گروه بانک و بیمه| محسن شمشیری|
رییس کل بانک مرکزی از تقویت ۴۰ درصدی پول ملی نسبت به یک‌سال پیش خبر داد و نوشت: امروز، درست نسبت به یک‌سال پیش، پول ملی 40 درصد تقویت شده و رشد تورم مهار شده و طلیعه رشد اقتصادی آشکار شده است. سال گذشته، در این ایام وضعیت تلخی بر اقتصاد کشور حاکم شده بود، دولت امریکا و متحدین منطقه‌ای آن، با شروع جنگ تمام عیار اقتصادی و راه انداختن ماشین جنگ روانی و تبلیغاتی، در اندیشه فروپاشی کشور از طریق اقتصاد و با ابزار سقوط ارزش پول ملی و نهایتا، ایجاد هرج و مرج در سراسر کشور بودند.
به گزارش تعادل، وی افزود: تدابیر و اقدامات بانک مرکزی و برنامه منسجمی که در این راستا، تنظیم کردیم با همکاری سایر دستگاه‌ها و نهادها توانستیم با یکی از پیچیده‌ترین و بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها و محدودیت‌های مالی و پولی با قدرت مقابله کرده و ثبات و آرامش را به بازار ارز و سایر بازارها بازگردانیم.
وی تاکید کرد: اقشار با درآمدهای پایین و حقوق ثابت، سختی زیادی را تحمل کرده و می‌کنند. لیکن آنچه مارا به ادامه این مسیر مصمم‌تر می‌کند، امید به بهبود شرایط زندگی و رفاهی اقشار آسیب دیده از فشار تحریم‌ها و تلاش جدی مسوولان برای خدمت بهتر به مردم عزیز کشورمان است.
از سوی دیگر، رییس‌جمهور نیز در سخنانی از رشد
۴۰ درصدی ارزش پول ملی نسبت به همین روز در سال گذشته خبر داد.
این سخنان براساس روند قیمت ارز در یک‌سال اخیر مطرح شده که از مهرماه سال گذشته که قیمت ارز
۱۹ هزار تومان بوده تا امروز که ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان است، ارزش پول ملی ۴۰ درصد تقویت شده است؛ به عبارت دیگر می‌توان گفت که در طول این یک سال شاهد کاهش ۴۰ درصدی نرخ ارز بوده‌ایم و با توجه به سنجش ارزش پول ملی با نرخ برابری دلار به عنوان اصلی‌ترین ارز جهانی می‌توان گفت که ارزش پول ملی نیز ۴۰ درصد تقویت شده است.
در سال 97 نوسان نرخ ارز در فاصله اردیبهشت تا تیر ماه به حدی زیاد بود که بانک مرکزی از انتشار اخبار و میانگین نرخ‌های آن در بازار آزاد نیز خود داری می‌کرد و مبنای محاسبات نرخ دلار 4200 تومانی بود. نرخ دلار در بازار آزاد از 5 هزار تومان در ابتدای فروردین تا 19 هزار تومان در ماه‌های مرداد تا مهر افزایش یافت و بین 15 هزار تا 19 هزار تومان نوسان داشت. بعد از انتخاب همتی به عنوان رییس کل بانک مرکزی، از مرداد ماه بار دیگر صرافی‌ها فعالیت خود را آغاز کردند و نرخ ثانویه، بازار رسمی، و بازار آزاد بار دیگر مبنای معاملات قرار گرفت و تحت تاثیر اقدامات بانک مرکزی از جمله کنترل صرافی‌ها، سامانه سنا و نیما، محدودیت تراکنش بانکی، جمع‌آوری چک‌های در گردش، سقف تراکنش در خارج کشور، و... به تدریج نرخ‌ها از 19 هزار تومان در مهر 97 به زیر 15 هزار تومان تا زیر 12 هزار تومان در سال 98 کاهش یافت.
کارشناسان معتقدند که ارزش پول ملی هر کشوری را به نسبت قیمت طلا یا سایر ارزهای جهانی می‌سنجند و با توجه به اینکه در حال حاضر سهم دلار در اقتصاد جهانی و ذخیره ارزی کشورها بیش از ۶۰ درصد است، برای تعیین ارزش پول ملی کشورها، معمولا نرخ برابری آن با دلار را مورد ارزیابی قرار می‌دهند.
در سال گذشته با توجه به اعمال تحریم‌های امریکا علیه ایران و ایجاد اختلال در شرایط تجاری کشور و نقل و انتقال ارز، قیمت دلار در ایران رو به افزایش گذاشت و از سوی دیگر هجوم مردم برای سرمایه‌گذاری در این بازار با ایجاد افزایش تقاضای کاذب در بازار ارز، سبب افزایش هرچه بیشتر قیمت ارز شد.
