گروه بنگاه‌ها
ماجرای کارآفرینانی که بدون حمایت‌های دولتی و رانت‌های ارتباطی، پایه‌های یک کسب و کار کوچک و متوسط را بر پا می‌کنند، همان داستان شیرینی است که انگار آدمی هرگز از شنیدن آن سیر نمی‌شود. روایت مردان و زنانی که در گوشه‌گوشه کشورمان و در کارگاه‌های کوچک، بدون جنجال‌سازی‌های رسانه‌یی و حمایت‌های مرسوم روی پای خود می‌ایستند و نه تنها گلیم معیشت خود را از آب اقتصاد کشور بیرون می‌کشند، بلکه برای جماعت پیرامونی خود نیز کارآفرینی می‌کنند روایت شیرینی است که شنیدن آن جذابیت‌های خاص خود را دارد.
آذربایجان‌شرقی و تبریز به‌دلیل وجود ظرفیت‌های عدیده شغلی و هنری، از خاستگاه‌های مهم کارآفرینی و اشتغال‌زایی در حوزه صنایع دستی است که بانوان این خطه نقشی بسیار مهم و تعیین‌کننده در این عرصه دارند. از آنجا که صنایع دستی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی کشور می‌تواند در تحقق برنامه‌های اشتغال‌زایی سهم بزرگی داشته باشد؛ سهم بانوان هنرمند در این خصوص برجسته و تعیین‌کننده است اما نبود بازار کار، صف 450 نفری زنان هنرمند تبریزی در این عرصه را با چالش جدی مواجه کرده است. در این شماره سراغ یکی از کارآفرینان خرد در استان آذربایجان‌شرقی رفتیم تا راوی مشکلات و تنگناهایی باشیم که این بانوی کارآفرین برای توسعه کسب و کار خرد خود با آن دست به گریبان است. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که این بانوی کارآفرین از آن به‌عنوان ابرچالش‌های پیش روی کسب و کار خرد در کشورمان نام می‌برد، مشکل تامین مالی بنگاه‌هاست که به اعتقاد وی در صورت دریافت وام با سود 28درصدی واقعی، خود به یک مشکل جدی برای کارآفرینان بدل می‌شود.
چالش‌های پیش روی کارآفرینان
«نبود تشکل‌های صنفی تاثیرگذار، ضعف حمایت مالی، نوپا بودن اشتغال خانگی، کمبود محل‌های مناسب برای عرضه محصولات تولیدی و به تبع آنها حضور ضعیف در داخل و خارج از کشور جزو مشکلات اصلی حوزه اشتغال‌زایی صنایع دستی است که لزوم بازنگری در برخی قوانین و حمایت‌های همه‌جانبه از هنرمندان این عرصه را ضروری می‌کند.»
این عبارات بخشی از درددل بانوی کارآفرین تبریزی است که از تلاش خود برای کارآفرینی و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید برای بانوان و مشکلات موجود در این راه سخن گفت.
فاطمه دلیری عبدی می‌گوید: از 8 سال قبل 66 نفر از بانوان هنرمند در رشته‌های مختلف صنایع دستی را دور هم جمع کرده‌ام و اکنون این تعداد را به 450نفر رسانده‌ام که هر کدام جزو فرهیختگان جامعه بوده و خالق آثار بسیار بی‌بدیل هستند، اما به‌دلیل نبود بازار کار به لحاظ اقتصادی و حتی اجتماعی و عاطفی با مشکلات جدی مواجه شده‌ایم.
خانم دلیری عبدی 47 ساله که سابقه 25 سال فعالیت اقتصادی دارد، افزود: گلدوزی دستی، ملیله‌کاری، سفالکاری، نقاشی روی پارچه، طراحی فنی، خیاطی، منبت‌کاری، قالیبافی، ابریشم‌بافی، لباس‌های محلی، قلمکاری، نقره‌کاری، معرق‌کاری، خاتم‌کاری، سوزن‌دوزی، نگارگری، میناکاری و انواع بافتنی‌ها از جمله هنرهایی است که در جمع
450 بانوی تبریزی وجود دارد و به بهترین شکل اجرا می‌شود. وی با اشاره به فعالیت‌های گسترده این جمع در سال‌های گذشته و حتی ورود آنها به بازار صادرات، گفت: چند سال قبل با رایزنی‌های مختلف توانستیم بازار کار بسیار خوبی در ترکیه به دست آوریم که سود حاصل از مراودات اقتصادی آن، افق‌های روشن برای ما ترسیم کرد، اما این روند از حدود دو سال قبل متوقف و به دلیل برخی قوانین سخت گمرکی، طرف‌های ترک از مراوده با ما منصرف شدند.
دلیری عبدی به توانمندی‌های هنری صنایع‌دستی بانوان تبریزی اشاره کرد و ادامه داد: در یکی از جلسات با تجار ترکیه، آثار نقره‌کاری خود را ارائه کردیم که موردپسند آنها قرار گرفت، اما اعلام کردند بدون بسته‌بندی مناسب نمی‌توانند وارد مبادله شوند، بلافاصله به‌دلیل توانمندی گروه خودمان، توسط یکی از دختران، جعبه‌های بسته‌بندی بسیار شیک طراحی و قرارداد همکاری را منعقد کردیم. وی اضافه کرد: آثار و صنایع دستی بانوان تبریزی از چنان خلاقیت و زیبایی برخوردار بود که طرف‌های ترک، اقدام به صادرات دوباره آنها به کشورهای دیگر می‌کردند.
