با وجود کاهش رشد نقدینگی و پایه پولی، افزایش به هزار میلیارد تومان در یکسال اخیر بیشتر شده است

گروه بانک و بیمه | 

ارقام نشان می‌دهد که با وجود کاهش رشد نقدینگی و پایه پولی در یکسال اخیر نسبت به یک‌سال قبل از آن، رقم افزایش نقدینگی و پایه پولی به هزار میلیارد تومان در یک سال اخیر نسبت به یکسال قبل از آن بیشتر شده است. اما در دو ماه اول 1401 نسبت به دو ماه اول 1400 تنها رقم نقدینگی افزایش یافته در دو ماه اول 1401 نسبت به دوماه اول 1400 کمتر شده است اما افزایش پایه پولی در دو ماه اول 1401 نسبت به دو ماه اول 1400 بیشتربوده است. مقایسه ارقام جدول به خوبی نشان می‌دهد که رشد به درصد کمتر شده اما افزایش به هزار میلیارد تومان در سه مورد بیشتر شده است.  در دو ماه اول سال 1400، رشد نقدینگی3.6 درصد و رشد پایه پولی 7.4 درصد و در یکساله منتهی به اردیبهشت 1400 نیز رشد نقدینگی 38.8 درصد و رشد پایه پولی 31.5 درصد بوده است. 

    مقایسه رقم افزایش پایه پولی  در دو ماه اول 1400 و 1401

پایه پولی از 374 همت در اردیبهشت 99 به 459 همت در اسفند 99، و 493 همت در اردیبهشت 1400، و 604 همت در اسفند 1400 و 643 همت در اردیبهشت 1401 رسیده است. در دوماه اول 1400 معادل 34 همت و در دو ماه اول 1401 معادل 39 همت بیشتر شده است. میزان رشد پایه پولی در دو ماه اول 1401 معادل 6.5 درصد و در یکسال منتهی به اردیبهشت 1401 نیز 30.5 درصد بوده است. در حالی که در دو ماه اول 1400 رشد پایه پولی 7.4 درصد و رشد یکساله منتهی به اردیبهشت 1400 معادل 31.5 درصد بوده است.  میزان افزایش به هزار میلیارد تومان نیز نشان می‌دهد که افزایش پایه پولی در دو ماه اول 1400 بیش از 34 همت بوده است. اما افزایش پایه پولی در دو ماه اول 1401 معادل 39 همت بوده است. یعنی رقم به هزار میلیارد تومان پایه پولی در دو ماه اول 1401 و دولت رییسی بیش از دوماه اول 1400 و دولت روحانی بوده است. افزایش به هزار میلیارد تومان نیز نشان می‌دهد که افزایش پایه پولی در یکسال منتهی به اردیبهشت 1400 بیش از 118 همت بوده است. اما افزایش پایه پولی در یکسال منتهی به اردیبهشت 1401 معادل 150 همت بوده است.

  مقایسه رقم افزایش نقدینگی  در دو ماه اول 1400 و 1401

نقدینگی نیز از 2594 همت در اردییبهشت 99 به 3476 همت در اسفند 99، و 3600 همت در اردیبهشت 1400 و و 4832 همت در اسفند 1400 و 4943 همت در اردیبهشت 1401 رسیده است. میزان رشد نقدینگی در دو ماه اول 1401 معادل 2.3 درصد و در یکسال منتهی به اردیبهشت 1401 نیز 37.3 درصد بوده است. در حالی که در دو ماه اول 1400 رشد نقدینگی 3.6 درصد و رشد یک‌ساله منتهی به اردیبهشت 1400 معادل 38.5 درصد بوده است.  اما رقم افزایش به هزار میلیارد تومان نشان می‌دهد که در دوماه اول سال 1400 افزایش نقدینگی 124 همت بوده است. در حالی که در دو ماه اول 1401 معادل 111 همت بوده است.  اما رقم افزایش به هزار میلیارد تومان نشان می‌دهد که در یکسال منتهی به اردیبهشت سال 1400 افزایش نقدینگی 1006 همت بوده است. در حالی که در یکسال منتهی به اردیبهشت 1401 معادل 1343 همت بوده است.

