رویداد

تحلیل اکونومیست از  کسری تجاری و دلیل گرانی دلار 

واحد اطلاعات اقتصادی اکونومیست طی تحلیلی درباره افزایش ارزش دلار در بازار ارز ایران نوشت: کسری تجاری ۳.۲ میلیارد دلاری مقصر اصلی افت ارزش ریال ایران طی نیمه نخست امسال بوده است.در حالی که آمار رسمی از افزایش کسری تجاری ایران خبر داده‌اند، ارزش ریال ایران در برابر دلار امریکا به دلیل کمبود ارز در این کشور به پایین‌ترین حد رسیده است. در تحلیل اکونومیست آمده است: ‌ارزش ریال ایران از زمان بازگشت تحریم‌های امریکا در نوامبر 2018 افت قابل توجهی داشته است. کاهش صادرات نفت که مهم‌ترین منبع تامین ارز خارجی برای ایران است به همراه افت قیمت نفت منجر به کاهش شدید ارزش ریال شده است. قرار گرفتن ایران در لیست سیاه گروه اقدام مالی در ماه فوریه امسال و تلاش‌های اخیر دولت امریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران نیز مانعی در برابر شرکت‌های خارجی برای همکاری با ایران بوده است. عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی در اواسط سپتامبر وعده داد مقادیر جدیدی ارز خارجی را به بازار تزریق کند و به صادرکنندگان مهم اجازه داد ارز صادراتی خود را مستقیما به صرافی‌های مجاز بفروشند. وی گفت از ماه مارس 15 میلیارد دلار ارز به بازار تزریق شده است. اما این اقدامات تاثیری در کنترل قیمت ارز نداشت، به‌طوری که ارزش ریال طی دو هفته 10 درصد کاهش یافت و برای نخستین بار هر دلار امریکا در برابر 300 هزار ریال معامله شد. این رقم بیش از هفت برابر نرخ رسمی ارز در ایران است. افت ارزش ریال و نقدینگی فزاینده به نرخ تورم در ایران دامن زده است، به‌طوری که نرخ تورم ماهانه در 21 سپتامبر (پایان شهریور) به 34.4 درصد رسید.در روز سوم اکتبر، رییس کل بانک مرکزی بار دیگر تکرار کرد که کاهش ارزش ریال عمدتا به دلیل عدم بازگشت ارز صادراتی شرکت‌ها به کشور است. 

به گفته وی، این شرکت‌ها یا تمایلی به بازگرداندن ارزهای خود به کشور ندارند و یا اینکه دولت‌ها و موسسات مالی خارجی با استناد به تحریم‌ها اجازه انتقال این ارزها به ایران را نمی‌دهند. در عین حال وی به برخی موفقیت‌ها در حل مشکلات هم اشاره کرد و گفت 8 میلیارد دلار ارز به کشور بازگشته است. یک مشاور ارشد ریاست‌جمهوری هم ماه گذشته از پیشرفت در آزادسازی 7 میلیارد دلار ارز بلوکه شده ایران در بانک‌های کره جنوبی خبر داد.اکونومیست در ادامه گزارش خود نوشته است: این حقیقت غیرقابل انکار است که کسری تراز تجاری ایران عمدتا به دلیل تحریم‌های فزاینده امریکا رو به افزایش است. شیوع ویروس کرونا نیز عامل دیگری برای کاهش تجارت ایران در سال جاری بوده است. صادرات غیرنفتی (بدون نفت اما شامل فرآورده‌های نفتی و گاز) در شش ماهه نخست سال جاری ایرانی 35.2 درصد کاهش یافته و به 13.6 میلیارد دلار رسیده است. واردات در همین دوره 20.9 درصد کاهش یافته و به 16.8 میلیارد دلار رسیده است. بر اساس این آمار که توسط دولت ایران منتشر شده شاهد کسری تجاری 3.2 میلیارد دلاری در این دوره بوده ایم. چین بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران در این دوره بوده و بنزین و پس از آن محصولات پتروشیمی مهم‌ترین کالای صادراتی ایران بوده‌اند. این آمار و تحولات تایید کننده پیش بینی‌ها از کاهش صادرات ایران در سال 2020 به دلیل تحریم‌ها و شیوع کروناست. افت صادرات به نوبه خود فشارها بر ریال را افزایش می‌دهد و در نتیجه به تورم دامن می‌زند.

قاچاق کالا برای فرار از بازگشت ارز صادراتی

ذبیح‌الله اعظمی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس با اشاره به الزام صادرکنندگان به بازگشت ارز صادراتی به صورت نیمایی گفت: این عامل باعث شده مقدار زیادی از پسته ایران به ترکیه قاچاق ‌شود. 100 هزار تن پسته سال گذشته در انبارها مانده بود و مجمع نمایندگان استان کرمان دو میز برای پسته برگزار کرد که به وزارت صمت و وزارت امور خارجه متعلق بود. این دو میز کمک کرد پسته صد در صد رشد قیمتی داشته باشد ولی از دیگر سو بانک مرکزی پیمان‌سپاری ارزی را حذف نکرد.بانک مرکزی می‌گوید ارز باید به صورت نیمایی بازگردد و این عامل باعث شده مقدار زیادی از پسته ایران به ترکیه قاچاق می‌شود. این نماینده مجلس گفت: در این صورت در هر تن 25 میلیون تومان تفاوت قیمتی ایجاد می‌شود و نه تنها ارزی به کشور باز نمی‌گردد، بلکه پسته ایران به نام کشور دیگر تمام می‌شود.از تجار درخواست می‌کنیم ارز حاصل از پسته به کشور بازگردد.وقتی بانک مرکزی درخواست ارز می‌کند، به قاچاق دامن می‌زند و حتی بازارهای اروپایی را هم از دست می‌دهیم. همچنین حمید حسینی، نائب رییس اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اختلال‌آفرینی کرونا در بازار صادراتی پسته ایران به چین و هند و اروپا اظهار کرد: کرونا پسته امریکا را نیز دچار مشکل کرده است. وی همچنین 5 سال اخیر را شرایطی نامساعد برای پسته کشور دانست و افزود: بخشی از بازار صادراتی را هم بدلیل مشکلات داخلی از دست دادیم ولی از 8 ماه نخست سالجاری حدود 113 هزار تن صادرات داشتیم که رقمی قابل قبول است. صادرکنندگان و تولیدکنندگان پسته از هیچ یارانه‌ای استفاده نمی‌کنند ولی بانک مرکزی اجازه داد ارز صادرکنندگان پسته به واردکنندگان موبایل انتقال یابد. این رویه تا سه ماه بسیار به ما کمک کرد و تا شهریورماه وضعیت صادراتی پسته مساعد بود.حسینی با بیان اینکه همراهی بانک مرکزی تا حدی موجب رونق بازار پسته شد، افزود: بانک مرکزی مجدد این رویه را منتفی کرد که موجب گلایه صادرکنندگان پسته است.