گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری|
بخشنامه جدید افزایش سقف و مدت تقسیط تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به شعب سراسر کشور ابلاغ شد. براساس بند «الف» تبصره ۱۶ قانون بودجه سال۱۳۹۹ کل کشور مقرر شده است: به منظور حمایت از ازدواج جوانان، تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به زوج‌هایی که تاریخ عقد آنان بعد از اول فروردین‌ماه ۹۶ می‌باشد و تاکنون تسهیلات ازدواج دریافت نکرده‌اند، پرداخت شود.
به گزارش «تعادل»، تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج برای هریک از زوج‌ها در سال ۱۳۹۹ پنجاه میلیون تومان معادل پانصد میلیون ریال با دوره بازپرداخت هفت ساله با اخذ یک ضامن معتبر و سفته است.همچنین نرخ کارمزد تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج همچنان ۴ درصد تعیین شده است.
بخشنامه جدید مبنای عملکرد شعب بانک مسکن در خصوص پرداخت تسهیلات ازدواج در سال جاری قرار خواهد گرفت. مطابق با بخشنامه ابلاغی افراد مندرج در مفاد ماده ۵۰ قانون خدمات رسانی به ایثارگران، می‌توانند به میزان ۲ برابر افرادعادی یعنی مبلغ یک میلیارد ریال مطابق با شرایط و ضوابط تعیین شده از این تسهیلات استفاده کنند.
این بخشنامه می‌افزاید: در اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج، احراز توانایی مالی متقاضیان در بازپرداخت اقساط بر اساس ضوابط جاری بانک الزامی است.مطابق با شرایط پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج، افزایش سقف تسهیلات موصوف قابل تسری به تسهیلات گیرندگان قبلی (پس از ثبت قطعی قرارداد) نخواهد بود. رعایت سایر شرایط و ضوابط مندرج در سامانه تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج جهت دریافت تسهیلات مذکور الزامی است. اکنون باید دید که شرایط بانک‌ها و منابع قرض‌الحسنه برای سال 99 به چه صورت خواهد بود و چه تعداد تقاضا و پرداخت وام ازدواج و به چه رقمی انجام خواهد شد.
90 هزار میلیارد تومان برای 13 میلیون نفر در 13 سال
قبل از سال 1388 و دهه 70 و دهه 80 رقم وام ازدواج بین 100 هزار تومان تا 2 میلیون تومان بوده است و تعداد متقاضیان و دریافت‌کنندگان نیز رقم قابل توجهی نبود. اما با ورود میلیونی متولدین دهه 60 که سالانه 1 میلیون جوان ازدواج کرده را به همراه داشت، از سال 1388 تعداد متقاضیان و وام‌های پرداخت شده به حدود یک میلیون در سال افزایش یافت. این روند تا سال 1396 بالای یک میلیون نفر بوده و پس از آن به تدریج به زیر 1 میلیون نفر ازدواج کرده کاهش یافته و برای سال‌های 98 تا 99 نیز حدود 600 تا 800 هزار تقاضای وام ارایه شده و می‌شود. از سال 1388 که فضای مجلس و دولت به سمت افزایش تعداد وام ازدواج و مبلغ آن تغییر کرده و هرسال رقم قابل توجهی به وام‌های ازدواج اضافه شده است تا سال 1398 نزدیک به 12 میلیون وام ازدواج به جوانان و زوجین پرداخت شده و برای این 12 میلیون وام ازدواج نیز حدود 70 هزار میلیارد تومان منابع بانکی ظرف 11 سال تسهیلات پرداخت شده و برای سال‌های 98 و 99 نیز برآورد می‌شود که حدود 10 هزار میلیارد تومان هر سال برای وام ازدواج تسهیلات پرداخت شود. براین اساس برای حدود 13 سال و بیش از 13 میلیون نفر درخواست وام ازدواج معادل 90 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده است.
افزایش وام ازدواج در سال ۹۸
پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه یکی از سیاست‌های دولت در حمایت از ازدواج جوانان از سال‌های ابتدایی دهه ۸۰ تاکنون بوده است. از انتهای سال ۸۷ همزمان با افزایش مبلغ تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج از ۱۰ به ۲۰ میلیون ریال، پرداخت این تسهیلات در قالب سامانه متمرکز تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج پیگیری شده است. سقف تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج در سال ۹۸ در حالی برای هر یک از زوجین ۳۰ میلیون تومان در نظر گرفته شد که در سال آینده شرایط دریافت این وام نیز تسهیل شده است. میزان تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج از سال ۹۱ تا ۹۴ با وجود افزایش هزینه‌های ازدواج، تغییر چشمگیری نکرده بود که این موضوع در تبصره «۲۹» قانون بودجه سال ۹۵ مورد توجه قرار گرفت و بر اساس آن، مبلغ تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج از ۳۰ به ۱۰۰ میلیون ریال و دوره بازپرداخت آن از سه به چهار سال افزایش پیدا کرد. این حکم در بند «ج» تبصره «۱۶» قانون بودجه سال ۹۶ نیز تکرار شد. در سال ۹۷ نیز با موافقت رییس‌جمهور سقف پرداخت وام ازدواج به جوانان از ۱۰ میلیون به ۱۵ میلیون تومان افزایش یافت؛ پس از آن، این موضوع در مجلس نیز تصویب شد و مدت زمان بازپرداخت تسهیلات به پنج سال افزایش یافت.
