گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری|
به دنبال بازگشایی مرحله‌ای اقتصاد در کشورهای مختلف جهان، شروع به کار کسب وکارهای مختلف در تهران و شهرهای مختلف کشور، قیمت ارز و طلا در بازار ایران کاهش یافت و روز یکشنبه 31 فروردین 99 با اعلام هر اونس طلا در بازار جهانی به نرخ 1684 دلار و نرخ دلار در بازار آزاد و معاملات نقدی به قیمت 15650 تومان و دلار در صرافی‌ها به قیمت 15250 تومان، نرخ طلا و سکه کاهش یافت که کاهش نرخ دلار نسبت به ابتدای دوره شیوع کرونا حدود 1000 تومان بود.
به گزارش «تعادل»، کارشناسان معتقدند که در روزهای اخیر، علاوه بر بازگشایی اقتصاد که اثر روانی شیوع کرونا بر قیمت طلا و سکه و دارایی‌های سنتی را کاهش می‌دهد، و همچنین عرضه بزرگ سهام در بورس و استقبال سهامداران از عرضه‌های اولیه و همچنین صف خرید در اکثر شرکت‌های عضو بورس، بازار ارز و طلا نیز گشایش یافته و صرافی‌ها و طلافروشی‌ها نیز شروع به فعالیت کرده‌اند. در نتیجه با توجه به کاهش تقاضا برای طلا و ارز و دارایی‌های سنتی و کاهش مسافرت‌ها، طبیعی است که افزایش عرضه ارز و طلا، کاهش قیمت طلا و دلار را به همراه دارد. در روزهای اخیر در خیابان‌های اصلی و همچنین برخی بازارهای سرپوشیده و پاساژها، فعالیت‌های تعطیل شده از جمله بازار طلا و ارز که در جریان شیوع ویروس کرونا بود، شروع به فعالیت کرده‌اند که طبق برآورد اتحادیه طلا حدود 20 درصد طلافروشی‌ها را تشکیل می‌دهد اما بقیه صنوف که در پاساژها هستند یا در خیابان اصلی قرار ندارند، به تدریج شروع به فعالیت خواهند کرد.
ناکامی دلالان در التهاب‌آفرینی بازار ارز
برخی کارشناسان بازار ارز نیز می‌گویند که نخستین تجربه دلالان و سفته‌بازان در سال ۹۹ برای التهاب‌آفرینی در بازار ارز ناکام مانده و قیمت دلار و سایر ارزهای عمده، نزولی شده است؛ سامانه نیما نیز مشکل و کمبودی در تامین ارز مورد نیاز واردات ندارد و حتی میزان عرضه از تقاضا بیشتر است. تا چند روز پیش، دلالان صحبت از دلار ۲۰ هزار تومانی می‌کردند اما اکنون قیمت دلار به کانال ۱۵ هزار تومانی عقب‌نشینی کرده که به نظر کارشناسان این روند نزولی همچنان ادامه دارد. نرخ دلار در صرافی‌های بانکی که تا ظهر شنبه معادل ۱۵ هزار و ۵۰۰ تومان بود به یک‌باره ریزش کرد و تا ساعات پایانی معاملات به ۱۵ هزار و ۳۵۰ تومان عقب‌نشینی کرد. بهای فروش یورو در صرافی‌های بانکی نیز به ۱۶ هزار و ۷۵۰ تومان کاهش یافت. بررسی وضعیت بازار آزاد نیز نشان‌دهنده کاهش قیمت‌هاست به‌طوری که قیمت فروش دلار آزاد در روز گذشته به ۱۵ هزار و ۶۶۰ تومان افت کرد. تجربه دوره‌های پیشین افزایش قیمت دلار در ماه‌های گذشته نشان‌دهنده تسلط بانک مرکزی و دولت بر بازار ارز و توانمندی آنها در کنترل بازار است.
