گروه بنگاه‌ها|
گمرک دوغارون در شهرستان تایباد با یک قرن سابقه فعالیت در مرز ایران و افغانستان در زمینه صادرات، واردات، ترانزیت و مسافری یکی از مسیرهای مهم صادراتی کشورمان در مرزهای شرقی به حساب می‌آید. دوغارون پررونق‌ترین گمرک خراسان‌رضوی و پس از گمرک مشهد و تنها گمرک مستقل در این استان محسوب می‌شد که تقریبا تمام ترانزیت کالا به افغانستان از طریق آن صورت می‌گیرد.
بیشترین حجم کار این گمرک ترانزیت کالا از طریق بندرعباس بوده و کالاهای تجار افغان و پاکستانی و گاهی هندی و دیگر ملل همسایه افغانستان از طریق کشورهای حوزه خلیج‌فارس به گمرکات بندرعباس، بندر لنگه و دیگر گمرکات مرزی کشورهای فوق‌الذکر منتقل و از آنجا به دوغارون ترانزیت می‌شود.
مدتی است که مسائل و مشکلات تردد در مرز دوغارون دردسرهای فراوانی را برای فعالان اقتصادی و کامیون‌داران فعال در حوزه ترانزیت و صادرات ایجاد کرده است، مشکلاتی که بخشی از محصولات تولید شده در کشورمان که از طریق این مرز وارد بازارهای صادراتی می‌شوند را با بحران مواجه کرده است. هرچند بیشترین مشکلات از جمله کمبود باسکول‌ها و نبود امکانات لازم برای تسهیل تردد که باعث کندی عبور از مرز و ترافیک در مرز دوغارون شده مربوط به گمرک افغانستان است اما گفت‌وگوهای میدانی با کامیون‌داران نشان می‌دهد که گمرک ایران نیز با مشکلاتی مانند کمبود نیرو و جلوگیری از ترانشیپ (جابه‌جایی کالا) وجود دارد، مشکلاتی که باعث شده زمان خواب کامیون‌ها افزایش پیدا کند و به حداقل به 5 تا 6 روز برسد. در همین خصوص روز گذشته اعضای کمیسیون حمل و نقل اتاق بازرگانی، صنایع و معادن خراسان‌رضوی در نشستی پیرامون توقف طولانی‌مدت کامیون‌ها در معبر مرزی دوغارون واقع در شرق این استان خواستار چاره‌اندیشی فوری مسوولان در این زمینه شدند. مشکلاتی که بخشی از ظرفیت‌های این منطقه را محدود کرده و آسیب‌های اقتصادی فراوانی را متوجه استان می‌کند.
شرایط خاص افغانستان
یکی از اعضای کمیسیون حمل و نقل اتاق بازرگانی، صنایع و معادن خراسان‌رضوی دیروز در این نشست با اشاره به معطلی افزون بر هزار دستگاه کامیون حامل انواع کالا و سوخت در معبر مرزی دوغارون گفت: باید شرایط مناسبی درخصوص ترانزیت کالا از دوغارون در مرز افغانستان به وجود بیاید. محمد قندچی افزود: به دلیل شرایط خاص افغانستان حجم ترانزیت به آن کشور نسبت به گذشته افزایش یافته ولی خروجی و ورودی مناسبی در مرز دوغارون وجود ندارد. هم‌اینک هزار دستگاه کامیون در مرز دوغارون متوقف شده‌اند و بعید است تا بعد از عید سعید فطر نیز این حجم خودروهای سنگین ترانزیت از کشور خارج شوند. عضو اتاق بازرگانی، صنایع و معادن خراسان‌رضوی گفت: تجمع تعداد زیادی کامیون قطعا مشکلات بسیاری به وجود خواهد آورد که باید با برنامه‌ریزی مناسب از وقوع آن جلوگیری کرد.
توسعه زیرساخت‌های مرزی
عضو دیگر اتاق بازرگانی خراسان‌رضوی نیز در این نشست گفت: باید زیرساخت‌های مناسب برای توسعه ترانزیت در مرز دوغارون فراهم آید. شرایط سنتی باید به‌طور کلی تغییر یافته و امکاناتی متناسب با نیازهای موجود در مرز دوغارون مستقر شود.
حسین فرجی افزود: دومین نیاز در شرایط فعلی تجهیز منابع انسانی به تجهیزات و نرم‌افزارهای موردنیاز است زیرا بدون ابزار مناسب نیروهای کارآزموده کارایی لازم را از دست می‌دهند. توقف هر کامیون در مرز خسارت‌های بسیار زیادی به همراه خواهد داشت و حتی ممکن است در برخی موارد امنیت را دچار تهدید کند.
او ادامه داد: این توقف سابقه اعتباری کشور را در حوزه ترانزیت به خطر می‌اندازد. برای مثال برخی کالاها قیمت مشخصی در بازار دارند و این توقف نظام عرضه و تقاضا را در کشورهای هدف به‌هم می‌ریزد.