در سال ۹۸ نیز با تصویب نمایندگان، مبلغ تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج برای هریک از زوج‌ها ۳۰۰ میلیون ریال با دوره بازپرداخت پنج‌ساله با اخذ یک ضامن معتبر و سفته در نظر گرفته شده است. بر این اساس بازپرداخت وام ازدواج در سال ۹۸، ۶۰ ماهه بوده یعنی زوجین باید طی پنج سال اقساط این وام را پرداخت کنند. شرایط ضامن نیز در پرداخت وام ازدواج تسهیل شده به گونه‌ای که اخذ یک ضامن معتبر و سفته کفایت می‌کند که علاوه بر آن بانک مرکزی نیز می‌تواند کارت یارانه زوجین را به عنوان تضمین دریافت کند.
وام ازدواج در سال ۹۸، به زوجینی پرداخت می‌شد که تاریخ عقد آنها پس از ابتدای فروردین سال ۹۶ است و اولویت پرداخت با زوجینی بوده که تاریخ عقد آنها زودتر است. برآورد‌ها برای مبلغ وام ازدواج در سال ۹۹، تفاوت‌های میلیونی دارد و با توجه به کاهش منابع، کسری بودجه، شیوع ویروس کرونا و... مشخص نیست که برنامه افزایش وام ازدواج تا 50 میلیون تومان چه سرنوشتی پیدا کند. زیرا حتی با وجود تصویب آن منابع بانک‌ها ممکن است برای پرداخت وام‌ها کافی نباشد. در نتیجه دولت فارغ از نرخ تورمی که برای فروردین 99 معادل 32 درصد اعلام شده بر ثابت ماندن مبلغ وام ازدواج و پرداخت ۳۰ میلیون تومان به هرنفر از زوج‌ها تأکید دارد. نشانی این تصمیم و شرایط آن در لایحه بودجه ۹۹ عبارت است از: بند الف تبصره ۱۶ ماده واحده، جایی که این عبارت درج شده است: «به منظور حمایت از جوانان، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است از محل پس‌انداز و جاری قرض‌الحسنه نظام بانکی، تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج را به زوج‌هایی که تاریخ عقد ازدواج آنها بعد از اول فروردین ۹۶ است و تاکنون وام ازدواج دریافت نکرده‌اند، با اولویت نخست پرداخت کند. تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج برای هر یک از زوج‌ها در سال ۹۹ معادل ۳۰۰ میلیون ریال با بازپرداخت ۵ ساله و اخذ یک ضامن معتبر و سفته است.» اما ممکن است که برخی بانک‌ها به دلیل شیوع ویروس کرونا با کاهش تقاضای تسهیلات همراه باشند و همین موضوع آنها را به افزایش وام ازدواج تشویق کند.
پیشنهاد دولت با مخالفت‌هایی در مجلس مواجه بود. نمایندگان مجلس همواره در افزایش وام ازدواج تلاش کرده‌اند و ارقام آن را از 2 تا 30 میلیون تومان افزایش داده و در سال 98 نیز رقم ۱۵ میلیون تومان روی پیشنهاد دولت گذاشتند و وام ازدواج را به ۳۰ میلیون تومان برای هرنفر از زوج‌ها افزایش دادند، افزایش وام ازدواج به ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان در کمیسیون فرهنگی با بازپرداخت ۷ ساله پیگیری شد. بلکه هراس جوان‌های در آستانه ازدواج از هزینه‌های سرسام‌آور آن کم شود. این تلاش‌ها با، اما و اگر‌هایی متعددی همراه است.
رقم ۶۰ میلیون تومان برای هر زوج، چیزی حدود یک سوم هزینه‌های ازدواج آنان را پوشش می‌دهد، شاید ۳۰ میلیون تومان وام ازدواج پارسال، رقمی پذیرفتنی حساب می‌شد و می‌توانست بخشی از نیاز‌ها را رفع کند، اما متأسفانه امروز با توجه به افزایشی که در قیمت‌ها ایجاد شده است، دیگر ۳۰ میلیون تومان جوابگو نیست. از آنجایی که این وام‌ها باید از منابع قرض الحسنه نظام بانکی تأمین شود، این سوال مطرح است که آیا این افزایش با منابع در اختیار بانک‌ها جور درمی‌آید؟ برخی کارشناسان می‌گویند که با توجه به کاهش نرخ سود سپرده در بانک‌ها و ارزان شدن هزینه جذب منابع، و همچنین با توجه به منابع قرض‌الحسنه در اختیار نظام بانکی و رسوباتی که این سپرده‌ها نزد بانک‌ها دارد، افزایش مبلغ وام ازدواج شدنی است.
برخی نمایندگان با اشاره به وضعیت نامطلوب بودجه 99 معتقدند از آنجایی که اختیار مجلس برای افزایش هزینه‌های بودجه، نهایتا ۸ درصد است، نمی‌توان به افزایش وام ازدواج امید بست.
زمان انتظار برای متقاضیان وام ازدواج از بانک‌های مختلف، متفاوت است و کمتر از یک‌ماه تا حدود یک سال را شامل می‌شود. بانک‌ها باید به مردم گزارش دهند که سپرده‌های قرض‌الحسنه بانک‌ها صرف کدام کار‌های خیرخواهانه مثل وام ازدواج می‌شود؟