در سال‌های ۹۷ و ۹۸ بازار ارز کشور چندین بار دچار تلاطم شد، اما پس از مدتی به ثبات و تعادل رسید و دلالان و خریداران بی تجربه نیز نقره داغ شدند. دلالان و سفته‌بازان در سال گذشته، به هر بهانه‌ای متوسل شدند تا بازار ارز را ملتهب کنند. حملات به نفتکش‌ها، سرنگونی پهپاد جاسوس امریکایی، شهادت سردار سپهبد قاسم سلیمانی و پاسخ موشکی ایران به پایگاه عین الاسد، تحولات برجام و گام‌های هسته‌ای ایران، سهمیه بندی بنزین و قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF از جمله فرصت‌هایی بودند که دلالان از طریق آنها بازار را دچار تلاطم کردند.نکته حایز اهمیت این است که همواره پس از رشد چند صد تومانی یا چند هزار تومانی قیمت انواع ارز، بانک مرکزی و دولت مداخله کرده و قیمت‌ها دوباره کاهش می‌یابد که نتیجه آن، زیان سنگین دلالان و خریداران کم تجربه است.
موج جدید گرانی دلار همزمان با شیوع کرونا
موج جدید گرانی دلار و سایر ارزهای عمده که در هفته‌های پایان اسفند ۹۸ و فروردین ۹۹ شکل گرفت، همزمان با شیوع کرونا تداوم یافت. شیوع کرونا تاثیری دوگانه بر بازار ارز کشور داشت. در آغاز شیوع کرونا، توجهات به بازار ارز به عنوان محلی مطمئن برای سرمایه‌گذاری در زمان بحران و حفظ ارزش پول، جلب شد؛ به‌طوری که تقاضا برای ارز افزایش یافت و برای مدتی به رشد قیمت‌ها در این بازار دامن زد.اما به تدریج با شتاب گرفتن روند شیوع کرونا و افزایش ریسک‌های مرتبط با آن، به یک‌باره روند تقاضا برای ارزهای عمده در این بازار کاهش یافت.افت تقاضای ارز برای واردات کالا از چین، کاهش تقاضا برای ارز مسافرتی و عدم حضور مردم در بازار ارز از مهم‌ترین عوامل کاهش تقاضا در بازار ارز بودند.شروع کرونا میزان سفرهای خارجی را به‌شدت کاهش داد که این موضوع موجب شد که تقاضا برای ارزهای مسافرتی افت زیادی کند. همچنین بخشی از مردم با هدف سرمایه‌گذاری اقدام به خرید انواع ارز از صرافی‌ها می‌کردند که در هفته‌های اخیر به علت شیوع کرونا و نگرانی از این بیماری، میزان مراجعه مردم به بازار کاهش زیادی یافته است. اغلب مردم ترجیح می‌دهند که فعلاً از خانه خارج نشوند که این موضوع، افت حضور در بازار ارز و به تبع آن کاهش خرید را به دنبال داشته است.
بررسی بازار ارز در هفته‌های اخیر نشان می‌دهد که به دلیل شرایط قرنطینه بسیاری از صرافی‌ها، تعطیل بوده و معامله‌ای نداشتند، بنابراین آنها نقش چندانی در دامن زدن به رشد قیمت‌ها نداشته‌اند.در واقع باید ریشه گرانی و رشد نرخ دلار در هفته‌های اخیر را در جای دیگری جست. رصد تحولات قیمتی دلار در روزهای اخیر نشان می‌دهد که مرجع اصلی دامن زدن به نرخ ارز در هفته‌های اخیر، فضای مجازی بوده است به‌طوری که برخی دلالان و سوداگران با در اختیارگرفتن کانال‌هایی در فضای مجازی و غیر رسمی اقدام به اعلام قیمت‌های بالا و غیرواقعی برای دلار و سایر ارزها می‌کردند.
