اثر افزایش سرمایه بر سود شرکت‌های بیمه و بانک‌های عضو بورس
گروه بانک و بیمه |محسن شمشیری |
در ماه‌های اخیر، بسیاری از کارشناسان با اشاره به ضرورت افزایش سرمایه بانک‌ها و بیمه‌ها و شرکت‌های بورسی، به جای رشد قیمت سهام و ورود شرکت‌های جدید به بورس، تاکید کرده‌اند که ورود شرکت‌های جدید به بورس، زمان زیادی را صرف می‌کند و ملاحظات و ضوابط و قواعد بسیاری دارد که کاری پر هزینه، زمان بر و نیازمند مدیریت و نظارت دقیقی است اما در شرایط کنونی می‌توان با سرعت و نتیجه و منافع بیشتری، سرمایه شرکت‌های موجود در بورس را افزایش داد. به عنوان مثال، نقدینگی جدید وارد شده به بورس و اقبال و تمایل مردم و سهامداران جدید به بورس، می‌تواند به بهبود وضعیت شرکت‌های موجود، کفایت سرمایه بانک‌ها و بیمه‌ها، و همچنین خروج برخی شرکت‌ها از زیان‌دهی و زیان انباشته کمک کند.
این کارشناسان معتقدند که بسیاری از بانک‌ها و بیمه‌های کشور از نظر شاخص کیفیت سرمایه در وضعیت مطلوب و استاندارد بین‌المللی نیستند اما می‌توان سرمایه آنها را افزایش داد و در نتیجه استانداردهای بین‌المللی را رعایت کرد و قدرت چانه‌زنی و حضور در بازارهای بین‌المللی و جایگاه منطقه‌ای بانک‌ها و بیمه‌های کشور را ارتقا داد. همچنین برخی بانک‌ها که با زیان‌دهی مواجه هستند را می‌توان از زیان‌دهی و زیان انباشته خارج کرد.
با توجه به ورود صدها هزار میلیارد تومان نقدینگی در سال‌های اخیر به بورس، می‌توان کفایت سرمایه و نقدینگی و زیان‌دهی و سود دهی بسیاری از شرکت‌ها از جمله بانک‌ها و بیمه‌ها را بهتر کرد و شرکت‌هایی در حد تراز جهانی و منطقه‌ای به سهامداران معرفی کرد تا در عرصه تجارت و صنعت وارد شوند و به اقتصاد ملی کمک کنند.
در حال حاضر با افزایش قیمت سهام و بالارفتن نسبت قیمت به سود شرکت‌ها که برخی از آنها زیان‌ده هستند یا سرمایه زیادی ندارند، عملا سهامداران سود می‌برند و یکی می‌خرد و یکی می‌فروشد و پول جدیدی به شرکت وارد نمی‌شود. اما اگر کفایت سرمایه و افزایش سرمایه مورد توجه باشد بسیاری از شرکت‌های موجود با بهبود سود و زیان مواجه خواهند شد. این کارشناسان تاکید دارند که سهامداران عمده نباید نگران قدرت و نفوذ خود در شرکت‌ها باشند زیرا داشتن 40 درصد سهام یک شرکت زیان‌ده مزیت و افتخاری محسوب نمی‌شود اما برخورداری از 30 درصد سهام یک شرکت سودده و با کفایت سرمایه به مراتب منافع بیشتری برای آنها خواهد داشت. ضمن اینکه برخی شرکت‌ها کسری و زیان انباشته یا کمبود سرمایه زیادی ندارند و با افزایش سرمایه آنها، وضعیت سهامداران عمده تغییر زیادی نخواهد کرد.
لذا دولت و وزارت اقتصادی ودارایی، بانک مرکزی و نهادهای نظارتی، باید براساس قانون تجارت و استانداردهای ملی و بین‌المللی مدیران شرکت‌ها و سهامداران عمده را مکلف و موظف به افزایش سرمایه کنند و از موقعیت کم نظیر کنونی برای رفع مشکلات شرکت‌ها و بانک‌ها و بیمه‌ها بهره مند شوند و نقدینگی موجود را جذب شرکت‌ها نکنند نه اینکه تبدیل به سود برای سهامداران و سفته بازی در شرایط کنونی اقتصاد ایران شود.
اگر نقدینگی جذب بورس می‌شود، باید در جهت بهبود شاخص‌ها و افزایش سرمایه شرکت‌ها شود نه اینکه تنها عده‌ای را نصیب سود سرشار کند و شاخص‌هایی مانند قیمت به سود را به وضعیت نامطلوبی هدایت کند.