    انتقاد همتی به ارقام رشد نقدینگی  و پایه پولی 

در حالی که حامیان دولت و بانک مرکزی معتقدند که رشد حجم نقدینگی که در سال گذشته نسبت به سال ۹۹، روند کاهشی داشت، حال در دومین ماه سال نیز به این روند ادامه داده و پایه پولی نیز با افت قابل توجه نسبت به پایان دولت قبل، همراه بوده است. اما عبدالناصر همتی رییس کل سابق بانک مرکزی در دولت روحانی، گزارش دولت مبنی بر منفی شدن روند نقدینگی را رد کرد و از افزایش ۲.۵ درصدی نقدینگی در اردیبهشت خبر داد. وی در توییتی از افزایش حجم نقدینگی و رشد پایه پولی براساس گزارش‌های بانک مرکزی در اردیبهشت ماه خبر داد. بعد از دو روز تبلیغات وسیع دولت مبنی براینکه براثر سیاست‌های پولی و مالی دولت سیزدهم بعد از ۹ سال روند نقدینگی در فروردین منفی شده است (۰.۲ - درصد)، گزارش بانک مرکزی در مورد متغیرهای پولی از رشد ۵.۲ درصدی پایه پولی و ۲.۵ درصدی نقدینگی صرفا در ماه اردیبهشت خبر می‌دهد.پایه پولی ایران 5.2 درصد رشد داشته و به رکورد دوازده ماهه رسیده است. این موضوع در حالی رخ داده که به گزارش بانک مرکزی رشد ماهانه نقدینگی در ماه قبل منفی شده بود. همین موضوع سبب شد تا همتی در توییت جدیدی از وضعیت خطر آفرین متغیرهای کلان پرده‌برداری کند. در همین رابطه بانک مرکزی در گزارش اخیر خود در رابطه با متغیرهای کلان اقتصادی اعلام کرد نقدینگی ایران در اردیبهشت ماه با 2.3 درصد رشد به 4 هزار و 934 هزار میلیارد تومان رسیده است. این در حالی است که در فروردین 1401 رشد ماهانه نقدینگی کمتر از صفر بوده و بعد از 9 سال منفی شده بود. تغییرات پایه پولی نیز در این مدت نشان می‌دهد پس از آنکه این شاخص در فروردین ماه 1.3 درصد افزایش پیدا کرده بود در دومین ماه امسال 5.16 درصد افزایش پیدا کرده و در نهایت به 643 هزار و 365 میلیارد تومان رسید. این بیشترین رشد ماهانه پایه پولی در دوازده ماه اخیر بوده است. به عقیده بسیاری از اقتصاددانان رشد این شاخص در کشور می‌تواند منجر به افزایش تورم شده و کاهش رفاه اقتصادی را به همراه داشته باشد. واقعیت‌های آماری نشان می‌دهد که اگرچه رشد نقدینگی نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته اما همچنان در دو ماه اول سال 1401 شاهد رشد 2-3 درصدی نقدینگی و 6.5 درصدی پایه پولی هستیم که می‌تواند در کنار رشد قیمت ارز و قیمت کالاها و خدمات و به خصوص قیمت مواد خوراکی و تورم 