آغاز به کار بازار طلا از ابتدای اردیبهشت‌ماه
رییس اتحادیه طلا و جواهر تهران گفت: همه واحدهای تجاری صنف طلا و جواهر با رعایت مقررات بهداشتی از اول اردیبهشت‌ماه مجاز به بازگشایی هستند. «ابراهیم محمدولی» روز یکشنبه در گفت‌وگو با ایرنا اظهار داشت: همه واحدهای صنفی این اتحادیه که در مجتمع‌ها و خیابان‌ها فعالیت دارند، می‌توانند اقدام به آغاز فعالیت خود کنند.البته فعالیت واحدهای صنفی واقع در مجتمع‌های تجاری دارای محدودیت زمانی بوده و آنها تا ساعت ۱۸ مجاز به فعالیت هستند؛ اما واحدهای صنفی که در خیابان‌ها هستند محدودیت زمانی ندارند.همه واحدهای صنفی که تمایل به بازگشایی واحد تجاری خود را دارند باید در سامانه وزارت بهداشت ثبت نام کرده و پروتکل‌ها و مقررات بهداشتی اعلام شده را رعایت کنند.رییس اتحادیه طلا و جواهر تهران پیش از این نیز گفته بود: از اواخر بهمن سال ۹۸ بازار طلا به علت شیوع کرونا، وارد رکودی شدید و کامل شد که این وضعیت با وجود گذشت یک ماه از سال ۹۹ همچنان ادامه دارد.
رشد ارزش دلار به سود هیچ‌کس نیست
تنها یک هفته پس از آنکه روند صعودی دلار بازارهای مالی جهان را به هرج و مرج کشاند، «دونالد ترامپ» به این نتیجه رسید که افزایش قدرت ارز امریکا سودمند است؛ موضوعی که اقتصاددانان با آن موافق نیستند.
به گزارش بلومبرگ، رییس‌جمهوری امریکا در یک نشست مطبوعاتی که به تازگی برگزار شد با لحن همیشگی خود گفت که «دلار امریکا قدرتمند است و دلارهای قدرتمند به‌طور کلی بسیار سودمند هستند.»
این اظهارنظر دقیقا به مثابه دوربرگردانی از سخنرانی‌های چند سال اخیر ترامپ بود که در آنها به دفعات و با ایده کمک به شرکت‌های تولیدی امریکایی و تقویت صادرات این کشور، خواستار تضعیف دلار شده بود. علاوه بر این، این اظهارات در حالی مطرح شده است که بسیاری از اقتصاددانان معتقدند که دلار احیا شده آخرین چیزی است که اقتصاد جهان که شوک کرونا آن را ضربه فنی کرده است، به آن نیاز دارد.
«آدام پوزن» یکی از سیاست‌گذاران اسبق بانک مرکزی انگلیس که در حال حاضر رییس موسسه اقتصاد بین‌الملل پترسون واقع در واشنگتن است، می‌گوید: تقویت بی رویه ارزش دلار در حال حاضر به سود هیچ‌کس نیست.به نظر سرمایه‌گذاران با این موضوع موافقند؛ افزایش شتابزده ارزش اسکناس امریکا در ماه گذشته نه تنها نشانه‌ای از هجوم سرمایه‌گذاران سرتاسر جهان به سمت دلار به عنوان پناهگاهی امن در رکود مالی ناشی از پاندمی کووید-۱۹ بود، بلکه آبستن خطرات خاص خودش نیز بود.این خطرات به‌طور ویژه متوجه بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه‌ای است که در سال‌های اخیر با بدهی‌های دلاری تا خرخره زیر قرض رفته‌اند. این کشورها از دو ناحیه با بدشانسی مواجه شده اند؛ ریزش تقاضا برای صادراتشان به دلیل تعطیلی گسترده اقتصاد جهان و افزایش هزینه‌های بازپرداخت بدهی دلاری‌شان به واسطه افزایش ارزش اسکناس سبز امریکا برابر ارز داخلی آنها.«مائوری آبستفلد» اقتصاددان ارشد و اسبق صندوق بین‌المللی پول در این خصوص گفت: افزایش شدید ارزش دلار برای کشورهایی که بخش زیادی از بدهی‌هایشان بر مبنای دلار است، می‌تواند فاجعه‌بار باشد.براساس اطلاعات آماری بانک تسویه‌حساب‌های بین‌المللی (BIS)، مجموع اعتبار دلاری تخصیصی به وام‌گیرندگان به غیر از بانک‌ها، در سپتامبر ۲۰۱۹ به ۱۲.۱ تریلیون دلار افزایش پیدا کرده است. این رقم در مقایسه با یک دهه قبل، بیش از دوبرابر افزایش داشته و تقریبا معادل ۱۴ درصد رشد ناخالص داخلی جهان است؛ این نسبت در بحران مالی سال ۲۰۰۹ زیر ۱۰ درصد بود.
