گروه بنگاه‌ها
روز گذشته خبر برپایی نخستین نمایشگاه اختصاصی ایران در روسیه با محوریت محصولات استان مازندران در استان ولگاگراد روسیه منتشر شد. خبری که نشان‌دهنده راهبردهای جدید ایران و روسیه برای توسعه مناسبات اقتصادی است.
واقعیت آن است که دولت دوازدهم در شرایطی بعد از رای اعتماد مجلس دهم طی روزهای آینده تشکیل می‌شود که اقتصاد ایران برای رسیدن به اهداف پیش‌بینی شده در اسناد بالادستی در وهله اول نیازمند افزایش دامنه‌های تولیدی، خدماتی و کشاورزی و در مرحله بعد نیازمند یافتن بازارهای صادراتی جدید است تا از طریق این ظرفیت‌های تازه بتواند بر ابرچالش‌هایی چون اشتغال‌زایی سالانه یک‌میلیونی، رشد اقتصادی پایدار، تراز تجاری مثبت و... بهترین عملکرد را از خود بروز دهد و مشکلات معیشتی و اقتصادی عمومی جامعه را پوشش دهد.
اما پرسشی که با این مقدمات به ذهن خطور می‌کند، آن است که نحوه ایجاد این ظرفیت‌های تولیدی و صادراتی جدید بر اساس چه مکانیسمی باید تحقق پیدا کند؟ نقش دولت در این زنجیره اقتصادی تاثیرگذار چیست؟ فعالان بخش خصوصی در این پروسه چه جایگاهی را به خود اختصاص می‌دهند و پرسش‌های دیگری که می‌توان در این زمینه مطرح کرد.
بدون تردید در الگویی که برای توسعه دامنه‌های صادراتی در آستانه تشکیل دولت دوازدهم طراحی می‌شود، مراودات اقتصادی با کشورهای همسایه و همجوار جایگاه ویژه‌یی را به خود اختصاص می‌دهد و برنامه‌ریزی برای نقش‌آفرینی صادراتی در بازارهای همسایگان از جمله اولویت‌های منطقی هر دولتی است که به دنبال رشد اقتصادی پایدار است.
کشورهایی مانند روسیه، ترکیه، آذربایجان، عراق، ارمنستان و... از جمله کشورهایی هستند که با توجه به مشترکات تاریخی، اقلیمی و فرهنگی مشترک با کشورمان می‌توانند، مقصد صادرات محصولات تولید شده در کشورمان به شمار روند.
در شرایطی که تحریم‌های جدید ایالات متحده علیه دو کشور ایران و روسیه دو کشور را به هم نزدیک‌تر کرده، ایران باید بتواند ساز و کار ویژه‌یی را برای ارتقای کیفیت محصولات صادراتی خود به روسیه و جلب اعتماد عمومی مصرف‌کنندگان این کشور ارائه دهد.
در جریان این گزارش و به بهانه برپایی این نمایشگاه مهم‌ترین چالش‌های پیش روی توسعه مناسبات دو کشور را روی میز ارزیابی‌های صفحه قرار دادیم تا در پایان تصویری از بایدها و نبایدهای این بخش نمایان شود.
صادرکنندگان قوی برای روسیه نداریم
«نخستین نمایشگاه اختصاصی ایران در قالب توانمندی‌های مازندران دیروز در استان ولگاگراد روسیه گشایش یافت.» این خبری است که روز گذشته در میان انبوهی از اخبار اقتصادی در ویترین رسانه‌های گروهی نشست. خبری که نشان‌دهنده دور تازه همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه در روزهایی است که امریکا هر دو کشور را با زنجیره‌یی از تحریم‌های یک‌جانبه و چندجانبه قرار داده است. اما مشکلاتی که پیش روی توسعه صادرات محصولات ایرانی به روسیه قرار دارد، چیست؟
علی محمدی سرکنسول ایران در آستاراخان مهم‌ترین مانع پیش روی توسعه صادرات ایران به روسیه را نداشتن صادرکنندگان قدرتمند در ایران می‌داند که باید از طریق خوشه‌سازی و ادغام واحدهای صادراتی حل و فصل شود.
سرکنسول ایران در آستاراخان حجم مبادلات تجاری ایران و آستاراخان را بین ۱۶۴ تا ۱۶۸میلیون دلار اعلام کرد و گفت: صادرکنندگان قدرتمند، باکیفیت و مستمر نداریم.
علی محمدی در حاشیه افتتاح نمایشگاه توانمندی‌های اقتصادی ایران به مرکزیت مازندران در ولگاگراد افزود: حجم مبادلات تجاری ما در دو سال پیاپی ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ حدود ۱۶۴ تا ۱۶۸میلیون دلار نوسان داشته است. البته امسال ما افزایش صادرات داشته‌ایم اما چون دو قلم کالا در مبادلات ما و روسیه حذف شده است، این رقم چند میلیون دلار کاهش را نشان می‌دهد.
وی در رابطه با حذف دو قلم کالا در مبادلات ایران و روسیه گفت: امسال ما گندم وارد نمی‌کنیم در حالی که گندم در مبادلات ما رقم قابل توجهی بوده و نکته دوم در سیمان است که اختلاف نظراتی در زمینه ارزیابی کیفیت سیمان داریم و سیمان ایران به روسیه کاهش پیدا کرده است، لذا اگر این دو قلم را مانند دو سال گذشته داشتیم، رقم امسال ما بالاتر از این موارد بوده است.