این روند سبب شد در نخستین روزهای مهرماه سال گذشته قیمت دلار به بیش از ۱۹ هزار تومان برسد که کمتر کسی انتظار آن را داشت، اما بانک مرکزی به تدریج با اعمال سیاست‌های مختلف ارزی موفق شد این بازار را کنترل کرده و تا حدودی به ثبات برساند.روند کاهش قیمت ارز در سال جاری نیز با شیب کم ادامه پیدا کرد تا اینکه در هفته‌های اخیر شاهد ثبات بیشتری در این بازار بودیم و مدتی است که نوسان قابل توجهی در بازار وجود نداشته است.البته پیش از این عبدالناصر همتی، رییس‌کل بانک مرکزی اعلام کرده بود که قیمت ارز به کانال ۱۱ هزار تومان بازمی‌گردد؛ هرچند که در فروردین امسال آن را تکذیب کرد. با این حال قیمت دلار اکنون در صرافی‌های مجاز بانک مرکزی به حدود ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده و مدتی است که در کانال ۱۱ هزار تومان باقی مانده است.
البته برخی کارشناسان معتقدند که قیمت واقعی دلار در شرایط غیر تحریمی می‌تواند کمتر از ۸۰۰۰ تومان باشد.با این حال رییس‌کل بانک مرکزی و رییس‌جمهور از تقویت ۴۰ درصدی ارزش پول ملی نسبت به سال گذشته خبر داده‌اند و در کنار آن از کنترل رشد نرخ تورم به عنوان موفقیت‌های اقتصادی یاد کرده‌اند.هرچند که تقویت ارزش پول ملی به تنهایی کافی نیست و هنوز آثار این کاهش ۴۰ درصدی بر معیشت مردم ملموس به نظر نمی‌رسد، اما همین کاهش قیمت سبب شده تقاضای کاذب بازار ارز کاهش یافته و این بازار به ثبات برسد که به تبع آن، تورم نیز افزایش نمی‌یابد.
نرخ‌ها در بازار
روز چهار شنبه 10 مهر 98، بازار طلا و ارز همچنان به روند کاهشی خود ادامه داد و با اعلام نرخ اونس جهانی طلا به قیمت 1485 دلار که نسبت به روز سه شنبه افزایش داشته و همچنین با اعلام قیمت دلار در بازار آزاد و معاملات نقدی به نرخ 11480 تومان، قیمت طلا نیز اندکی افزایش داشت .
مظنه مثقال 17 عیار یا طلای آّبشده به 1 میلیون و 975 هزار، هرگرم طلای 18 عیار 406 هزار، سکه طرح جدید 4 میلیون و 50 هزار، سکه طرح قدیم 3 میلیون و 980 هزار، نیم سکه 2 میلیون و 40 هزار، ربع سکه 1 میلیون و 240 هزار و سکه گرمی 850 هزار تومان معامله شد.
در بازار ارز نیز صرافی‌های مجاز بانکی و ملی نرخ خرید دلار را 11300 و نرخ فروش دلار را 11400 تومان اعلام کردند. این صرافی‌ها همچنین نرخ خرید یورو را 12500 و نرخ فروش یورو را 12600 تومان معامله کردند. نرخ لحظه‌ای در سامانه سنا برای دلار به 11400 تومان ویورو 12600 تومان رسید. سامانه سنا میانگین نرخ‌های معامله شده ارز در روز سه شنبه را برای دلار 11411، یورو 12603، درهم 3108، پوند 14038، یوآن 1683و لیر ترکیه 2085 تومان اعلام کرد. همچنین در سامانه نیما نیز نرخ حواله‌ای ارز برای دلار 11032، یورو 12132، درهم 2967 و یوآن 1539 تومان اعلام شده است. در بازار ارز رسمی نیز بانک مرکزی نرخ ۴۷ ارز را اعلام کرد که بر اساس آن نرخ
۲۰ ارز مانند یورو نسبت به روز گذشته افزایش و قیمت ۱۷ واحد پولی دیگر مانند پوند کاهش یافت. نرخ دلار و
۹ ارز دیگر نیز ثابت ماند.هر دلار امریکا ۴۲ هزار ریال قیمت خورد. همچنین هر پوند انگلیس با ۴۲ ریال کاهش ۵۱ هزار و ۵۸۳ ریال و هر یورو نیز با ۱۷۰ ریال افزایش ۴۵ هزار و ۹۱۷ ریال ارزش‌گذاری شد
با ادامه سیر نزولی قیمت ارز، نرخ فروش دلار در صرافی‌های مجاز بانک مرکزی ۵۰ تومان کاهش یافت.بانک‌ها هر دلار امریکا را ۱۱ هزار و ۲۹۵ تومان و هر یورو را به قیمت ۱۲ هزار و ۴۷۵ تومان می‌خرند.قیمت خرید هر پوند انگلیس در بانک‌ها نیز ۱۳ هزار و ۹۵۴ تومان است.