دلار امریکا از ارتفاعات ماه مارس خود عقب‌نشینی کرد و بخشی از این اتفاق به واسطه تلاش‌های فدرال رزرو برای تزریق نقدینگی به اقتصاد این کشور بود. فدرال رزرو با برزیل، کره جنوبی و مکزیک به منظور تزریق نقدینگی خطوط سوآپ ارزی راه‌اندازی کرد و علاوه بر این، به منظور فراهم کردن شرایط برای بانک‌های مرکزی خارجی در راستای سوآپ (تبادل) هرگونه اوراق قرضه خزانه‌داری تحت اختیارشان در ازای پول نقد، تسهیلات توافق بازخرید موقت را نیز ایجاد نمود.
با وجود این تلاش‌ها، ارزش دلار در مقایسه با ابتدای سال جدید میلادی و پیش از شیوع ویروس کرونا، به شکلی چشمگیر بالاتر بود. ترامپ جمعه هفته گذشته در نشست مطبوعاتی با خبرنگاران اذعان داشت که دلار قوی می‌تواند به شرکت‌های تولیدی امریکا لطمه وارد کند و گفت: فروش محصولات در خارج از کشور سخت‌تر شده است. برای تولیدکنندگان هم شرایط کمی سخت‌تر است. گاهی اوقات هم این سختی کمی بیشتر است.
ترامپ اما برخلاف گذشته، در خصوص مزایای دلار قدرتمند بزرگ نمایی کرد و گفت: همه می‌خواهند در کشور ما سرمایه‌گذاری کنند. مردم امنیت کشور ما را می‌خواهند. آبستفلد در این باره تاکید کرد: شاید شرایطی به وجود آید که در آن افزایش شدید ارزش دلار اقتصاد جهان را به بی ثباتی بکشاند.
اروپا به ۵۰۰ میلیارد دلار دیگر نیاز دارد
براساس اعلام سازمان مکانیسم ثبات اروپا (ESM)، قاره سبز برای تامین بودجه احیای اقتصادی خود پس از پاندمی کرونا، علاوه بر بسته توافق شده نیم تریلیون یورویی، به دستکم ۵۰۰ میلیارد یورو دیگر نیاز دارد.
به گزارش رویترز، «کلاوس رگلینگ» مدیرعامل سازمان مکانیسم ثبات اروپا در گفت‌وگویی با نشریه کویره دلاسرا ایتالیا گفت که آسان‌ترین راه برای سازماندهی و تامین چنین اعتباری از طریق کمیسیون اروپا و استفاده از بودجه اتحادیه اروپا است.
رگلینگ گفت: معتقد هستم ما برای فاز دوم دست کم به ۵۰۰ میلیارد یورو دیگر از نهادهای اروپایی نیاز داریم اما این مبلغ می‌تواند بیشتر باشد. برای این منظور باید با ذهنی باز در مورد ابزارهای جدید بحث کنیم اما در عین حال از موسسات موجود و به‌طور مشخص کمیسیون و بودجه اتحادیه اروپا استفاده کنیم زیرا این روش آسان‌تر است. تجدیدنظر در اعتبار و بودجه اروپا می‌تواند به حفظ اتحاد اتحادیه اروپا کمک شایانی کند.
وزرای دارایی اتحادیه اروپا نهم آوریل ۲۰۲۰ بر سر بسته به ارزش کلی ۵۴۰ میلیارد یورو برای نجات دولت‌ها، شرکت‌ها و افراد منطقه یورو در بحران کرونا به توافق رسیدند. آنان علاوه بر این توافق کردند که منطقه یورو که براساس پیش بینی صندوق بین‌المللی پول به دلیل پاندمی در رکود ۷.۵ درصدی فرو خواهد رفت، برای احیا به پول نیاز دارد، اما در خصوص مبلغ مورد نیاز و نحوه تامین آن ایده‌های متفاوتی مطرح کردند. قرار است سران اتحادیه اروپا ۲۳ آوریل در نشستی از طریق ویدئو کنفرانس شرکت کنند.
