گروه بانک و بیمه |
بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در حالی طی ۹ ماه ابتدای امسال ۱۹.۴ درصد کاهش یافته است که بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی در صدر کاهش بدهی‌ها بوده‌اند.به گزارش «تعادل»، آمارها نشان می‌دهد که حجم بدهی بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی در آذر ماه سال ۹۸ به ۶۰ هزار و ۱۰ میلیارد تومان رسید که کاهش ۳۱.۳ درصدی در مقایسه با پایان سال گذشته داشته است. این در حالی است که بدهی این دسته از بانک‌ها به بانک مرکزی در سال‌های گذشته همواره رو به افزایش بوده است. لازم به ذکر است که این میزان بدهی در مقایسه با آذر ماه سال گذشته نیز از رشد منفی ۳۸.۲ درصدی برخوردار بوده است.
کارشناسان دلیل این کاهش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی یا اضافه برداشت‌ها را تهاتر بدهی دولت به بانک‌ها در مقابل بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی ارزیابی کرده‌اند که در مقابل باعث افزایش بدهی دولت به بانک مرکزی شده است و بدهی دولت به بانک مرکزی به رقم 80 هزار میلیارد تومان با رشد 101 درصدی رسیده است. در عین حال بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی از رقم 138 هزارمیلیارد تومان دراسفند 97 و 134 هزار میلیارد تومان در خرداد 98 به رقم 111 هزار میلیارد تومان در آذر 98 رسیده است. به عبارت دیگر در طول 9 ماه منتهی به آذر معادل 19 درصد کاهش یافته و در یکسال منتهی به آذر 98 نیز 25 درصد کاهش داشته است. در عین حال در یکسال اخیر بدهی دولت به بانک‌ها 19 درصد و در 9 ماه نخست سال 98 نیز بدهی دولت به بانک‌ها 16 درصد افزایش داشته است. این نکته نشان می‌دهد به دلیل افزایش مستمر بدهی دولت به بانک‌ها، حتی اگر تهاتری هم بین بدهی دولت به بانک‌ها با بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی صورت گرفته باشد، خود را در کاهش ارقام نشان نمی‌دهد بلکه همچنان شاهد رشد بدهی دولت به بانک‌ها هستیم. بر این اساس بدهی بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر بانکی به بانک مرکزی در پایان آذر ماه سال جاری به ۱۱۱ هزار و ۳۹۰ میلیارد تومان رسیده است. این میزان بدهی در پایان سال ۹۷ معادل ۱۳۸ هزار و ۱۷۰ میلیارد تومان بوده که بیانگر کاهش ۱۹.۴ درصدی در ۹ ماه ابتدای سال جاری است. این آمار همچنین نسبت به آذر ماه سال گذشته کاهش ۲۵.۶ درصدی داشته است.بنا بر آمار، ۴ هزار و ۳۴۰ میلیارد تومان از حجم کل بدهی بانک‌ها و موسسات اعتباری مربوط به بدهی بانک‌های تجاری است که نسبت به پایان سال ۹۷ بالغ بر ۴۸.۶ درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین این میزان بدهی در مقایسه با آذر ماه سال گذشته ۲۲.۳ درصد رشد داشته است.بدهی بانک‌های تخصصی دولتی به بانک مرکزی نیز در آذر ماه سال ۹۸ بالغ بر ۴۶ هزار و ۹۵۰ میلیارد تومان بوده که این میزان بدهی ۱.۷ درصد نسبت به پایان سال ۹۷ کاهش یافته است. این در حالی است که میزان بدهی این دسته از بانک‌ها نسبت به ماه مشابه سال گذشته ۴ درصد افت داشته است.
کاهش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در حالی طی ۹ ماهه ابتدای سال جاری صورت گرفته که که همواره مورد تاکید رییس کل بانک مرکزی بوده است و اقدامات نظارتی این بانک طی یک سال گذشته برای مقابله با اضافه برداشت بانک‌ها تشدید شده است. همچنین بانک مرکزی قصد دارد با اجرای عملیات بازار باز کنترل بیشتری بر اضافه برداشت بانک‌ها داشته باشد.