محمدی با بیان اینکه این رقم می‌تواند تا دوبرابر افزایش پیدا کند و روند رو به رشد خواهد داشت، افزود: یکی از کشورهای مهم تامین‌کننده چوب ما روسیه است و ما با توجه به قانون پنج ساله و محدودیت در برداشت چوب در جنگل‌های شمال باید بحث چوب را تقویت کنیم تا نیازهای کشورمان تامین شود و این امر رقم را بالا خواهد برد و در ذرت و خوراک دام نیز با همین وضعیت مواجهیم، چون به بازارهای مصرف نزدیک است می‌توانیم بخشی از اقلام خود را تامین کنیم.
چالش پیش روی صادرات
وی از جمله موانع افزایش مبادلات را موانع بندری روسیه برشمرد که منعکس شده و افزود: ولگا در فصل‌هایی از سال نیاز به لایروبی بیشتری دارد تا کشتی‌های ما بتوانند سریع‌تر کالا را حمل کنند؛ عمق آب باید حداقل چهارمتر باشد اما برخی مواقع از سال به 3.7 می‌رسد که کشتی‌ها نمی‌توانند بار کامل ببرند و هزینه حمل بار را بالا می‌برد و در تجارت اثر منفی می‌گذارد.
سرکنسول ایران در آستاراخان از جمله دیگر موانع مبادلات به تشریفات گمرکی، بارگیری و تشکیلات قرنطینه روسیه اشاره کرد و افزود: آنها بروکراسی زائدی در این زمینه دارند و این امر منعکس شده تا آن را برطرف کنند.
محمدی با بیان اینکه برخی موانع مبادلات از سوی کشور ماست، خاطرنشان کرد: ما باید بپذیریم که صادرکنندگان قدرتمندی که بتوانند به‌صورت مستمر و دایم و باکیفیت بالا صادرات داشته باشند، نداشتیم.
وی ادامه داد: ما به دلیل نداشتن شرکت‌های توانمندی که بتوانند مستمر، باکیفیت و مطابق نیاز روز کالا عرضه کنند، نتوانستیم خلأیی را که بعد از عدم حضور ترکیه در بازارهای روسیه به وجود آمد، پر کنیم.
سرکنسول ایران در آستاراخان با تاکید بر اینکه با خرده‌فروشی اقلام، یک کانتینر، دو کانتینر و حتی ده کانتینر نمی‌توان در بازار روسیه موفق بود، گفت: شرکت‌هایی که از غرب یا حتی از ترکیه برای سرمایه‌گذاری به اینجا می‌آیند، شرکت‌های بزرگ‌تری هستند.
محمدی با بیان اینکه ما باید به سمت برندسازی برویم، افزود: به‌طور مثال اگر 100تولیدکننده کیوی در کشور داشته باشیم، اینها باید تحت یک برند جمع شوند تا آن برند بتواند قراردادهای بلندمدت و باکیفیت خوب با طرف روس منعقد کند و به دلیل بازار رقابتی گسترده در روسیه، اگر شرکت واردکننده‌یی نتواند کالا و اقلام مورد نیاز را تحویل دهد، جریمه سنگینی خواهد شد.
سرکنسول ایران در آستاراخان با بیان اینکه مشکلات باید بخشی در ایران و بخشی در روسیه برطرف شود، افق پیش‌رو را روشن ارزیابی کرد و گفت: از جمله اقدامات انجام شده از سوی ما، تاسیس سرای تجاری ایران در آستاراخان بوده که قرار است در این سرا، ۱۴ اتاق بازرگانی ایران دفتر داشته باشند تا بتوانند مذاکرات تجاری انجام دهند. محمدی با بیان اینکه این سرای تجاری، یک پایگاه مهم برای مبادلات اقتصادی و مذاکراتی خواهد بود، افزود: در مهر ماه، عملیات بازسازی و تعمیرات آن به سرعت انجام شده و امیدواریم طی مراسمی، سرای تجاری ایران که یکی از وعده‌های ۱۵ساله ایران و روسیه بوده است را در جنوب روسیه افتتاح کنیم و تحرکی به روابط اقتصادی دهیم.
مهم‌ترین محصولات صادراتی
از سوی دیگر سرپرست نمایشگاه توانمندی‌های مازندران در ولگاگراد روسیه برپایی این نمایشگاه را گشایش فصل جدیدی از تعمیق مناسبات تجاری بین دو استان اعلام می‌کند.
حسن خیریانپور افزود: برپایی این نمایشگاه می‌تواند بستری برای آشنایی مردم دو استان از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های متقابل باشد و این روند زمینه را برای گسترش روابط بیشتر فراهم می‌کند.
معاون اقتصادی استانداری مازندران تولید سالانه 2.5 میلیون تن مرکبات، 180هزار تن کیوی و 710هزار تن گل و گیاه، پرورش آبزیان، لبنیات و مصالح ساختمانی را از ظرفیت‌های صادراتی این استان اعلام کرد.
خیریانپور داشتن سه فرودگاه و بندر بزرگ و قرارگیری در حاشیه دریای خزر و ارتباط آبی با کشورهای روسیه و آسیای میانه را از دیگر مزیت‌های صادراتی این خطه شمال کشور دانست و اظهار داشت: استان مازندران با این ظرفیت‌های بزرگ اقتصادی می‌تواند در تامین نیازمندی‌های استان ولگاگراد روسیه پیشتاز شود.
معاون استاندار ولگاگراد روسیه نیز برپایی نمایشگاه توانمندی مازندران را در استانشان زمینه‌ساز گسترش روابط اقتصای و تجاری دوجانبه دانست و خواهان بهره‌گیری بیشتر از این روابط برای توسعه اقتصادی شد.