قیمت ارز مسافرتی در بانک‌ها همچنان از قیمت فروش آن در بازار بالاتر است؛ به‌طوری که قیمت فروش ارز مسافرتی در بانک‌ها ۱۲ هزار و ۶۸۴ تومان اعلام شده که با احتساب کارمزد به حدود ۱۳ هزار تومان می‌رسد.
اما صرافی‌های مجاز بانک مرکزی نیز قیمت خرید دلار را ۱۱ هزار و ۳۰۰ تومان و قیمت فروش آن را ۱۱ هزار و ۴۰۰ تومان اعلام کرده‌اند که نسبت به روز گذشته ۵۰ تومان کاهش یافته است.این صرافی‌ها هر یورو را به قیمت ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان می‌خرند و ۱۲ هزار و ۶۰۰ تومان می‌فروشند.
سقوط ۸۷ دلاری فلز زرد در یک ماه
از سوی دیگر، کارشناسان با اشاره به روند یک ماه اخیر قیمت اونس جهانی طلا می‌گویند که بهای جهانی طلا پس از دو حمله ناکام به نرخ‌های بالاتر از ۱۵۳۰ دلار بار دیگر به سطح ۱۴۵۰ دلار بازگشت و اکنون به 1485 دلار رسیده است. در حالی که قیمت هر اونس طلا طی معاملات سوم سپتامبر تا ۱۵۴۶ دلار و ۷۰ سنت صعود کرده بود، روند کاهشی به خود گرفت و به کمتر از ۱۴۹۰ دلار پایین‌تر رفت. بهای طلا در ۲۴ سپتامبر دوباره اوج ۱۵۳۳ دلاری را ثبت کرد ولی بار دیگر به سیر نزولی تن داد و در معاملات نخستین روز اکتبر به ۱۴۵۹ دلار رسید. بدین‌ترتیب، بهای جهانی هر اونس طلا در کمتر از یک ماه گذشته در مجموع ۸۷ دلار معادل ۵.۶ درصد کاهش یافته است.بانک سرمایه‌گذاری گلدمن ساکس کمتر از دو ماه پیش با اصلاح برآورد قبلی خود در مورد آینده قیمت طلا اعلام کرد که نرخ فلز گرانبهای زرد تا سه ماه آینده حدود ۱۵۷۵ دلار خواهد بود. پیش‌تر پیش‌بینی این بانک در مورد قیمت طلا در معاملات سه ماه آینده معادل ۱۴۵۰ دلار اعلام شده بود. گلدمن ساکس دلیل اصلی اصلاح پیش‌بینی خود را شدت‌گیری ابعاد جنگ تجاری میان امریکا و چین عنوان کرد، رخدادی که می‌توانست فشار را بر بانک مرکزی ایالات متحده برای کاهش بیشتر نرخ بهره افزایش دهد.در همین حال، بسیاری از کارشناسان بازارهای مالی جهان نیز بر این باور بودند که همزمانی شدت‌گیری جنگ تجاری امریکا و چین با افزایش تنش میان ایران و ایالات متحده نرخ جهانی طلا را در سطح بالای ۱۵۰۰ حفظ خواهد کرد.با این وجود، وقوع مصالحه امریکا و چین در مورد توقف افزایش نرخ تعرفه برخی کالاها و نیز کاهش احتمال رویارویی نظامی ایران و ایالات متحده موجب شده تا تب بازار جهانی طلا فروکش کند.
