این معضلات به دلیل مشکلاتی است که در فضای عمومی مطبوعات کاغذی در سطح جهان مطرح است؛ یعنی اتفاقاتی که در فضای رسانه‌ای افتاده که اساسا دخل و خرج رسانه‌های کاغذی را با مشکل مواجه کرده؛ مثل موضوع ظهور رسانه‌های مدرن و شبکه‌های اجتماعی که در سایر کشورها هم باعث به وجود آمدن مشکلاتی برای رسانه‌های کاغذی شده است.
پرسش ما بیشتر معطوف به مشکلات اقتصادی داخل کشور است؟آیا از این مشکلات با خبرید؟
متوجه دغدغه‌های شما هستم. عمده‌ترین مشکلاتی که در فضای مطبوعات کاغذی به عنوان مشکلات جدید (چون برخی از مشکلات در این حوزه مشکلات قدیمی و ریشه داری است) می‌توانیم از آنها نام ببریم در حوزه بحث‌هایی مثل کاغذو...است که امسال به لیست بلندبالای مشکلات مطبوعات کاغذی اضافه شده‌اند. باز هم مطلعید که این اتفاقات متاثر از فضای عمومی اقتصادی کشور و نوسانات در قیمت‌ها ایجاد شده‌اند. تمام تلاش ما امسال با وجود اینکه به نظر می‌آمد ورودهای مستقیم ارشاد با عوارضی همراه باشد و مخالفانی هم داشته و همچنان نیز دارد؛ این است که بتوانیم از طریق مدیریت بر واردات کاغذ و وردی‌های کاغذ مقداری کمک کنیم بر ثبات واردات کاغذ در حوزه مطبوعات.
مسلما تحلیلگرانی که معتقد به عدم دخالت دولت در بازار هستند؛ هیچ‌کدام از رها کردن بازار و عدم نظارت بر آن سخن نمی‌گویند؛ مساله این است که حضور دولت باید یک حضور نظارتی دقیق باشد تا برخی افراد از طریق روابط پنهان نتوانند ارز 4200 تومانی از دولت بگیرند اما کاغذ را با نرخ دلار آزاد بالای 10هزار تومان عرضه کنند؟
با شما موافقم بر اساس همین نیاز هم دولت به بحث نظارت بر واردات کاغذ ورود کرده است. از اواخر شهریور ماه97 که وزارت فرهنگ و ارشاد ورود پیدا کرده با این نگاه ورود کرد که فضای سالمی را برای تامین مواد مورد نیاز مطبوعات فراهم کند. الان حدود80میلیون دلار تخصیص پیدا کرده که این تخصیص از مسیری که کارگروه ویژه‌ای متشکل از صنوف، اصحاب دولت با دبیرخانه وزارت ارشاد تصمیم‌گیری می‌کنند تصویب شده است. در همین راستا بانک مرکزی با وجود مشکلات خاصی که دارد تا به امروز 25میلیون دلار را تامین کرده است که البته همه این رقم تامین نشده که بعد از حل مشکلات بانک مرکزی این اعداد و ارقام تامین خواهد شد.
چقدر امیدوارید که تصمیمات دولت در نهایت منجر به بهبود شاخص فعالیت‌ها رسانه‌های مکتوب شود؟
امیدواریم با ساز و کاری که دولت ایجاد کرده برای اینکه با همکاری همه‌جانبه دولت، صنف و همچنین سایر مجموعه‌های ذی نفع در این قضیه که مدیران مطبوعات و نشریات هستند، این سامانه هم از لحاظ تامین ارز، هم تخصیص ارز و هم واردات کاغذ و مهم‌تر از آن در حوزه شفاف‌سازی که لازمه فعالیت‌های این حوزه است، عملکرد مطلوبی داشته باشد. واقعیت است که با استفاده از یک ساختار سازمان یافته تلاش کرده‌ایم تا این مسیر را کنترل کنیم و شخصا فکر می‌کنیم که مجموعه این فعل و انفعال در نهایت می‌تواند به مطبوعات کاغذی برای رشد و پیشرفت کمک کند.البته به رسانه‌های کاغذی اطمینان می‌دهیم که در دولت آماده شنیدن ایده‌های آنان در خصوص بهبود شاخص‌های حمایتی دولت از رسانه‌ها هستیم و معتقدیم که با مشارکت مدیران رسانه‌ها می‌توانیم از چالش‌هایی که در این مسیر پیش پای فعالان این حوزه قرار دارد، عبور کنیم.
