در حالی هر روز آمارهای مرتبط با عرضه ارز در سامانه نیما منتشر می‌شود و عموما عرضه‌ها ۴ تا ۵ برابر میزان تقاضا برای استفاده از این ارزها است که فعالان بازار ارز می‌گویند این ارزها عموما پیش‌فروشی است و خبری از تحویل روز نیست، یعنی اگر عرضه‌کننده‌ای ارز را اظهار کرده و در سامانه نیما به ثبت می‌رساند، به صورت خوش‌بینانه بین ۲۵ روز تا یک‌ماه دیگر به صورت عملیاتی، ارز خود را عرضه خواهد کرد و بنابراین بازار هم از این موضوع با هوشمندی بهره‌برداری کرده و راه خود را می‌رود. اینجا است که اثرگذاری واقعی سامانه نیما را باید در عرضه‌های ارز مورد واکاوی قرار داد.
بازار ارز هفته‌های متمادی است راه خود را به دور از برنامه‌ها و اقدامات سیاست‌گذار می‌رود و متاسفانه آنچه بیش از همه، سنسورهای بازار را نسبت به حرکت سیاست‌گذار فعال می‌کند تا خلاف جهت این سیاست‌ها را انتخاب کند، راه‌های خطایی است که چندین باره در دهه‌های مختلف و در دولت‌های گذشته در بازار طی شده و هیچ نتیجه‌ای هم نداده و انتهای آن به بن بست رسیده است.
حالا برخی ابتکار عمل‌هایی همچون سامانه نیما و بازار متشکل ارزی هم به خوبی نتوانسته از پس این هوشمندی بازار برآید و بنابراین بازار هم راه خود را می‌رود و اسکناس‌هایی که کمتر از دو درصد به روایت برخی روسای بانک مرکزی در این بازار سهم دارند، نبض بازار را به دست گرفته‌اند و قیمت را تعیین می‌کنند.
بدتر از همه آنکه ارز در بازار چندنرخی شده و این بزرگ‌ترین آسیبی است که همواره اقتصاد ایران را هدف گرفته و بیشترین ضربه را به آن وارد کرده است؛ اینجا است که مشخص می‌شود که سیاست‌های سیاست‌گذار در بازار ارز چقدر کارآمد بوده و چرا به چند نرخی شدن ارز که اتفاقا فسادآوری بسیار بالایی هم دارد، دامن زده است.
بررسی‌های میدانی اقتصاد آنلاین و گفت‌وگوهای متعدد با فعالان بازار ارز و صراف‌ها به خوبی نشان می‌دهد که این سیاست‌ها که از سوی سیاست‌گذار اعمال شده، اگرچه در برخی از موارد سیاست‌های مناسب و مثبتی بوده اما در اغلب موارد از کارآمدی لازم برخوردار نبوده است و به همین جهت است که اکنون سیاست ارز چند نرخی بازار را احاطه کرده است.
یکی از فعالان بازار ارز در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین در پاسخ به این سوال که چرا علیرغم اینکه بانک مرکزی هر روز آمارهای مرتبط با عرضه ارز در سامانه نیما را اعلام کرده و معمولا عرضه هم ۴ تا ۵ برابر میزان تقاضا است، اما این عرضه‌ها در بازار اثرگذار نیست و بازار راه خود را می‌رود، می‌گوید: دلیل اصلی این است که بخش عمده‌ای از عرضه‌کنندگان ارز، اتفاقا ارز را پیش فروش می‌کنند و با اختلاف یک ماهه یا خوش‌بینانه ۲۰ روزه ارز خود را به صورت عملیاتی در این بازار ارایه خواهند کرد.
وی می‌افزاید: از آنجا که بازار هوشمند است، این اختلاف در عرضه و ارایه واقعی ارز را درک کرده و راه خود را می‌رود، این در حالی است که در بازاری که به صورت واقعی در حال جریان است و به صورت عملیاتی نرخ را علیرغم سهم کم مبادلات تعیین می‌کند، فرد ریال پرداخت کرده و ارز را از فروشنده دریافت می‌کند و بنابراین به نرخی که می‌خواهد در بازار عرضه می‌کند؛ در حالی که اگر قرار باشد امروز ریال را بدهد و دو هفته دیگر ارز را دریافت کند، به‌طور قطع بازار را خواهد باخت.
این فعال بازار ارز می‌گوید: همین رفتار عرضه‌کنندگان ارز در سامانه نیما و رفتار آنها در قالب پیش فروش ارز باعث شده تا حداقل دو هزار تومان اختلاف قیمت درهم امارات بین سامانه نیما و بازار آزاد وجود داشته باشد.
یکی دیگر از فعالان بازار ارز راهکار مقابله با چنین رفتارهایی را حساب واسط صرافی‌ها می‌داند و می‌گوید: این موضوع می‌تواند از خالی فروشی ارز جلوگیری کند و گپ بازار را پر کند؛ چراکه بازار دیگر بهانه‌ای برای اینکه اختلاف نرخ را تجربه کند، نخواهد داشت.
او می‌گوید: امروز سامانه نیما در بخش تجاری قانونی کشور فعال است و درهم را با نرخ ۷۷۰۰ تومانی پیش خرید کرده ولی تحویل آن را به یک ماه دیگر موکول می‌کند؛ در حالی که خود این موضوع اختلاف نرخ بالایی را ایجاد می‌کند چراکه افراد دسترسی به این ارز ندارند و بنابراین سیاست‌گذار هم نمی‌تواند از این ارزها به عنوان تعیین‌کننده بازار بهره‌برداری کند.
وی معتقد است که اگر امروز عرضه ارز در سامانه نیما با تحویل یک ماهه، ده برابر نیاز هم باشد ولی دسترسی به آن موکول به یک ماه دیگر شود، به‌طور قطع درمانی برای بازار نیست؛ به همین دلیل است که اختلاف نرخ به این اندازه فاحش و قابل توجه است. حالا این توپ در زمین سیاست‌گذار است که چطور بتواند کار هماهنگی را انجام داده و به بهترین شکل از عرضه‌هایی که به صورت واقعی در سامانه نیما انجام می‌شود، بهره‌برداری لازم را داشته باشد.
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، مجموع عرضه ارز در سامانه نیما (حواله) دیروز (یکشنبه مورخ ۱۴۰۱.۹.۱۳) معادل ۶۴۹ میلیون دلار و مجموع ارز معامله شده در این سامانه معادل ۱۱۳ میلیون دلار بوده است.
منبع اعتمادآنلاین