50 درصدی، در ماه‌های آینده همچنان فشار تورمی را ادامه دهد. از سوی دیگر، حجم نقدینگی و پایه پولی نیز به‌شدت افزایش یافته است و اگرچه میزان رشد به درصد، نسبت به پارسال کمتر شده اما میزان افزایش به هزار میلیارد تومان، نسبت به سال قبل افزایش زیادی داشته است و بخش عمده‌ای از رشد 37 درصدی نقدینگی و30 درصدی پایه پولی در فاصله شهریور 1400 تا اردیبهشت 1401 رخ داده که دولت سیزدهم بر سر کار بوده است.  اما مدافعان سیاست‌های دولت و بانک مرکزی معتقدند که جدیدترین گزارش بانک مرکزی از آمارهای اقتصادی اردیبهشت ۱۴۰۱ بیانگر تداوم روند کاهشی نرخ رشد نقدینگی برای هفتمین ماه متوالی است. بررسی آمار منتشر شده پیرامون متغیرهای پولی در دومین ماه سال جاری، نشان می‌دهد حجم نقدینگی در پایان اردیبهشت ماه امسال، به ۴۹۴۳۴.۷ هزار میلیارد ریال رسیده است. این در حالی است که نرخ رشد حجم نقدینگی در اردیبهشت ۱۴۰۱ در شرایطی به رقم ۳۷.۳ درصد رسیده است که این نرخ از بالاترین سطح خود در مهرماه سال قبل یعنی ۴۲.۸ درصد، در ماه‌های بعد روند نزولی را به ثبت رسانده است. به گونه‌ای که در آبان ماه ۴۲ درصد، در آذرماه ۴۱.۴ درصد، در دی به رقم ۳۹.۸ درصد، در بهمن ماه به رقم ۳۹.۷ درصد، در اسفندماه به رقم ۴۰.۶ درصد و در اولین ماه امسال نیز به رقم ۳۸.۲ درصد رسیده بود. بنابراین روند بیان شده نشان‌دهنده تداوم روند کاهشی این نرخ برای هفتمین ماه متوالی است. در مجموع رشد حجم نقدینگی در سال گذشته نسبت به سال ۹۹، روند کاهشی داشته است؛ به گونه‌ای که از رقم ۴۰.۶ درصدی رشد حجم نقدینگی در سال ۱۳۹۹ به رقم ۳۹ درصدی رشد حجم نقدینگی در سال ۱۴۰۰ کاهش یافته است. البته لازم به تاکید است که ۲.۶ واحد درصد از رشد نقدینگی در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ به افزایش پوشش آماری (اضافه شدن اطلاعات بانک مهراقتصاد در آمارهای پولی، به‌واسطه ادغام بانک‌های متعلق به نیروهای مسلح در بانک سپه) مربوط بوده و در صورت عدم لحاظ افزایش پوشش آماری مذکور، رشد دوازده ماهه نقدینگی در پایان اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ به ۳۴.۷ درصد کاهش می‌یابد. از این‌رو رشد دوازده‌ماهه نقدینگی منتهی به پایان اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ (با پایه همگن) نسبت به رشد دوره مشابه سال قبل (۳۸.۸ درصد)، معادل ۴.۱ واحد درصد کاهش نشان می‌دهد.