قیمت سکه در 5 ماه اول سال 98
آمارهای بانک مرکزی حاکی از آن است که با وجود افزایش ۷۸.۸ درصدی قیمت سکه در 5 ماهه نخست سال ۹۸ نسبت به پنج‌ماهه ۹۷، قیمت سکه طرح جدید در مردادماه امسال نسبت به تیر ماه ۶ درصد کاهش یافته است.براساس آمار بانک مرکزی، متوسط قیمت فروش یک سکه تمام‌بهار آزادی طرح قدیم در بازار آزاد شهر تهران در مردادماه سال جاری ۴ میلیون و ۱۱۱ هزار تومان بود که در مقایسه با ماه قبل ۳.۵ درصد کاهش و نسبت به ماه مشابه سال قبل ۱۷.۶ درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین حداقل و حداکثر نرخ فروش سکه مذکور در ماه یاد شده به ترتیب ۴ میلیون و ۴۰ هزار تومان و ۴ میلیون و ۲۴۱ هزار و ۷۰۰ تومان بوده است.متوسط قیمت فروش یک سکه تمام بهار آزادی طرح جدید در مردادماه ١٣٩٨ در بازار آزاد شهر تهران
۴ میلیون و ۲۰۳ هزار و ۲۰۰ تومان بود که در مقایسه با ماه قبل ۶ درصد کاهش و نسبت به ماه مشابه سال قبل
۱۰.۲ درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین حداقل و حداکثر نرخ فروش سکه مذکور در ماه یاد شده به ترتیب ۴ میلیون و ۱۱۵ هزار تومان و ۴ میلیون و ۳۸۰ هزار تومان بوده است.متوسط قیمت فروش یک سکه تمام بهار آزادی در 5 ماه اول سال ١٣٩٨ در بازار آزاد شهر تهران با طرح قدیم ۴ میلیون و ۴۷۰ هزار و ۱۰۰ تومان و با طرح جدید ۴ میلیون و ۶۲۲ هزار و ۵۰۰ تومان بود که نسبت به دوره مشابه سال ١٣٩٧ به ترتیب ۸۲.۳ درصد و ۷۸.۸ درصد افزایش یافته است. این در حالی است که نرخ سکه در 5 ماه نخست سال جاری روند نزولی را طی کرده است.متوسط قیمت سکه طرح جدید در تیرماه ۴ میلیون و ۴۷۰ هزار و ۱۰۰ تومان، خرداد ماه ۴ میلیون و ۶۶۳ هزار و ۸۰۰ تومان، اردیبهشت ماه ۵ میلیون و ۷ هزار و ۴۰۰ تومان و در فروردین ماه ۴ میلیون و ۷۹۸ هزار و ۸۰۰ تومان بوده است
کاهش فشار بر اسکناس ارز با رمزارز ملی
از سوی دیگر، یک کارشناس اقتصادی می‌گوید: استخراج رمزارز در سطح ملی می‌تواند فشار تحریم روی اسکناس ارز را کاهش دهد.فرزین فردیس در گفت‌وگو با ایبِنا درباره مدیریت بازار اسکناس ارز با استفاده از رمزارزها و دور زدن تحریم‌ها اظهار داشت: هم مدافعین و هم مخالفان استفاده از رمزارزها برای دور زدن تحریم‌ها به نظر من اغراق می‌کنند.وی با بیان اینکه تحریم یک موضوع کلیدی است، توضیح داد: پتانسیل و ظرفیت استفاده از رمزارزها برای دور زدن تحریم‌ها به اندازه‌ای که مدافعین این موضوع می‌گویند نیست و با عدد و رقم می‌توان گفت که رمزارزها پتانسیل دور زدن تحریم‌ها را ندارند. البته از سمت دیگر نیز بحث مخالفان رمزارزها که می‌گویند این ارزها هیچ کارکردی برای دور زدن تحریم‌ها ندارد، درست نیست.شاید جمله درست و منصفانه‌تر درباره رمزارزها این باشد که استخراج رمزارزها در داخل کشور و امکان تبادل آن، بخشی از فشار را روی تحریم‌ها بردارد، ولی مساله تحریم‌ها را حل نمی‌کند.فردیس تصریح کرد: باید توجه داشته باشیم که ایران تنها با یک تحریم در خصوص مبادلات بانکی مواجه نیست بلکه خرید نفت، محصولات پتروشیمی، حمل‌ونقل، بیمه و حتی برخی از افراد حقیقی و حقوقی تحریم هستند و اساسا فروش برخی از محصولات به ایران از طرف امریکا محدود شده و رمزارز این مسائل را نمی‌تواند حل کند.وی در عین حال ادامه داد: با این حال با استفاده از رمزارز می‌توانیم به جای آنکه به یک مسافر اسکناس دلار بدهیم تا در مسافرت خارجی آن را تبدیل کرده و استفاده کند، رمزارز بدهیم تا به عنوان نمونه هزینه هتل یا خرید کالا و خدماتش را پرداخت کند. همچنین امکان خریدهای اینترنتی با استفاده از رمزارزها وجود دارد. عده‌ای از موافقین استخراج رمزارزها در کشور می‌گویند حتی استخراج آنها در مقیاس بالا می‌تواند به واردات کالا و خدمات کمک کند ولی باید گفت که این تمام ماجرا نیست. اگر به عنوان نمونه ۱۰۰ میلیون دلار رمزارز استخراج کرده باشیم، به دلیل بزرگ بودن عدد، امکان تبدیل آن در بازار به‌طور یکجا وجود ندارد.فردیس ادامه داد: اگر یک فرد حقیقی یا حقوقی خارجی بخواهد ارقام در مقیاس بزرگ را از رمزارز به اسکناس تبدیل کرده و به حساب بانکی خود واریز کند، به دلیل مقررات FATF، بانک‌ها از وی خواهند پرسید که از کجا آورده است؟ و باید بپذیریم که همچنان محدودیت‌هایی در تبدیل رمزارز به ارزهای رایج وجود دارد.