تبعات از دست رفتن بازارهای صادراتی
دلیری عبدی، از دست دادن بازار مصرف صنایع‌دستی تبریز در ترکیه را موجب بیکاری 450نفر از زنان هنرمند این شهر دانست و ادامه داد: به‌دلیل سخت‌گیری‌های گمرکی، هم‌اکنون طرف‌های ترک با هنرمندان قبرس و یونان وارد معامله شده‌اند.
وی، سود حاصل از مراوادت صنایع دستی با کشورهای همسایه را بسیار خوب توصیف و اظهار کرد: در پاره‌یی از موارد حتی تا 50درصد هم سودآوری حاصل می‌شد که در حقیقت ارزآوری برای کشور به‌شمار می‌رود.
بانوی کارآفرین تبریزی با بیان اینکه توجه به آموزش جزو برنامه‌های مهم تشکل غیررسمی خود است، اظهار کرد: بحث آموزش برای زنان هنرمند را با جدیت پیگیری می‌کنیم اما وقتی بازار کار در دسترس نیست، بهره چندانی از این آموزش‌ها نمی‌توان برد، زیرا در فعالیت‌های اقتصادی نقطه آخر بازار کار است که هم‌اکنون در دسترس نیست. دلیری عبدی، اشتغال زنان به‌ویژه در حوزه صنایع دستی را یکی از راهکارهای بسیار مناسب برای برون‌رفت از مشکلات اجتماعی و فرهنگی جامعه دانست و افزود: بدون تردید می‌توان با توسعه چنین مشاغلی برای بانوان، جلوی بسیاری از ناهنجاری‌ها از قبیل طلاق، آسیب‌های اجتماعی و مشکلات اقتصادی ناشی از آن را گرفت که این امر مستلزم حمایت همه‌جانبه دستگاه‌های متولی است.
وی ادامه داد: از مجموع 450 نفر بانوی هنرمندی که با آنها همکاری دارم، تنها 10درصد برای تفریح و تفنن وارد این عرصه شده‌اند و 90درصد آنها به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به‌شدت نیازمند نفع مالی دسترنج خود هستند که در شرایط اقتصادی موجود آینده آنها را نگران‌کننده می‌دانم.
دلیری عبدی که صاحب دو فرزند است، از اینکه در بسیاری از موارد نمی‌تواند پاسخگوی زنان جویای کار شود، ابراز تاسف می‌کند. وی گفت: صحنه‌هایی را طی سال‌های اخیر از این بانوان دیده‌ام که با چشمان اشک‌بار تقاضای کار می‌کنند اما کاری از دستم ساخته نیست و آن شب خدا می‌داند چگونه سر به بالین می‌گذارم، چون خود را مکلف به رفع مشکلات آنها می‌دانم. دلیری عبدی اضافه کرد: اما با وجود پاره‌یی مخالفت‌ها از سوی خانواده، قسم خورده‌ام این راه را تا آخر ادامه دهم و زمینه شغلی و رفاه اقتصادی مجموعه خود را فراهم کنم و هرگز از این راه برنمی‌گردم.
وام‌هایی که مشکل‌ساز است
وی با بیان اینکه تسهیلات دولتی به هیچ عنوان گره‌گشای مشاغل خانگی و کمک به رونق
صنایع دستی نیست، گفت: کدام فعال اقتصادی با وام‌های 27 درصدی که اگر مسائل جانبی آن را درنظر بگیریم به بیش از 30درصد می‌رسد، می‌تواند سرپا بایستد؟ این تسهیلات جز ضرر هیچ نفعی برای اشتغال‌زایی ندارد. این بانوی کارآفرین تبریزی یادآور شد: اگر مسوولان حمایت‌های لازم و کافی از اشتغال زنان را به فراموشی بسپارند، بدون تردید نه تنها آسیب‌های اجتماعی رو به افزایش می‌گذارد، بلکه به‌تدریج با نابودی صنایع بی‌بدیل دستی استان و کشور مواجه خواهیم شد.
دلیری عبدی با اشاره به رویداد مهم تبریز 2018 یادآور شد: صنایع دستی بهترین، مناسب‌ترین، اقتصادی‌ترین و عامه‌پسندترین عرصه‌یی است که می‌توان به وسیله آن توانمندی‌ها، ظرفیت‌ها و آثار دستی تبریز و آذربایجان را به گردشگران خارجی که مشتاق دیدن و خریدن چنین اقلامی هستند، فراهم کرد. وی با بیان اینکه اقدام برای ایجاد انجمن و تشکل غیردولتی مجموعه‌اش را شروع کرده است، گفت: از مسوولان مربوطه و مهم‌تر از همه از رسانه‌های گروهی به ویژه خبرگزاری ایرنا، تقاضا داریم در این زمینه ما را همراهی کنند.