    وضعیت نقدینگی  بر حسب عوامل موثر بر عرضه

جزییات منتشر شده نشان می‌دهد در اردیبهشت امسال، خالص دارایی‌های خارجی سیستم بانکی به رقم ۸۲۱۲ هزار میلیارد ریال رسیده است که نشان از رشد ۲۴.۷ درصدی نسبت به اردیبهشت ۱۴۰۰ دارد. از سوی دیگر خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در دومین ماه سال با رشد ۱۲.۶ درصدی نسبت به ماه مشابه سال قبل، به رقم ۵۳۷۷ هزار میلیارد ریال رسیده است. همچنین خالص دارایی‌های خارجی بانک‌ها و موسسات اعتباری به رقم ۲۸۳۵ هزار میلیارد ریال در پایان اردیبهشت ماه رسیده است که بیان‌گر افزایش ۵۶.۴ درصدی نسبت به اردیبهشت ۱۴۰۰ است. در بخش خالص دارایی داخلی نیز مشاهده می‌شود که در دومین ماه سال، خالص دارایی داخلی به رقم ۴۱۲۲۲ هزار میلیارد ریال رسیده است که نشان‌دهنده رشد ۴۰.۱ درصدی نسبت به ماه مشابه سال گذشته است.

    وضعیت پایه پولی در اردیبهشت ۱۴۰۱

تغییرات پایه پولی در دومین ماه سال ۱۴۰۱ نشان از رشد ۳۰.۵ درصدی پایه پولی و رسیدن به رقم ۶۴۳۲.۱ هزار میلیارد ریال دارد. همچنین این در حالی است که رشد این متغیر در تیرماه سال گذشته و در آخرین ماه‌های کاری دولت دوازدهم به بالاترین رقم خود یعنی ۴۲.۶ درصد نیز رسیده بود که با شروع به کار دولت سیزدهم و با اتخاذ سیاست عدم استقراض از بانک مرکزی روند کاهشی را در پیش گرفته است. از سوی دیگر با توجه به پایان فعالیت دولت دوازدهم در مردادماه سال گذشته و ثبت رشد پایه پولی مردادماه سال قبل در سطح ۴۲.۱ درصد، می‌توان نتیجه گرفت که با آغاز به کار دولت جدید، روند کاهشی رشد پایه پولی آغاز شد تا در نهایت، افت ۱۱.۶ واحد درصد تغییرات پایه پولی را تا پایان اردیبهشت ماه امسال شاهد باشیم. به بیان دیگر آهنگ رشد پایه پولی که در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ روند کاهشی داشت، حال در سال جاری نیز تداوم داشته از قله ۴۲.۱ درصدی دولت قبل، به رقم ۳۰.۵ درصدی در دومین ماه سال جاری رسیده است.

    گاف منتقد دولت سیزدهم این‌بار در مورد رشد نقدینگی

تهران- ایرنا- پس از اشاره رییس‌جمهور به کاهش نرخ رشد نقدینگی به کمترین میزان ۱۶ ماه اخیر، رییس کل سابق بانک مرکزی این آمار را زیر سوال برد. این در حالی است که آمار رییس‌جمهور مبتنی بر گزارش بانک مرکزی از نرخ رشد «سالانه» نقدینگی بوده و نشان می‌دهد اظهارات رییس‌جمهور در این باره درست است. به گزارش ایرنا، آیت‌الله سید ابراهیم رییسی بعد از ظهر امروز (پنجشنبه) در ادامه برنامه‌های سفر به استان کرمانشاه در دیدار آحاد مختلف مردم این استان در ورزشگاه امام خمینی (ره) کرمانشاه حضور یافت. رییس‌جمهور در بخشی از سخنان خود با اشاره به مساله تورم و اقدامات دولت برای مقابله با آن گفت: برای کنترل تورم که مردم، دولت و همه مسوولان را رنج می‌دهد، گام‌هایی برداشته شده و ان‌شاء‌الله با قوت دنبال خواهد شد. آیت‌الله رییسی همچنین با بیان اینکه نرخ رشد نقدینگی به کمترین حد خود در ۱۶ ماه اخیر رسیده است، اظهار داشت: روند خلق پول بانک‌ها کاهشی شده و اینها همه نشانه‌های آن است که علاوه بر اصلاح برخی از ساختارهای نادرست اقتصادی، گام‌هایی در جهت توسعه زیرساخت‌ها در حال برداشته شدن است که ان‌شاءالله آثارش در زندگی مردم آشکار خواهد شد. اظهارات رییس‌جمهور مبنی بر کاهش نرخ رشد نقدینگی به کمترین میزان در ۱۶ ماه اخیر، اشاره به جدیدترین گزارش بانک مرکزی از شاخص‌های پولی داشت که نشان می‌داد نرخ رشد سالانه نقدینگی به کمترین میزان در حدود یک سال و نیم اخیر رسیده است.