ضرورت هماهنگی دستگاه‌ها در مرز دوغارون
عضو کمیسیون حمل و نقل اتاق بازرگانی مشهد نیز در این نشست گفت: متوسط زمان توقف و انتقال بار در مرز دوغارون در گذشته 72 ساعت بود که امروز به 15 روز رسیده است.
فیض محمدی افزود: باید ناهماهنگی‌های موجود بین بخش‌های مختلف رفع شود و نمایندگان دولت و بخش خصوصی در مرز دوغارون در این مواقع حضور داشته باشند تا بتوانند مدیریت امور را برعهده گیرند.
او ادامه داد: به‌دلیل اینکه مشتری‌های تجار علاقه‌مند به تحویل کالای خود از مرز دوغارون هستند راه دیگری برای ترانزیت کالا به افغانستان وجود ندارد. یکی از اعضای کمیسیون حمل و نقل اتاق بازرگانی مشهد نیز گفت: دوغارون فعال‌ترین مرز در ارتباط با افغانستان است. افغانستان تنها کشوری است که می‌تواند کالاهای ما را پذیرش کند ولی متاسفانه این بازار در حال از دست رفتن است. ابراهیم عطایی افزود: برای حل مشکلات حضور نماینده‌یی از استانداری خراسان‌رضوی با اختیارات کامل می‌تواند مشکلات منطقه دوغارون را حل کند.
حضور 6 سازمان ناهماهنگ در مرز
دیگر عضو کمیسیون حمل و نقل اتاق بازرگانی مشهد گفت: باید زیرساخت‌های لازم در کوتاه‌ترین زمان ممکن درخصوص مرز دوغارون فراهم شوند.
حیدر خادم‌زاده افزود: اجرای سامانه تک پنجره‌یی در مرز دوغارون ضروری است. باید یک سازمان به عنوان متولی شناخته شود تا بتواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن مشکلات موجود را حل کند.
او ادامه داد: بار برخی کامیون‌های متوقف شده در مرز دوغارون قابل اشتعال یا آسیب‌پذیر است و اگر سهوا اتفاقی در این جاده رخ دهد ما برای همیشه ترانزیت را در این مرز از دست خواهیم داد. به‌دلیل افزایش حجم ترانزیت طی روزهای اخیر هزار و 129دستگاه کامیون در مرز دوغارون متوقف شده‌اند که تا عید فطر به 3 هزار دستگاه می‌رسند.
ضرورت مدیریت واحد در مرز دوغارون
رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و افغانستان نیز به ایرنا گفت: در شرایط کنونی اقدام فوری استقرار مدیریت واحد در مرز دوغارون از سوی استانداری خراسان‌رضوی برای مدیریت شرایط موجود و هماهنگی بخش‌های مختلف ضروری است. محمود سیادت افزود: هم‌اینک افزون بر هزار دستگاه کامیون پشت مرز دوغارون شهرستان تایباد در مرز شرق خراسان‌رضوی با افغانستان در صف 16کیلومتری انتظار برای عبور مانده‌اند. همین تعداد کامیون نیز که قرار بود راهی دوغارون شوند به دلیل ازدحام در مرز، در بندرعباس نگه داشته شده‌اند. او ادامه داد: این وضعیت موجب شده مسیری که در مدت 6 روز تا خروج از مرز طی می‌شد به زمان یک‌ماه افزایش یابد که این امر منجر به افزایش کرایه حمل بار به دو برابر، کاهش صادرات و کندی ارسال کالا به افغانستان و درهم ریختگی وضعیت شده است.
افزایش کامیون‌های منتظر در مرز
این در حالی است که معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌یی خراسان‌رضوی نیز پیش‌تر گفته بود: رفت و آمد کامیون‌های ترانزیتی از بندرعباس به مقصد افغانستان از طریق مرز دوغارون طی 70 روز گذشته نسبت به مدت مشابه پارسال به میزان 68 درصد بیشتر شده است.
جواد وحدتی‌فرد افزود: هر روز بر تعداد کامیون‌های در صف خروج از مرز دوغارون افزوده می‌شود و هم‌اکنون افزون بر هزار کامیون در صف انتظار خروج قرار دارند که بیشتر آنها را کامیون‌های ترانزیتی تشکیل می‌دهند.
او ادامه داد: یکی دیگر از مشکلاتی که باعث به وجود آمدن این صف خودروهای سنگین شده فقدان امنیت و امکانات لازم در مرز و گمرک افغانستان است. این نقیصه باعث شده رانندگان تمایلی به اقامت در آن کشور و خروج فوری از ایران نداشته باشند لذا به‌گونه‌یی برنامه‌ریزی می‌کنند که پس از ورود به گمرک اسلام قلعه در افغانستان بلافاصله بار خود را تخلیه کرده و با شتاب به داخل ایران بازگردند.
معاون اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌یی خراسان‌رضوی گفت: البته کامیون‌های صادراتی چنین مشکلی ندارند و در نهایت مجبورند یک شب در صف بمانند لذا تولیدکنندگان، کارخانه‌داران و صادرکنندگان ایرانی از این بابت با مشکل مواجه نخواهند شد.