بر این اساس طبق بند م تبصره ۵ لایحه بودجه سال ۹۹، به منظور اجرای سیاست پولی و مدیریت نرخ‌های سود (در راستای کنترل بلندمدت نقدینگی) و کنترل تورم و در راستای اجرای عملیات بازار باز و اعطای اعتبار در قبال وثیقه، به بانک مرکزی اجازه داده شده به تدریج بدهی بانک‌ها و موسسات اعتباری (شامل خط اعتباری و اضافه برداشت) را وثیقه‌دار نماید به گونه‌ای که در پایان این سال حداقل پنجاه ۵۰ درصد بدهی بانک‌ها و موسسات اعتباری به بانک مرکزی توثیق به اوراق بدهی منتشره به خزانه باشد.
براساس گزارش مربوط به بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در پایان آبان ماه که 25 دی ماه 98 خبرگزاری ایبنا منتشر کرده بود، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی شامل اضافه برداشت و خط اعتباری بوده و بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی شامل اصل و سود خطوط اعتباری، اصل و وجه التزام اضافه برداشت‌ها، اصل و کارمزد سپرده‌های بانک مرکزی نزد بانک‌هاست که این بدهی در پایان آبان ماه سال جاری به ۲۰۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان رسیده است.
از این میزان بدهی ۳ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان متعلق به بانک‌های دولتی تجاری، ۶۳ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان مربوط به بانک‌های دولتی تخصصی، ۱۹ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان برای بانک‌های خصوصی شده و ۱۲۱ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان بابت بدهی بانک‌های خصوصی و موسسات اعتباری است.حدود 97 هزار میلیارد تومان تبدیل به خط اعتباری شده و اصل و سود خط اعتباری را تشکیل می‌دهد. همچنین حدود 101 هزار میلیارد تومان اصل و وجه التزام اضافه برداشت‌هاست که ظاهرا تبدیل به خط اعتباری ارزان قیمت نشده است. بر این اساس بانک‌های دولتی تخصصی، بابت خط اعتباری دریافتی و بانک‌های خصوصی و موسسات اعتباری غیر بانکی بابت اضافه برداشت، بیشترین بدهی را به بانک مرکزی دارند. البته ۵۲۲ هزار میلیارد ریال از ۶۲۳ هزار میلیارد ریال خطوط اعتباری بانک‌های دولتی تخصصی صرفاً مربوط به خط اعتباری مسکن مهر و متعلق به بانک مسکن است.
بخش قابل توجهی از اضافه برداشت‌های بانک‌های خصوصی نیز مربوط به چند بانک و موسسه اعتباری غیربانکی خصوصی است؛ به عنوان مثال صورت‌های مالی بانک سرمایه نشان می‌دهد که مانده اضافه برداشت این بانک در پایان شهریورماه ۹۸ به میزان ۱۹۱ هزار میلیارد ریال (حدود ۲٠ درصد کل اضافه برداشت‌ها) بوده است.
رشد بالای اضافه برداشت و بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در آبان 98، در حالی است که بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در خرداد 98 معادل 134 هزار و 550 میلیارد تومان گزارش شده بود که برخی دلیل کاهش آن نسبت به رقم 150 هزار میلیارد تومانی سال قبل را تهاتر بخشی از بدهی بانک‌ها با مطالبات معوق بانکی و طلب بانک‌ها از پیمانکاران طلب کار از دولت در سال 97 ارزیابی کرده‌اند. از این رقم بدهی 134 هزار و 550 میلیارد تومانی بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، معادل 5450 میلیارد تومان بدهی بانک‌های دولتی، 46720 میلیارد تومان بدهی بانک‌های تخصصی، 82380 میلیارد تومان بدهی بانک‌های خصوصی و موسسات اعتباری و بانک‌های خصوصی شده بوده است.