کارشناسان بازار سرمایه با تاکید بر اینکه افزایش سرمایه و تقسیم سود شرکت‌های بورسی، دو موضوع جدا از یکدیگر هستند، به تشریح هر یک از موضوعات پرداخت و تاکید کرد که افزایش سرمایه شرکت‌های عضو بورس می‌تواند اثر قابل توجهی به بهبود وضعیت قیمت سهام، سود و انتظارات و رضایت سهامداران داشته باشد. احمد جواهری در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر اینکه افزایش سرمایه در شرکت‌ها یک روش تامین مالی محسوب می‌شود، توضیح داد: یکی از اهداف شرکت‌هایی که وارد بازار سرمایه می‌شوند، تسهیل تامین مالی است. شرکت‌هایی که در بازار سرمایه نیستند، برای تامین مالی عموما به استقراض روی می‌برند و از بانک وام می‌گیرند که این روش بازپرداخت همراه با سود بانکی را در پی دارد و معمولا مبلغی که بانک‌ها وام می‌دهند، زیاد نیست. وی با بیان اینکه افزایش سرمایه روش‌های مختلفی دارد، گفت: اصلی‌ترین روش‌ها در ایران افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، افزایش سرمایه از محل سود انباشته، افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها است و روش‌های دیگری که جدیدا پررنگ‌تر شده‌اند مانند افزایش سرمایه از محل صرف سهام و سلب حق تقدم است. این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: اینکه شرکتی سرمایه خود را افزایش دهد، بدون اینکه اطلاعات دیگری درمورد شرکت داشته باشیم، تفاوتی برای سهام‌دار ندارد. زیرا افزایش سرمایه از هر محلی باعث می‌شود تعداد سهام شرکت افزایش پیدا کند اما ثروت سهام داران به لحاظ تئوریک تغییری نمی‌کند. اینکه بعد از افزایش سرمایه عرضه و تقاضای بازار، قیمت را به چه سمتی خواهد برد یک بحث دیگری است. جواهری درمورد اینکه چرا افزایش سرمایه به خودی خود یک اقدام خنثی است، توضیح داد: زیرا این موضوع بسیار مهم است که شرایط شرکتی افزایش سرمایه می‌دهد، به چه شکل است. شرکت‌ها اکثرا اعلام می‌کنند افزایش سرمایه به جهت اصلاح مالی انجام می‌شود. شرکت‌ها می‌توانند افزایش سرمایه را صرف پروژه‌های جدید خود کنند، همچنین برای سرمایه در گردش استفاده کنند و ممکن است در بدترین حالت بدهی قبلی خود را تسویه کنند. وی در ادامه درمورد تقسیم سود نیز توضیح داد: شرکت‌هایی سود تقسیم می‌کنند که سودی داشته باشند اما این موضوع شرایطی دارد. اولین و مهم‌ترین شرط تقسیم سود این است که شرکت نباید زیان انباشته داشته باشد. یعنی مجموع عملکرد سال‌های گذشته شرکت، نباید زیان باشد. طبق قانون تجارت شرکتی که زیان انباشته دارد، حق توزیع سود ندارد حتی اگر در آن سال سود کسب کرده باشد. این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه به‌طور کلی بحث افزایش سرمایه و تقسیم سود دو موضوع جدا از هم است، اظهار کرد: تقسیم سود مربوط به مجمع عمومی عادی سالانه است و در این مجمع در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود اما درمورد افزایش سرمایه در مجمع عمومی فوق‌العاده تصمیم‌گیری می‌شود. این دو ارتباط مستقیمی با یکدیگر ندارند و ممکن است در موارد محدودی ارتباطی داشته باشند. برای مثال زمانی که شرکت از محل سود انباشته، افزایش سرمایه می‌دهد.
جواهری یادآور شد: درمورد افزایش سرمایه در مجمع فوق‌العاده که از سهام داران شرکت تشکیل می‌شود، تصمیم‌گیری می‌شود. یعنی تصمیم در مجمع و توسط سهام داران گرفته می‌شود؛ بنابراین این موضوع به‌طور کلی موضوعیتی ندارد که بگوییم شرکت‌ها به جای اینکه سود تقسیم کنند، افزایش سرمایه می‌دهند و این موضوع کاملا بستگی به رویکرد شرکت دارد.
